Giáo án Ngữ Văn 10 (Chân trời sáng tạo) - Tiết 6: Viết "Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể"

Ngày soạn: // Ngày dạy: //
TIẾT ...: VIẾT. VIẾT VĂN BẢN NGHỊ LUẬN PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ MỘT TRUYỆN KỂ
MỤC TIÊU
Mức độ/ yêu cầu cần đạt:
- Viết được văn bản nghị luận đúng quy trình; phân tích, đánh giá chủ đề, những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của một truyện kể.
Năng lực
Năng lực chung
- Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác...
Năng lực riêng biệt:
Năng lực thu thập thông tin liên quan đến đề bài;
Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân;
Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận;
Năng lực viết, tạo lập văn bản.
Phẩm chất:
- Ý thức tự giác, tích cực trong học tập.
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Chuẩn bị của GV
Giáo án;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà.
Chuẩn bị của HS: SGK, SBT Ngữ văn 10, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức về kiểu văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
Nội dung: HS huy động tri thức đã có để trả lời câu hỏi của GV.
Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV đặt câu hỏi gợi dẫn: Ở chủ điểm Tạo lập thế giới, chúng ta đã được học những truyện kể nào? Em có nhận xét gì về những truyện kể đó?.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS lắng nghe câu hỏi của GV, suy nghĩ để trả lời.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 1 – 2 HS chia sẻ trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá.
GV dẫn vào bài học: Những nhận xét của các em về những truyện kể đã được học khi trình bày dưới dạng bài viết sẽ như thế nào? Chúng ta cùng đi vào bài học hôm nay: Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Tìm hiểu tri thức về kiểu văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể
Mục tiêu: Nhận biết được đặc điểm văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi về đặc điểm văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS.
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học
I. Tri thức kiểu bài
tập
1. Kiểu bài
- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu các
Phân tích, đánh giá một truyện kể: chủ đề,
nhóm đọc mục Tri thức về kiểu bài và thể
những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật
hiện lại bằng sơ đồ tư duy.
là kiểu bài nghị luận văn học dùng lí lẽ và
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
bằng chứng để làm rõ đặc điểm, giá trị nội
- Các nhóm thảo luận, đọc mục Tri thức về
dung và nghệ thuật của một tác phẩm
kiểu bài, thể hiện lại bằng sơ đồ tư duy.
truyện kể như: thần thoại, truyền thuyết, cổ
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và
tích, ngụ ngôn, truyện cười,...
thảo luận
2. Yêu cầu đối với kiểu bài
- GV mời đại diện các nhóm trình bày sơ đồ
a. Về nội dung nghị luận:
tư duy trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận
- Xác định chủ đề và phân tích, đánh giá ý
xét.
nghĩa, giá trị của chủ đề.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện
- Phân tích, đánh giá được một số nét đặc
nhiệm vụ học tập
sắc về hình thức nghệ thuật như cốt truyện,
- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.
tình huống, sự kiện, nhân vật, lời người kể
chuyện và lời nhân vật, người kể chuyện,
điểm nhìn,... và tác dụng của chúng trong
việc thể hiện chủ đề của truyện kể.
b. Về kĩ năng nghị luận, bài viết cần đáp
ứng các yêu cầu:
Lập luận chặt chẽ, diễn đạt mạch lạc, thể hiện được những suy nghĩ, cảm nhận của người viết về truyện kể.
Lí lẽ xác đáng, bằng chứng tin cậy lấy từ truyện kể.
Sử dụng các câu chuyển tiếp, các từ ngữ liên kết hợp lí để giúp người đọc nhận ra mạch lập luận.
Có các phần mở bài, thân bài, kết bài theo quy cách.
Mở bài: giới thiệu truyện kể (tên tác phẩm, tác giả,...). Nêu khái quát các nội dung chính hay định hướng của bài viết.
Thân bài: lần lượt trình bày các luận điểm làm nổi bật ý nghĩa, giá trị của chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật. Kết bài: khẳng định lại giá trị của chủ đề và hình thức nghệ thuật của truyện kể; nêu ý nghĩa của tác phẩm đối với bản thân và
người đọc.
Hoạt động 2: Phân tích ngữ liệu tham khảo
Mục tiêu: Nắm được đặc điểm của kiểu văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể qua việc phân tích ngữ liệu tham khảo.
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi về ngữ liệu tham khảo.
Sản phẩm học tập: Kiến thức HS nắm được về đặc điểm văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu các nhóm đọc VB tham khảo trong SGK, lưu ý HS đọc bài viết lẫn các thông tin chỉ dẫn kèm theo; nhắc các em khi đọc, phải làm sao vừa bao quát toàn VB, vừa nắm bắt các chi tiết cụ thể về ý tưởng lẫn cách thức nghị luận.
GV yêu cầu các nhóm sau khi đọc xong VB tham khảo, thảo luận để trả lời các câu hỏi ở
cuối VB.
Phân tích ngữ liệu tham khảo
Mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu đã đáp ứng được yêu cầu của kiểu bài viết phân tích, đánh giá một truyện kể. Vì:
+ Phần mở bài đã giới thiệu được truyện kể và nêu được định hướng của bài viết.
+ Phần thân bài đã lần lượt trình bày các luận điểm làm nổi bật ý nghĩa, giá trị
của chủ đề và những nét đặc sắc về hình
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
Các nhóm nghe yêu cầu của GV, đọc VB và thảo luận để trả lời câu hỏi cuối VB.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án.
thức nghệ thuật.
+ Phần kết bài đã khẳng định lại giá trị của chủ đề và hình thức nghệ thuật của truyện kể; nêu được ý nghĩa của tác phẩm đối với bản thân và người đọc.
Các luận điểm trong ngữ liệu được sắp xếp theo trình tự từ khái quát đến cụ thể 🡪 hợp lí, mang tính diễn dịch.
Trong mỗi luận điểm, ngữ liệu đã có sự kết hợp giữa lí lẽ, bằng chứng: Bằng chứng làm minh chứng cho lí lẽ, giúp lí lẽ trở nên xác đáng, thuyết phục. Từ đó lí lẽ trở thành lập luận để củng cố cho luận điểm.
Người viết đã phân tích, đánh giá ý nghĩa, giá trị của chủ đề bằng cách bám vào nội dung và hình tượng nhân vật trong truyện.
Người viết đã phân tích, đánh giá những nét đặc sắc nghệ thuật của truyện kể:
+ Phân tích, đánh giá nghệ thuật tạo tình huống.
+ Phân tích, đánh giá cách xây dựng nhân vật giàu tính biểu trưng và tác dụng trong việc thể hiện chủ đề.
+ Phân tích, đánh giá cách kể chuyện bằng thơ.
+ Phân tích, đánh giá cách khắc họa tính cách nhân vật thông qua đối thoại.
Những lưu ý khi viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện kể rút ra từ ngữ liệu trên:
Lập luận chặt chẽ, diễn đạt mạch lạc, thể hiện được những suy nghĩ, cảm nhận của người viết về truyện kể.
Sử dụng các câu chuyển tiếp, các từ ngữ liên kết hợp lí để giúp người đọc nhận ra mạch lập luận.
Có các phần mở bài, thân bài, kết bài
theo quy cách.
Hoạt động 3: Tạo lập văn bản
Mục tiêu: HS viết được bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể theo quy trình.
Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi GV đặt ra và thực hành viết theo quy trình.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và bài văn HS viết được.
Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Nhiệm vụ 1:
III. Tạo lập văn bản
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
Bước 1: Chuẩn bị viết
- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo
Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý
luận, đọc quy trình viết bài trong SGK và thể hiện lại
Bước 3: Viết bài
bằng sơ đồ tư duy.
Bước 4: Xem lại và chỉnh
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
sửa
- HS lắng nghe yêu cầu của GV, thảo luận nhóm để thể
hiện lại quy trình viết bài văn bằng sơ đồ tư duy.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả trước lớp,
yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.
Nhiệm vụ 2:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV giao đề bài cho HS bằng cách đọc to yêu cầu và
ghi lên bảng: Hãy viết bài văn nghị luận phân tích, đánh
giá chủ đề và một số nét đặc sắc về nghệ thuật của một
truyện kể (thần thoại, truyền thuyết, truyện ngụ ngôn,
truyện cười, truyện cổ tích) mà bạn yêu thích.
- GV yêu cầu HS lập dàn ý trước khi viết, tập viết mở
bài, kết bài.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS đọc đề bài và lập dàn ý và tập viết mở bài, kết bài.
Bước 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV mời 1 – 2 HS đọc mở bài và kết bài của bản thân,
yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học
tập
- GV nhận xét, đánh giá.
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: HS hoàn thành bài viết nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
Nội dung: HS tiếp tục viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
Sản phẩm học tập: Bài văn HS viết được.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS tiếp tục hoàn thành bài viết.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS tiếp tục hoàn thành bài viết. GV đi quanh lớp để hỗ trợ HS.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 1 – 2 HS đọc một số đoạn văn phần thân bài trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
GV nhận xét, đánh giá.
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Mục tiêu: Lập dàn ý cho bài viết nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể khác.
Nội dung: HS lập dàn ý cho bài viết nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
Sản phẩm học tập: Dàn ý HS lập được.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS chọn một truyện kể khác, lập dàn ý nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
GV mời 1 – 2 HS lên bảng lập dàn ý.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS lắng nghe yêu cầu của GV, lập dàn ý.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV một số HS nhận xét bài của các bạn trên bảng.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét, đánh giá.
* Hướng dẫn về nhà
- GV dặn dò HS:
+ Ôn lại bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể.
+ Soạn trước bài Nói và nghe. Giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một truyện kể.