Giáo án Ngữ Văn 10 (Chân trời sáng tạo) - Tiết 46: Đọc kết nối chủ điểm "Dưới bóng hoàng lan"

Ngày soạn: .../.../...
Ngày dạy: .../.../...
TIẾT	VĂN BẢN 3: DƯỚI BÓNG HOÀNG LAN
MỤC TIÊU
Mức độ yêu cầu cần đạt
Phân tích và đánh giá được tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo mà người viết thể hiện qua văn bản; phát hiện được các giá trị đạo đức, văn hoá từ văn bản; nêu được ý nghĩa hay tác động của tác phẩm văn học đối với quan niệm, cách nhìn, cách nghĩ và tình cảm của người đọc; thể hiện được cảm xúc và sự đánh giá của cá nhân về tác phẩm
Biết trân trọng, gìn giữ những kỉ niệm, đồng thời có trách nhiệm với hiện tại và tương lai.
Năng lực
Năng lực chung
- Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác...
Năng lực riêng biệt
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Dưới bóng hoàng lan.
Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về văn bản Dưới bóng hoàng lan.
Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa văn bản;
Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm nghệ thuật của văn bản với các văn bản khác có cùng chủ đề.
Phẩm chất:
Biết trân trọng, gìn giữ những kỉ niệm, đồng thời có trách nhiệm với hiện tại và tương lai.
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Chuẩn bị của giáo viên:
Giáo án;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Tranh ảnh về nhà văn, hình ảnh;
Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà;
Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ văn 10, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình từ đó HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học Dưới bóng hoàng lan.
Nội dung: GV cho HS xem một đoạn video về Thạch Lam và đặt câu hỏi gợi mở vấn đề.
Sản phẩm: Câu trả lời của HS và
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV đặt câu hỏi gợi mở: Em đã đọc tác phẩm nào của nhà văn Thạch Lam chưa? Có thể kể tên cho các bạn nghe được không?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS trả lời câu hỏi.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời một số HS đứng dậy chia sẻ.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, chốt:
GV dẫn dắt vào bài: Thạch Lam được biết đến là một cây bút xuất sắc của nhóm Tự lực văn đoàn. Cây bút có đóng góp rất lớn đối với nền văn học đổi mới 1930- 1945. Những tác phẩm của ông được đánh giá rất cao ở truyện như không có cốt truyện. Và trong bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về những cảm xúc của nhân vật Thanh đối với người bà và kí ức hồi còn nhỏ của mình. Là đoạn tình cảm chớm nở với cô hàng xóm dưới bóng hoàng lan. Bài 3 – Dưới bóng hoàng lan – tiết 1.
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Đọc văn bản
Mục tiêu: Nắm được những thông tin về thể loại, đặc điểm và đọc văn bản Dưới bóng hoàng lan.
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên quan đến thể loại thần thoại và văn bản Dưới bóng hoàng lan.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và kiến thức HS tiếp thu được liên quan đến văn bản Dưới bóng hoàng lan
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Nhiệm vụ 1:	Tìm hiểu tác giả, tác
1.Tác giả, tác phẩm
phẩm
a. Tác giả
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ
- Tên: Thạch Lam ( 1910 – 1942)
học tập
- Quê: Cẩm Giàng – Hải Dương
- GV yêu cầu HS đọc và nêu tóm tắt
- Sau khi đỗ tú tài ông thôi học về
về tác giả, quan điểm sáng tác phong
làm báo với anh và gia nhập Tự lực
cách nghệ thuật.
văn đoàn
- Một số hiểu biết về tác phẩm và tóm
- Ông là người thông minh, trầm tĩnh,
tắt nội dung chính?
đôn hậu và rất tinh tế.
-Bố cục của văn bản được chia thành
- Về quan điểm sáng tác Thạch Lam
mấy phần? Nội dung chính mỗi phần?
quan điểm văn chương là một thứ khí
- HS tiếp nhận nhiệm vụ.
giới thanh cao và đắc lực nó có tác
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học
động sâu sắc đến tư tưởng tình cảm
tập
của con người. Ông quan niệm: “Đối
- HS làm việc theo cặp đôi, đọc lại
với tôi văn chương không phải là một
văn bản theo yêu cầu, suy nghĩ để
cách đem đến cho người đọc sự thoát
hoàn thành nhiệm vụ.
ly hay sự quên, trái lại văn chương là
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động
một thứ khí giới thanh cao và đắc lực
và thảo luận
mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay
GV mời 2 – 3 HS trình bày trước lớp, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức
đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, làm cho lòng người được thêm trong sạch và phong phú hơn"
Một số tác phẩm tiêu biểu của ông là: Gió đầu mùa (1937), Nắng trong vườn (1938), Sợi tóc (1942), Ngày
mới (1939), Theo dòng (1941), Hà Nội băm sáu phố phường (1943), ...
Phong cách nghệ thuật:
+ Sáng tác thường hướng vào cuộc sống cơ cực của những người dân thành thị nghèo và vẻ đẹp nên thơ của cuộc sống thường nhật.
+ Cốt truyện đơn giản thuộc hoặc không có cốt truyện.
+ Thạch Lam đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật.
Có sự hòa quyện tuyệt vời giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, tự sự và trữ tình.
b. Tác phẩm
Dưới bóng hoàng lan là tác phẩm truyện ngắn in trong tập Tuyển tập Thạch Lam.
Văn bản xoay quanh một lần trở về
quê thăm bà của nhân vật Thanh - mồ
Hoạt động 2: Khám phá văn bản
côi cha mẹ, sống cùng bà. Trong cảnh bình yên và thong thả của chốn xưa, những hình ảnh quen thuộc hiện lên, và bên cạnh mái tóc của bà, mùi hương hoàng lan nơi vườn và bên tóc mai của Nga khiến chàng trai trẻ xốn xang. Nhưng câu chuyện vẫn khép lại trong cảnh Thanh trở về tỉnh
c. Bố cục văn bản
Dưới bóng hoàng lan được chia thành 3 phần cụ thể như sau:
+ Phần 1: Từ đầu đến Nghe quen quá mà Thanh không nhớ được: Thanh trở về nhà thăm bà thăm nhà trong tâm trạng hạnh phúc nghẹn ngào.
+ Phần 2: Tiếp theo cho đến “ngồi ở bên đèn” Biểu hiện tình cảm của Thanh và Nga
+ Phần 3: Còn lại: Thanh tạm biệt mọi người trở lại tỉnh làm việc.
Mục tiêu: Nhận biết và phân tích được văn bản Dưới bóng hoàng lan
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên quan đến văn bản Dưới bóng hoàng lan.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và kiến thức HS tiếp thu được liên quan đến văn bản Dưới bóng hoàng lan
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu nhân vật Thanh
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS đọc tiếp văn bản và trả lời
+ Trong lần trở về quê thăm bà này Thanh có tâm trạng ra sao?
+ Cuộc gặp gỡ của nhân vật Thanh và Nga có gì thú vị?
HS tiếp nhận nhiệm vụ
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS suy nghĩ để trả lời câu hỏi.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 2 – 3 HS trả lời, yêu cầu cả lớp nhận xét, góp ý, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện
nhiệm vụ học tập
1. Nhân vật Thanh
Sau 2 năm trở về thăm quê, trở về với không gian thân thuộc, ngôi nhà của bà Thanh cảm thấy thật bình yên và thong thả. Bởi căn nhà đối với Thanh là một nơi mát mẻ hiền lành, có người bà lúc nào cũng chờ đợi để yêu thương Thanh.
Nhận ra cây hoàng lan, Thanh nhớ đến câu chuyện tuổi thơ, Thanh hay nhặt hoa dưới gốc cây. Ngày ấy cha mẹ Thanh hãy còn, Thanh nhận ra thời gian trôi quá nhanh
THể hiện sự hoài niệm của nhân vật Thanh
-Thanh gặp lại Nga (cô hàng xóm cạnh nhà). Thanh và Nga ôn lại những kỉ niệm hồi nhỏ, cả 2 nhặt hoa dưới gốc hoàng lan.
- Đối với Thanh, Nga như một người
bạn, một người em gái, một người thân
GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức è Ghi lên bảng
Nhiệm vụ 2: Biểu hiện tình cảm của Thanh và Nga
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS dựa vào văn bản và phần chuẩn bị ở nhà để trả lời câu hỏi
+ Những chi tiết nào chứng tỏ sự tiến triển tình cảm giữa hai nhân vật Thanh và Nga?
+ Theo em chi tiết nào cuối chuyện giúp em dự đoán sự tiến triển tình cảm giữa Nga và Thanh?
HS tiếp nhận nhiệm vụ
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS suy nghĩ để trả lời câu hỏi.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 2 – 3 HS trả lời, yêu cầu cả lớp nhận xét, góp ý, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện
mà chàng sẽ gặp mỗi lúc đi xa về.
- Những câu chuyện vụn vặt, giản dị nhưng chứa đựng nhiều thú vị => bước tiến triển tình cảm.
2. Tiến triển tình cảm của nhân vật Thanh và Nga
+ Thanh và Nga là hai người bạn quen thân từ nhỏ, cả hai từng cùng nhau nhặt hoa ở gốc hoàng lan.
+ Đối với Thanh, thì Nga là nguơi thân, sẽ găp mỗi lúc đi xa về
+ Nhưng câu chuyện vụn vặt giưã anh và cô ( “anh chóng nhơn quá”, “ tôi vẫn thế chứ chứ”) => Thanh lầm tủong Nga là em ruột cuả mình
Sự biến đổi trong tình cảm cảm xúc của hai nhân vật:
+ Từ thân mật đến mức Thanh lầm tưởng Nga là em gái ruột của mình. Thanh băt đầu nhin đôi môi thắm của Nga, nhớ đến đôi chân nhỏ xinh của Nga. Còn Nga đã biểu thị trưc tiếp cuả minh thông qua cách xưng hô trực tiếp “anh – em” và câu biểu thị “ em nhớ anh quá”....
Những biểu hiện tình cảm của hai
nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức è Ghi lên bảng
Nhiệm vụ 3: Tổng kết
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS tổng kết nội dung và ý nghĩa của văn bản Dưới bóng hoàng lan
nhân vật có sự gắn liền với hình ảnh hoàng lan:
+ Khi trông thấy bóng cây hoàng lan Thanh nghĩ ngay đến Nga và gọi vui vẻ “cô Nga”. Nga cũng ngửng đầu và nở nụ cười “ Anh Thanh! Anh đã về đấy à?”
+ Kỷ niệm đáng nhớ nhất là ngày cả hai cùng nhặt hoàng lan rơi. Thanh hỏi Nga có còn đi nhặt hoàng lan rơi nữa không. Nga đáp “Vẫn nhặt đấy chứ. Nhưng không còn ai tranh nữa”
+ Hai người dẫn nhau đi xem cây hoàng lan. Thanh như thoảng ngưir thấy mùi hoàng lan rơi trên mái tóc của Nga.
+ Trong mùi hoàng lan thoang thoảng Thanh cầm lấy tay Nga.
+ Câu chuyện khép lại khi Thanh phải quay về tỉnh và không biết bao giờ quay trở lại nhưng đã hé lộ những tiến triển trong tình cảm của cả hai. Thanh nhờ người gửi lời chào đến Nga
II. Tổng kết
Nội dung
Tác phẩm “Dưới bóng hoàng lan” là những cảm xúc chân thành, những giây phút bình lặng bên gia đình quê hương
của nhân vật Thanh. Đồng thời ca ngợi câu chuyện tình cảm đẹp đẽ của hai nhân vật Thanh và Nga.
2. Nghệ thuật
Cốt truyện đơn giản
Nghệ thuật tả cảnh đặc sắc
Ngôn ngữ giản dị, nhẹ nhàng nhưng lắng đọng giàu cảm xúc.
Ngôi kể thứ 3 giúp cho việc diễn tả tiến triển tình cảm của hai nhân vật trở nên khách quan và cụ thể hơn.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS suy nghĩ để trả lời câu hỏi.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, chốt kiến thức è Viết lên bảng.
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức về văn bản Dưới bóng hoàng lan đã học.
Nội dung: Sử dụng SGK, kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi liên quan.
Sản phẩm học tập: Đoạn văn HS viết được.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS: Sau khi đọc xong truyện ngắn Dưới bóng hoàng lan hãy trình bày suy nghĩ của em về câu nói Đi để trở về.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV có thể dành thời gian (khoảng 7-10 phút) cho HS trình bày ý tưởng rồi viết trên lớp hoặc viết ở nhà.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV chữa bài tập, nhận xét và chuẩn kiến thức.
* Gợi ý trả lời:
Hai từ đi và về ở đây nhiều hơn một nghĩa. Trở về mới là cái đích. Đi là để được học hỏi mở mang kiến thức để trở về với quê hương cũng là để hiểu hơn về giá trị của những gì tưởng chừng rất đỗi thân quen bình dị. Những ngày tháng xa nhà thường khiến người ta dễ cảm nhận hơn giá trị của những vùng kí ức thân thương, dịu ngọt. Tình cảm của những người thân yêu, mái nhà quen thuộc của thuở ấu thơ, tất cả những điều đó luôn đem đến cho ta những gì bình yên thanh thản ấm áp nhất. Đi để mở mang hiểu biết, để hiểu hơn chính mình và cũng la để tìm kiếm những thứ goị là giá trị đích thực trong đó có hững thứ vốn dĩ vãn luôn sẵn lòng dang rộng vòng tay yêu thương chào đón ta trở về là gia đình và quê hương. Đi xa để trở về và càng cảm thấy trân quý hơn những kí ức ngọt ngào hạnh phúc đong đầy yêu thương bên mái nhà xưa. Trở về cũng là để đi xa hơn trong sự nhận thức về bản thân và cuộc sống quanh ta,.
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học để phân tích được đặc điểm thần thoại.
Nội dung: Sử dụng kiến thức đã học về thần thoại và cách phân tích đặc điểm thần thoại để phân tích một văn bản khác
Sản phẩm học tập: bài tập hoàn thành của HS.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích tâm trạng của nhân vật Thanh ở đoạn văn cuối truyện.
HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS thực hiện nhiệm vụ viết đoạn văn.
GV đi quanh lớp, hỗ trợ HS khi cần thiết.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 1 – 2 HS trình bày dàn ý phân tích của mình, yêu cầu cả lớp theo dõi, nhận xét, góp ý, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, góp ý cho HS.
- GV gợi ý trả lời:
* Hướng dẫn về nhà
GV dặn dò HS:
+ Ôn tập bài học về văn bản Dưới bóng hoàng lan
+ Soạn trước bài thực hành tiếng việt