Giáo án Ngữ Văn 10 (Chân trời sáng tạo) - Tiết 14: Viết "Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội"

Ngày soạn: // Ngày dạy: //
TIẾT ...: VIẾT. VIẾT VĂN BẢN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ XÃ HỘI
MỤC TIÊU
Mức độ/ yêu cầu cần đạt:
- Viết được văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội: trình bày rõ quan điểm của mình, hệ thống luận điểm, lí lẽ được tổ chức mạch lạc, chặt chẽ, các bằng chứng có sức thuyết phục.
Năng lực
Năng lực chung
- Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác...
Năng lực riêng biệt:
Năng lực thu thập thông tin liên quan đến đề bài;
Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân;
Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận;
Năng lực viết, tạo lập văn bản.
Phẩm chất:
- Ý thức tự giác, tích cực trong học tập.
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Chuẩn bị của GV
Giáo án;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà.
Chuẩn bị của HS: SGK, SBT Ngữ văn 10, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức về kiểu văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội.
Nội dung: HS huy động tri thức đã có để trả lời câu hỏi của GV.
Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS nêu một vấn đề xã hội nổi trội và cho biết quan điểm cá nhân về vấn đề đó.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS lắng nghe yêu cầu của GV, suy nghĩ để trả lời.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 1 – 2 HS chia sẻ trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá.
GV dẫn vào bài học: Chúng ta vừa được nghe các bạn chia sẻ về các vấn đề xã hội và quan điểm của các bạn. Để thể hiện quan điểm về một vấn đề xã hội, chúng ta có thể viết bài nghị luận. Cụ thể như thế nào, chúng ta cùng đi vào bài học hôm nay: Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội.
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Tìm hiểu tri thức về kiểu văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội
Mục tiêu: Nhận biết được đặc điểm văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội.
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi về đặc điểm văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội.
Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS.
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ
I. Tri thức về kiểu bài
học tập
1. Kiểu bài
- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu
Văn bản nghị luận một vấn đề xã hội là kiểu văn
các nhóm tìm hiểu về tri thức kiểu bài
bản dùng lí lẽ, bằng chứng để bàn luận và làm
sau đó vẽ sơ đồ tư duy thể hiện lại tri
sáng tỏ về một vấn đề xã hội (một ý kiến, một tư
thức về kiểu bài.
tưởng đạo lí hay một hiện tượng xã hội), giúp
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học
người đọc nhận thức đúng về vấn đề và có thái
tập
độ, giải pháp phù hợp đối với vấn đề đó.
- Các nhóm tìm hiểu về tri thức kiểu
2. Yêu cầu đối với kiểu bài
bài và vẽ sơ đồ tư duy.
- Nêu và giải thích được vấn đề nghị luận.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động
- Trình bày ít nhất hai luận điểm về vấn đề xã
và thảo luận
hội; thể hiện rõ ràng quan điểm, thái độ (khẳng
- GV mời đại diện các nhóm trình bày
định/ bác bỏ) của người viết; hướng người đọc
sơ đồ tư duy trước lớp, yêu cầu cả lớp
đến một nhận thức đúng và có thái độ, giải pháp
nghe, nhận xét, góp ý.
phù hợp trước vấn đề xã hội. Liên hệ thực tế, rút
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện
ra ý nghĩa của vấn đề.
nhiệm vụ học tập
- Sử dụng được các bằng chứng thực tế tin cậy
- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến
nhằm củng cố cho lí lẽ.
thức.
- Sắp xếp luận điểm, lí lẽ theo trình tự hợp lí.
- Diễn đạt mạch lạc, khúc chiết, có sức thuyết
phục.
- Có các phần: mở bài, thân bài, kết bài theo quy
cách của kiểu bài.
+ Mở bài: nêu vấn đề xã hội cần nghị luận; sự cần thiết bàn luận về vấn đề.
+ Thân bài: trình bày ít nhất hai luận điểm chính nhằm làm rõ ý kiến và thể hiện quan điểm, thái độ của người viết (trước các biểu hiện đúng/ sai/ tốt/ xấu); sử dụng lí lẽ và bằng chứng thuyết phục.
+ Kết bài: khẳng định lại tầm quan trọng hay ý
nghĩa của vấn đề cùng thái độ, lập trường của người viết.
Hoạt động 2: Phân tích ngữ liệu tham khảo
Mục tiêu: Nắm được đặc điểm của kiểu văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội qua việc phân tích ngữ liệu tham khảo.
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi về ngữ liệu tham khảo.
Sản phẩm học tập: Kiến thức HS nắm được về đặc điểm văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội.
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm
II. Phân tích ngữ liệu tham khảo
vụ học tập
Câu 1. Ngữ liệu trên đã đáp ứng được yêu cầu về
- GV yêu cầu HS xem xét và đối
bố cục đối với kiểu bài nghị luận về một vấn đề xã
chiếu bài viết tham khảo với yêu
hội:
cầu đối với kiểu bài (gồm năm
+ Đã nêu và giải thích được vấn đề cần nghị luận.
điểm) và lần lượt trả lời các câu
+ Có hệ thống luận điểm rõ ràng, lí lẽ, bằng chứng
hỏi.
thuyết phục, xác thực, gần gũi.
- GV lưu ý HS: Cần đọc kĩ VB bài
Câu 2. Việc đưa ra cách hiểu về khái niệm “thần
viết tham khảo nhưng không phải
tượng” ở đoạn đầu trong phần thân bài là rất hợp lí.
là đọc hiểu VB mà đọc để rút ra
Bởi nó sẽ giúp người đọc hiểu rõ hơn về vấn đề
những thu hoạch cụ thể về cách
người viết đang muốn nói tới; là cơ sở cho những
viết kiểu VB nghị luận về một vấn
luận điểm tiếp theo và tăng sức thuyết phục cho
đề xã hội.
một bài văn nghị luận.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ
Câu 3. Cách người viết sử dụng lí lẽ và bằng chứng
học tập
để làm sáng tỏ các luận điểm chính trong văn bản
- HS lắng nghe yêu cầu của GV,
rất thuyết phục, xác thực và được trình bày theo
đọc bài viết tham khảo và trả lời
một trình tự hợp lí. Lí lẽ và bằng chứng được sử
câu hỏi bên dưới.
dụng ngay sau luận điểm chính mà nhờ đó vấn đề
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt
nghị luận được làm sáng rõ hơn.
động và thảo luận
Câu 4. Một số từ ngữ, câu văn cho thấy người viết
- GV mời một số HS trả lời câu hỏi
đã chú ý thể hiện quan điểm của mình:
trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe,
+ “Xung quanh vấn đề này, theo tôi, có mấy câu
nhận xét.
hỏi cần được trả lời thỏa đáng”.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực
+ “Theo tôi” được lặp lại nhiều lần.
hiện nhiệm vụ học tập
□ Nhận xét: việc sử dụng một số từ ngữ và câu văn
- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp
như vậy giúp cho bài viết nghị luận mang tính chủ
án.
quan, thể hiện rõ cách nhìn của người viết đối với
vấn đề chính trong bài. Từ đó, tìm được sự đồng
cảm nơi người đọc về cùng một vấn đề.
Câu 5. Một số kinh nghiệm hay lưu ý trong cách
trình bày ý kiến về một vấn đề trong đời sống từ
ngữ liệu trên:
- Cần nêu lên quan điểm của cá nhân.
- Nêu rõ vấn đề mình sẽ nghị luận.
- Cần có hệ thống luận điểm, dẫn chứng, lí lẽ
thuyết phục.
Hoạt động 3: Tạo lập văn bản
Mục tiêu: HS viết được bài văn nghị luận phân về một vấn đề xã hội theo quy trình.
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi GV đặt ra và thực hành viết theo quy trình.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và bài văn HS viết được.
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Nhiệm vụ 1:
III. Tạo lập văn bản
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
Bước 1: Chuẩn bị viết
- GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK về quy trình
Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý
viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội.
Bước 3: Viết bài
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa
- HS lắng nghe yêu cầu của GV, đọc quy trình viết văn
bản nghị luận về một vấn đề xã hội.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời 2 – 3 HS nêu lại quy trình viết văn bản nghị
luận về một vấn đề xã hội.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.
Nhiệm vụ 2:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV giao đề bài cho HS (vừa đọc to, vừ ghi lên bảng)
và yêu cầu 1 HS nhắc lại đề bài: Hãy viết văn bản nghị luận trình bày ý kiến về một trong những vấn đề sau:
Tầm quan trọng của động cơ học tập;
Ứng xử trên không gian mạng;
Quan niệm về lòng vị tha;
Thị hiếu của thanh niên ngày nay,...
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc yêu cầu của đề bài và viết bài theo quy trình.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 1 – 2 HS đọc dàn ý và đoạn mở bài, kết bài trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, góp ý cho HS.
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: HS hoàn thành bài viết nghị luận về một vấn đề xã hội.
Nội dung: HS tiếp tục viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội.
Sản phẩm học tập: Bài văn HS viết được.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS tiếp tục hoàn thành bài viết.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS tiếp tục hoàn thành bài viết. GV đi quanh lớp để hỗ trợ HS.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 1 – 2 HS đọc một số đoạn văn phần thân bài trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
GV nhận xét, đánh giá.
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Mục tiêu: HS lập được dàn ý cho văn bản nghị luận trình bày ý kiến về một vấn đề khác với vấn đề đã chọn ở các hoạt động trên.
Nội dung: HS lập dàn ý cho văn bản nghị luận trình bày ý kiến về một vấn đề khác với vấn đề đã chọn ở các hoạt động trên.
Sản phẩm học tập: Dàn ý HS lập được.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS chọn một truyện kể khác, lập dàn ý nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
GV mời 1 – 2 HS lên bảng lập dàn ý.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS lắng nghe yêu cầu của GV, lập dàn ý.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV một số HS nhận xét bài của các bạn trên bảng.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá.
* Hướng dẫn về nhà
- GV dặn dò HS:
+ Ôn lại bài Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội.
+ Soạn trước bài Nói và nghe. Thuyết trình về một vấn đề xã hội có kết hợp sử dụng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.