Giáo án Ngữ Văn 10 (Chân trời sáng tạo) - Tiết 13: Đọc mở rộng theo thể loại "Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời"

Ngày soạn: // Ngày dạy: //
TIẾT: ĐỌC MỞ RỘNG THEO THỂ LOẠI. ĐĂM SĂN ĐI CHINH PHỤC NỮ THẦN MẶT TRỜI
(Trích Đăm Săn, sử thi Ê-đê)
MỤC TIÊU
Mức độ/ yêu cầu cần đạt:
- Phân tích được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, và mối quan hệ của chúng trong tính chỉnh thể của tác phẩm; phân tích, đánh giá được tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo và giá trị đạo đức, văn hóa từ văn bản.
Năng lực
Năng lực chung
- Năng lực tự chủ và tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.
Năng lực riêng biệt
Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời;
Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời;
Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa văn bản;
Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm nghệ thuật của văn bản với các văn bản khác có cùng thể loại.
Phẩm chất:
- Trân trọng những đóng góp của các nhân đối với đất nước, quê hương và có ý thức trách nhiệm với cộng đồng.
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Chuẩn bị của giáo viên:
Giáo án;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà;
Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ văn 10, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng HS thực hiện nhiệm vụ học tập học tập của mình từ đó khắc sâu kiến thức nội dung bài học Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
Nội dung: GV đặt câu hỏi gợi dẫn cho HS về sự chinh phục tự nhiên của con người.
Sản phẩm: Câu trả lời của HS về sự chinh phục tự nhiên của con người.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV đặt câu hỏi gợi dẫn cho HS: Cuộc sống hiện đại ngày nay chúng ta có được chính là nhờ sự chinh phục tự nhiên của con người. Theo em sự chinh phục tự nhiên của con người có phải là một khát vọng không? Vì sao con người có khát vọng đó?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS lắng nghe câu hỏi của GV, suy nghĩ để trả lời.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 2 – 3 HS chia sẻ câu trả lời trước lớp.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, dẫn vào bài học: Khát vọng chinh phục tự nhiên của con người là một khát vọng kì vĩ, muốn tìm hiểu và làm chủ tự nhiên. Đó là khát vọng để cuộc sống con người được tốt hơn, đồng thời cũng là một ham muốn khẳng định vị thế của con người. Bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng xem Đăm Săn đã thể hiện khát vọng rất người ấy trong VB Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
Hoạt động 1: Đọc văn bản
Mục tiêu: Nắm được những thông tin cơ bản về văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi về thông tin cơ bản của VB Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
Sản phẩm học tập: HS nêu được những thông tin cơ bản về văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
I. Tìm hiểu chung
- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp.
- VB Đăm Săn đi chinh
- GV đặt câu hỏi cho HS:
phục	nữ	thần	Mặt	Trời
+ VB Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời thuộc tác
thuộc sử thi Đăm Săn của
phẩm nào?
người Ê-đê.
+ Em hãy nêu nguồn dẫn của VB.
-	Nguồn dẫn:	trích	Đăm
+ VB này nằm trước hay sau đoạn trích Đăm Săn chiến
Săn, in trong Sử thi Ê-đê,
thắng Mtao Mxây?
Nhiều tác giả, Nguyễn Hữu
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
Thuấn dịch và chú thích,
- HS nghe câu hỏi của GV, thảo luận theo cặp để chuẩn bị
NXB Khoa học Xã hội, Hà
trả lời.
Nội, 1988, tr. 210 – 214.
Bước 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ
- Vị trí VB (đoạn trích):
- GV mời 2 HS phát biểu trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe,
nằm	phía	sau	đoạn	trích
nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.
Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây.
Đặc điểm cốt truyện sử thi
Thể hiện trong VB Đăm Săn đi chinh phục nữ
thần Mặt Trời
Quan hệ xung đột giữa con người với thần
quyền
Các sự kiện xoay quanh cuộc phiêu lưu và những kì this của nhân vật
chính
Yếu tố kì ảo
Hoạt động 2: Khám phá văn bản
Mục tiêu: Nắm được đặc điểm của văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên quan đến văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và kiến thức HS tiếp thu được liên quan đến bài Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Nhiệm vụ 1:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV đặt câu hỏi cho HS, yêu cầu HS thảo luận theo bàn để tìm đáp án: Những đặc điểm nào của cốt truyện sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời?
GV hướng dẫn HS kẻ bảng để hoàn thành nhiệm vụ:
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS lắng nghe hướng dẫn của GV, sau đó thảo luận theo bàn để hoàn thành nhiệm vụ.
Tìm hiểu chi tiết
Đặc điểm cốt truyện sử thi được thể hiện trong VB
Đặc điểm cốt truyện sử thi
Thể hiện trong VB Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt
Trời
Quan	hệ
xung	đột
giữa	con người với thần quyền
Đăm Săn – đại diện cho con người. Nữ thần Mặt Trời – đại diện cho thần quyền.
□ Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời thể hiện xung đột của con người với thần quyền và khát khao
làm chủ tự nhiên.
Các sự kiện xoay quanh
cuộc phiêu lưu và
những kì
tích của
nhân vật chính
Liên quan đến vấn đề không gian sử thi thường mở ra theo những cuộc phiêu lưu gắn với các kì tích của người anh hùng. Ở đây là chuyến phiêu lưu của Đăm Săn, không gian mở ra từ cuộc
sống con người nơi
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 2 – 3 HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.
Nhiệm vụ 2:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận để trả lời các câu hỏi:
+ Những đặc điểm nào của nhân vật sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời?
+ Nêu một số dẫn chứng thể hiện tình cảm, cảm xúc của người kể chuyện đối với các nhân vật sử thi trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
GV hướng dẫn HS: Đọc lại kiến thức trong mục Tri thức ngữ văn sau đó xem các đặc điểm của sử thi được thể hiện như thế nào trong VB Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS lắng nghe câu hỏi và hướng dẫn của GV, sau đó thảo luận nhóm.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.
trần thế đến cuộc sống của các vị thần nhà trời. Các sự kiện trong cốt truyện xoay quanh
cuộc phiêu lưu này.
Yếu tố kì ảo
Hơ Kung và Y Đu trốn vào mặt trăng, mặt trời, cai quản chúng.
Cuộc sống của các vị
thần,
2. Đặc điểm nhân vật sử thi được thể hiện trong VB
Đăm Săn mang đặc điểm của nhân vật sử thi:
Sở hữu sức mạnh, tài năng, lòng dũng cảm phi thường:
+ đi hết rừng rậm đến núi xanh, cỏ tranh xé tay, gai mây đâm chân, không màng ăn uống
+ vươn người trên sàn hiên thi trong nhà người ta đã nghe; dậm chân bước trên sàn hiên thì người ta đã thấy
Luôn sẵn sàng đối mặt với thách thức, hiểm nguy: phiêu lưu, mạo hiểm, bất chấp mọi lời can nang, vượt qua bao thử thách để đến cầu hôn nữ thần Mặt Trời.
3. Đặc điểm thái độ, cảm xúc của người kể chuyện sử thi được thể hiện trong VB
Niềm cảm phục, tự hào về người anh hùng khi kể về hành trình của Đăm Săn: chàng đã đến được nơi mình muốn đến nhờ khát vọng, ý chí bản lĩnh và sức mạnh phi thường.
Niềm thương tiếc Đăm Săn nhưng
không nhuốm màu bi lụy (bởi người kể
chuyện luôn tin vào sự bất diệt, khả năng tái sinh của cộng đồng sẽ được kể tiếp trong phần cuối của sử thi).
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức về văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời đã học.
Nội dung: GV chiếu câu hỏi trắc nghiệm, HS suy nghĩ, trả lời.
Sản phẩm học tập: HS đưa ra được các phương án đúng theo nội dung đã học của văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm bằng cách lần lượt nêu các câu hỏi, sau đó chốt đáp án:
Câu 1. Trong VB Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời, Đăm Săn đã nhác thấy bóng đàn ông một người và bóng đàn bà một người. Đó là những ai?
Mtao Mxây và Hơ Nhị
Mtao Mxây và nữ thần Mặt Trời
Cha của nữ thần Mặt Trời và nữ thần Mặt Trời
Hơ Kung và Y Đu
Câu 2. Nữ thần Mặt Trời từ chối lời cầu hôn của Đăm Săn vì điều gì?
Vì Đăm Săn đã có vợ
Vì nàng là con của Trời còn Đăm Săn là người phàm
Vì Đăm Săn chưa đủ chân thành
Cả A và B đều đúng
Câu 3. Nhà của nữ thần Mặt Trời trông như thế nào?
Nhà đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài.
Cột sàn hiên đẽo hình mặt trăng, đầu cầu thang đều đẽo hình chim ngói.
Cầu thang trông như cái cầu vồng. Cỗi giã gạo bằng vàng, chày cũng bằng vàng, trông cứ lấp la lấp lánh. Tòa nhà dài dằng dặc, voi đứng vây chặt sàn hiên, chiêng xếp đầy nhà ngoài, cồng chất đầy nhà trong, tôi trai tớ gái như con ong đi lấy nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, các xà ngang, xà dọc đều dát vàng.
Cả A, B, C đều đúng.
Câu 4. Vì sao Đăm Săn cầu hôn nữ thần Mặt Trời?
Vì đó là khát vọng chinh phục thiên nhiên của người Ê-đê gửi gắm vào hình tượng Đăm Săn.
Vì Đăm Săn muốn có hai vợ lẽ, muốn cả ba vợ đều là những nàng tiên xinh đẹp, muốn đưa nữ thần Mặt Trời xuống trần làm chị làm em với Hơ Nhị, Hơ Bhị.
Vì Đăm Săn muốn người Khơ-me, người Lào sẽ theo mình.
Cả A và B đều đúng.
Câu 5. Để ra gặp mặt Đăm Săn, nữ thần Mặt Trời đã ăn vận như thế nào?
Mặc một váy ánh như sét, loáng như chớp. Mái tóc vén bên tai.
Bỏ váy cũ, mặc váy mới. Chiếc váy có hình diều bay ó liệng.
Mặc một váy ánh như sét, loáng như chớp, có hình diều bay ó liệng. Mái tóc vén bên tai.
Mặc yên bộ váy cũ ra gặp Đăm Săn.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc câu hỏi trắc nghiệm về bài học Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời, suy nghĩ nhanh để trả lời.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời HS giơ tay nhanh nhất cho mỗi câu để trả lời, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, chuẩn kiến thức.
1
2
3
4
5
D
D
C
D
A
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học về bài Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời
để giải bài tập, củng cố kiến thức.
Nội dung: Sử dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài tập sáng tạo.
Sản phẩm học tập: Bài thơ, bức tranh, hoạt cảnh mà HS tạo dựng được.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS hoàn thành BT sáng tạo: Hình tượng Mặt Trời trong thần thoại, sử thi hoặc một số tác phẩm thơ ca nổi tiếng thường là biểu tượng cho những gì cao quý, tốt đẹp như sự khai sáng, sự tái sinh, vẻ đẹp hoàn hảo, vĩnh hằng,... Lấy cảm hứng từ một trong những ý nghĩa biểu tượng ấy, bạn hãy làm một bài thơ, vẽ một bức tranh hoặc dựng một hoạt cảnh,...
GV hướng dẫn HS thực hiện BT qua các bước:
+ (1) Sưu tầm thêm tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng về hình tượng, biểu tượng Mặt Trời (thần thoại, sử thi, thơ, ca khúc, tranh vẽ,...);
+ (2) Lấy cảm hứng chung từ những gì sưu tầm được hoặc từ một tác phẩm cụ thể để làm thơ, vẽ tranh, dựng hoạt cảnh.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS lắng nghe yêu cầu và hướng dẫn của GV, thực hiện nhiệm vụ.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 2 – 3 HS trình bày tác phẩm của mình trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, quan sát, nhận xét, góp ý.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, góp ý cho HS.
* Hướng dẫn về nhà:
- GV dặn dò HS:
+ Ôn tập lại bài Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.
+ Soạn bài: Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội.