Giáo án Ngữ Văn 10 (Chân trời sáng tạo) - Tiết 28: Thực hành tiếng Việt "Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ"

Ngày soạn: // Ngày dạy: //

TIẾT: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT
PHƯƠNG TIỆN GIAO TIẾP PHI NGÔN NGỮ
MỤC TIÊU
Mức độ/ yêu cầu cần đạt:
- Nhận biết và phân tích được sự kết hợp giữa phương tiện ngôn ngữ và các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ để biểu đạt nội dung văn bản một cách sinh động, hiệu quả; phân tích, đánh giá được cách đưa tin và quan điểm của người viết ở một bản tin; nêu được ý nghĩa hay tác động của văn bản thông tin đã đọc đối với bản thân.
Năng lực
Năng lực chung
- Năng lực tự chủ và tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.
Năng lực riêng biệt
- Năng lực nhận diện các phương tiện phi ngôn ngữ trong văn bản và tâc dụng của chúng.
Phẩm chất:
- Có ý thức sử dụng các phương tiện phi ngôn ngữ trong văn bản.
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Chuẩn bị của giáo viên:
Giáo án;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà;
Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ văn 10, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng HS thực hiện nhiệm vụ học tập học tập của mình từ đó khắc sâu kiến thức nội dung bài học Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.
Nội dung: GV đặt những câu hỏi gợi mở vấn đề cho HS nhận diện về lỗi dùng từ trong khi viết văn.
Sản phẩm: HS chỉ ra được một số lỗi ngữ pháp thường gặp trong diễn đạt.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV yêu cầu HS: Trong các văn bản 1,2 đã học, em hãy chỉ ra các phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng? Theo em, các phương tiện phi ngôn ngữ có tác dụng gì trong văn bản?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS nhớ lại các bài văn đã biết và những lỗi sai về dùng từ thường gặp.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 1 – 2 HS phát biểu trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
- Từ chia sẻ của HS, GV dẫn dắt vào bài học mới: Trong các văn bản thông tin, bên cạnh kênh chữ còn có các biểu đồ, số liệu, hình ảnh. gọi chung là các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ. Bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về nội dung này.
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Hình thành kiến thức mới
Mục tiêu: Nắm được kiến thức về phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên quan đến bài học.
Sản phẩm học tập: HS trả lời các kiến thức về phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Nhiệm vụ 1:
I. Phương tiện giao tiếp phi
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học
ngôn ngữ
tập
- Phương tiện giao tiếp phi ngôn
- GV yêu cầu HS đọc phần Tri thức ngữ
ngữ là những hình ảnh, số liệu,
văn (trang 64) và cho biết: Phương tiện
biểu đồ, sơ đồ,... góp phần chuyền
giao tiếp phi ngôn ngữ là gì? Những yêu
tải ý tưởng, quan điểm trong giao
cầu khi sử dụng các phương tiện giao tiếp
tiếp. Đây là phương tiện thường
phi ngôn ngữ.
được sử dụng kết hợp với phương
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
tiện ngôn ngữ trong văn bản thông
- HS đọc thông tin trong SGK theo yêu
tin tổng hợp, giúp thông tin được
cầu của GV; sau đó thảo luận theo cặp,
truyền tải hiệu quả, sinh động
suy nghĩ để trả lời câu hỏi.
hơn.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và
- Việc sử dụng các phương tiện
thảo luận
giao tiếp phi ngôn ngữ cần đáp
- GV mời 2 – 3 HS phát biểu trước lớp,
ứng được yêu cầu:
yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
+ Lựa chọn hình ảnh, số liệu, biểu
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện
đồ, sơ đồ,... liên quan trực tiếp
nhiệm vụ học tập
đến các luận điểm của bài viết.
- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.
+ Sử dụng các phương tiện này
đúng thời điểm.
+ Đưa ra các chỉ dẫn cần thiết.
+ Chú thích cho các hình ảnh, so đồ,... trong bài viết: giải thích rõ về vị trí, ý nghĩa của hình ảnh, sơ đồ; nêu nguồn dẫn (nếu là dẫn lại từ nguồn khác, bài khác).
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức về phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.
Nội dung: Hoàn thành các BT trong SGK.
Sản phẩm học tập: BT mà HS hoàn thành.
Tổ chức thực hiện:
Nhiệm vụ 1:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV yêu cầu HS làm BT 1 theo cá nhân: Theo bạn, nếu văn bản Tranh Đông Hồ - nét tinh hoa của văn hoá dân gian Việt Nam chỉ có lòi thuyết minh, không có tranh minh hoạ thì việc truyền tải các thông tin cơ bản của văn bản sẽ gặp những khó khăn gì? Vì sao?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS lắng nghe GV yêu cầu và hướng dẫn, sau đó đọc và hoàn thành BT 1.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Với mỗi trường hợp ở BT 1, GV mời 1 – 2 HS phát biểu trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án: Nếu không có tranh minh hoạ, cả việc truyền tải thông tin (đối với tác giả), lẫn tiếp nhận thông tin (đối với người đọc)
đều gặp khó khăn. Chẳng hạn: người viết sẽ phải dùng nhiều lời hơn để miêu tả, thuyết minh, tuy vậy có những điều dùng lời miêu tả thuyết minh cũng không thể rõ được (như có ảnh minh hoạ); người đọc phải dùng trí tưởng tượng, nhưng có những điều khó tưởng tượng, hình dung nếu không có vốn trải nghiệm thực tế.
Nhiệm vụ 2:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV mời 1 HS đọc yêu cầu của BT 2, yêu cầu HS tự kẻ bảng vào vở và hoàn thành mục 2a.
GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp trả lời mục 2b, lựa chọn mục 4 hoặc mục 5 để phù hợp với hình ảnh minh họa
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS đọc BT 2 và hoàn thành.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 2 – 3 HS trình bày kết quả thảo luận trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức:
Gợi ý trả lời: a.
tiết:
a.
STT
Đề mục
Hình minh họa (số)
Lời ghi chú trong hình
1
Đề tài dân dã, hình tượng sinh động, ngộ nghĩnh.
Hình 1, Hình 2
Hình 1: Trâu sen (bản khắc)
Hình 2: Lợn đàn
2
Chất liệu tự nhiên, sắc màu bình dị, ấm áp.
Không có hình.
3
Chế tác khéo léo, công phu
Hình 3
Đám cưới chuột
4
Rộn ràng tranh Tết
Không có hình
5
Lưu giữ và phục chế
Không có hình
b. Hình 1 (trong bài tập) có thể minh hoạ cho mục 4. Giải thích lí do: tranh Em bé ôm gà (Vinh Hoa) là tranh dùng để treo dịp Tết, như lời chúc, ước mong.
Nhiệm vụ 3:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV nêu yêu cầu HS đọc BT3, quan sát hình ảnh và thảo luận nhóm trả lời nội
dung bài tập.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS hoạt động theo nhóm để hoàn thành BT.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Với mỗi trường hợp trong BT 3, GV mời 1 HS trình bày kết quả trước lớp, sau đó yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá câu trả lời các nhóm.
GV đưa ra nội dung đáp án bài tập:
Nhiệm vụ 4:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV nêu yêu cầu HS đọc BT4, quan sát hình ảnh trang 86, nêu tên một số loại hiện vật được ghi lại trong ảnh và cho biết các chi tiết trong hình có tác dụng hỗ trợ cho phần lời trong văn bản 2 như thế nào?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS hoạt động theo nhóm để hoàn thành BT.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Với mỗi trường hợp trong BT 3, GV mời 1 HS trình bày kết quả trước lớp, sau đó yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá câu trả lời các nhóm.
GV đưa ra nội dung đáp án bài tập:
Một số loại hiện vật được ghi lại trong hình minh họa trang 86 bao gồm: quạt, bằng khen, cúp, đàn nhị, đan đáy, các loại sách, tài liệu về nghệ thuật Cải Lương.
Các chi tiết trong hình giúp phần lời trong bản tin 1 được rõ ràng và hấp dẫn độc giả hơn.
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học về phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.
Nội dung: HS hoàn thành BT mà GV giao.
Sản phẩm học tập:.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV yêu cầu HS: Viết bản tin (khoảng 200 chữ, có thể sử dụng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ) về một hoạt động hay sự kiện văn hóa, giáo dục mới diễn ra trong nhà trường hoặc tại địa phương của bạn.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS lắng nghe GV yêu cầu, sau đó thảo luận theo cặp để hoàn thành nhiệm vụ.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 3 – 4 HS trình bày kết quả thảo luận trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
GV nhận xét, đánh giá, tổng kết hoạt động.
* Hướng dẫn về nhà
- GV dặn dò HS:
Hoàn thành các bài tập trong Sách bài tập Ngữ văn 10 tập 1.
+ Soạn bài: Chợ nổi – nét văn hóa sông nước miền tây