Giáo án Ngữ Văn 6 (Cánh Diều) - Bài 1: Truyện (Truyền thuyết và cổ tích) - Phần 2: Đọc hiểu văn bản Thạch Sanh

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN THẠCH SANH
Môn học: Ngữ văn; Lớp: 6A1 Thời gian thực hiện: 3 tiết
MỤC TIÊU (Học xong bài học, học sinh sẽ đạt được)
Về kiến thức:
Tri thức đặc trưng của truyện cổ tích về người dũng sĩ và nhân vật, sự việc của truyện Thạch Sanh nội dung, ý nghĩa và một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản cổ tích Thạch Sanh.
Tư tưởng, tình cảm của nhân dân được thể hiện qua văn bản.
Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại cổ tích về phẩm chất tốt đẹp của con người: thật thà, chất phác, dũng cảm.
Về năng lực:
Xác định được ngôi kể trong văn bản.
- Nhận biết được đặc trưng của truyện cổ tích về người dũng sĩ và nhân vật, sự việc của truyện Thạch Sanh.
Hiểu được và cảm nhận được những nét đặc sắc về nghệ thuật và giá trị nội dung của truyện.
Vận dụng bài học vào việc rèn phẩm chất tốt đẹp của con người: thật thà, chất phác, dũng cảm.
Đánh giá được nhân vật trong truyện và đánh giá được bản thân, bạn học.
Về phẩm chất:
Nhân ái: Qua tìm hiểu văn bản, HS ý thức giá trị của lòng nhân ái, sự công bằng trong cuộc sống. Suy nghĩ sáng tạo và trình bày suy nghĩ về ý nghĩa và cách ứng xử thể hiện tinh thần nhân ái, sự công bằng
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Thiết bị: Máy chiếu, máy tính, Giấy A1 hoặc bảng phụ để HS làm việc nhóm, Phiếu học tập, Bảng kiểm tra, đánh giá thái độ làm việc nhóm, rubic chấm đoạn văn, bài trình bày của HS.
Học liệu: Sgk, kế hoạch bài dạy, sách tham khảo, phiếu học tập, ....
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Hoạt động 1: Xác định vấn đề
a. Mục tiêu: Giúp học sinh huy động những hiểu biết về cổ tích kết nối vào bài học, tạo tâm thế hào hứng cho học sinh và nhu cầu tìm hiểu văn bản.
b. Nội dung: Giáo viên cho học sinh chơi trò chơi “Giải ô chữ” và yêu cầu HS trả lời câu hỏi của GV. Những câu hỏi này nhằm khơi gợi cảm xúc, suy nghĩ của HS về người anh hùng Thạch Sanh, tạo không khí và chuẩn bị tâm thế phù hợp với văn bản.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh Ô chữ hàng ngang
Sơn Tinh	2. Thủy Tinh
3. Lạc hầu	4. Âu Cơ
5. Vua Hùng	6. Sứ giả
7. Lang Liêu 8. Lạc Long Quân
9. Thánh Gióng
Ô chữ hàng dọc: Thạch Sanh
d. Tổ chức thực hiện:
HĐ của thầy và trò
Sản phẩm dự kiến
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua trò chơi: “Giải ô chữ”
Luật chơi:
Các bạn được lựa chọn ô chữ cho mình đã đánh số thứ tự từ 1-9, mỗi ô chữ tương ứng với một câu hỏi, trả lời đúng bạn sẽ nhận được một món quà, nếu sai thì sẽ nhường cơ hội cho người khác.
+ Giáo viên gọi tinh thần xung phong để học sinh thể hiện sự tự tin của mình.
Ô hàng ngang:
1. Nhân vật tượng trưng cho sức mạnh chế ngự thiên tai.
Nhân vật có tài hô mưa, gọi gió.
Tên chung chỉ người giúp vua Hùng trông coi việc nước.
Bà mẹ có tài sinh nở lạ thường.
Ông tổ của người Việt.
Người được nhà vua sai đi tìm người tài giỏi cứu nước.
Người làm ra bánh chưng, bánh giầy.
Con trai thần Long Nữ.
Người được vua phong là Phù Đổng thiên Vương.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
Học sinh làm việc cá nhân, suy nghĩ, trả lời.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
Học sinh lần lượt trình bày các câu trả lời.
Ô chữ hàng ngang
1. Sơn Tinh	2. Thủy Tinh
3. Lạc hầu	4. Âu Cơ
5. Vua Hùng	6. Sứ giả
7. Lang Liêu	8. Lạc Long Quân
9. Thánh Gióng
Ô chữ hàng dọc: Thạch Sanh
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.
Giáo viên nhận xét, đánh giá.
GV nhận xét và giới thiệu bài học:
Trong những vần thơ của Bài ca xuân 68, nhà thơ Tố Hữu đã ví von, so sánh hình ảnh những người lính bộ đội cụ Hồ với chàng dũng sĩ Thạch Sanh trong câu chuyện cổ tích của nhân dân ta được lưu truyền và gìn giữ qua hàng ngàn năm văn hoá dân tộc:
Hoan hô anh Giải phóng quân
Kính chào anh, con người đẹp nhất! Lịch sử hôn anh, chàng trai chân đất Sống hiên ngang, bất khuất trên đời Như Thạch Sanh của thế kỷ hai mươi...
Thạch Sanh là một trong những truyện cổ tích tiêu biểu của kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, được nhân dân ta rất yêu thích. Cuộc đời và những chiến công của Thạch Sanh cùng với sự hấp dẫn của truyện và của nhiều chi tiết thần kì đã làm xúc động,
say mê rất nhiều thế hệ người đọc, người nghe. Để
hiểu sâu hơn về truyện và nhân vật Thạch Sanh, cô trò chúng ta cùng nhau tìm hiểu...
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chung
Mục tiêu: Học sinh nắm được những nét cơ bản về cổ tích, các chi tiết tưởng tượng kì ảo, về tác giả (người lao động) cũng như hoàn cảnh ra đời, thể loại, phương thức biểu đạt, ngôi kể, cách đọc, bố cục văn bản.
Nội dung: Giáo viên hướng dẫn học sinh cách đọc và tìm hiểu tác giả, những nét chung của văn bản qua các nguồn tài liệu và qua phần kiến thức ngữ văn trong SGK. Nhóm 1: Hiểu biết chung về cổ tích
Nhóm 2: Điều hành phần đọc, kể - tóm tắt Nhóm 3: Tìm hiểu chung về tác phẩm
Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Nhóm 1: Hiểu biết chung về Cổ tích Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS nghe hướng dẫn.
HS chuẩn bị độc lập (khi ở nhà đọc văn bản, đọc
kiến thức ngữ văn, tìm tư liệu).
HS tương tác với các bạn trong lớp thảo luận, thống nhất và phân công cụ thể:
+ 1 nhóm trưởng điều hành chung.
+ 1 thư kí ghi chép.
+ Người thiết kế powerpoint, người trình chiếu và cử báo cáo viên.
+ Xây dựng nội dung: những hiểu biết chung về cổ tích.
+ Bàn bạc thống nhất hình thức, phương tiện báo cáo.
HS gửi sản phẩm trước buổi học để GV kiểm tra chất lượng trước khi báo cáo.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
Học sinh cử đại diện báo cáo.
Nhóm 1: Báo cáo hiểu biết về Cổ tích
Thời gian:5 phút
Hình thức báo cáo: thuyết trình
Phương tiện: Bảng phụ Blog facbook
Nội dung báo cáo:
Tìm hiểu chung
Cổ tích
- Truyện cổ tích là loại truyện dân gian kể về cuộc đời một số kiểu nhân vật quen thuộc:
+ Nhân vật bất hạnh (như: người mồ côi, người con riêng, người có hình dạng xấu xí,)
+ Nhân vật dũng sĩ và nhân vật có tài năng kì lạ;
+ Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc nghếch;
+ Nhân vật là động vật.
- Thường có yếu tố hoang đường.
- Thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về công lí.
Về cổ tích
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Học sinh nhận xét.
Giáo viên đánh giá và bổ sung.
? Thế nào là các yếu tố hoang đường, kì ảo?
Các chi tiết tưởng tượng không có thật, rất phi thường.
? Văn bản “Thạch Sanh” thuộc nhóm truyện cổ tích nào?
Nhân vật dũng sĩ và nhân vật có tài năng kì lạ. GV bổ sung: Tuy Thạch Sanh mồ côi, nhưng chủ yếu truyện khắc họa hình ảnh người dũng sĩ tài năng dũng cảm cứu người bị hại, vạch mặt kẻ vong ân bội nghĩa, chiến thắng quân xâm lược. Truyện thể hiện
ước mơ, niềm tin vào đạo đức, công lí xã hội và lí tưởng nhân đạo, yêu hoà bình của nhân dân ta.
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- Giáo viên giao nhiệm vụ cho HS:
Nhóm 2: Cách đọc và kể, tóm tắt văn bản.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS làm việc theo nhóm
HS tương tác với các bạn trong lớp thảo luận, thống nhất và phân công cụ thể:
+ Xây dựng nội dung: những hiểu biết về cách đọc, sự việc chính, kể chuyện
2. Tác phẩm.
* Đọc và tóm tắt
Những sự việc chính:
Thạch Sanh ra đời
Thạch Sanh lớn lên học võ và phép thần thông.
Thạch Sanh kết nghĩa anh em
với Lí Thông.
+ Bàn bạc thống nhất hình thức, phương tiện báo cáo.
HS gửi sản phẩm trước buổi học để GV kiểm tra chất lượng trước khi báo cáo.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
Học sinh cử đại diện nhóm trình bày.
Học sinh cử đại diện báo cáo.
Nhóm 2: Điều hành phần đọc, kể - tóm tắt
Thời gian: 10 phút
Hình thức báo cáo: thuyết trình
Phương tiện: Bảng phụ Blog facbook
Nội dung báo cáo:
Về phần đọc, kể- tóm tắt
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
Học sinh nhận xét phần trình bày của nhóm bạn
Giáo viên sửa chữa, đánh giá, rút kinh nghiệm, chốt kiến thức.
Mẹ con Lí Thông lừa Thạch Sanh đi chết thay cho mình.
Thạch Sanh diệt chằn tinh bị Lí Thông cướp công.
Thạch Sanh diệt đại bàng cứu công chúa, lại bị cướp công.
Thạch Sanh diệt hồ tinh, cứu thái tử bị vu oan vào tù.
Thạch Sanh được giải oan lấy công chúa.
Thạch Sanh chiến thắng quân 18 nước chư hầu và lên ngôi vua.
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua hệ thống
* Văn bản:
- Thể loại: Truyện cổ tích
câu hỏi và hoạt động dự án
* Nhóm 3: Tìm hiểu chung về văn bản
(Gợi ý: thể loại, PTBĐchính, ngôi kể, nhân vật, bố cục)
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
Học sinh nghe hướng dẫn.
Học sinh chuẩn bị độc lập (Khi ở nhà đọc văn bản, đọc chú thích, tìm tư liệu).
Học sinh tương tác với các bạn trong lớp thảo luận, thống nhất và phân công cụ thể:
+ Xây dựng nội dung: hững hiểu biết chung về tác giả, tác phẩm.
+ Bàn bạc thống nhất hình thức, phương tiện báo cáo.
Học sinh gửi sản phẩm trước buổi học để GV kiểm tra chất lượng trước khi báo cáo.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
Học sinh cử đại diện báo cáo
Nhóm 3 báo cáo tìm hiểu chung về văn bản
Thời gian: 5 phút
Hình thức báo cáo: trò chơi (ai hiểu biết hơn, ai là triệu phú...: đưa câu hỏi phát vấn các bạn phía dưới)
Phương tiện: Trình chiếu
Nội dung báo cáo:
Về văn bản “Thánh Gióng”
Học sinh cử đại diện báo cáo.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Gv sửa chữa, đánh giá, rút kinh nghiệm, chốt kiến thức.
- Phương thức biểu đạt chính:
Tự sự
- Ngôi kể: ngôi thứ ba
- Nhân vật: Thạch Sanh, Lí Thông, Mẹ Lí Thông, Công Chúa, Thái tử con vua Thủy tề, Chằn Tinh, Đại Bàng, quân 11 nước chư hầu.
+ Nhân vật chính: Thạch Sanh- Kiểu nhân vật dũng sĩ (mồ côi, có tài năng kì lạ).
Các sự việc chính: (như phần tóm tắt đã nêu).
Bố cục: 3 phần
+ Phần 1: Từ đầu đến “mọi phép thần thông”: Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh.
+ Phần 2: Tiếp đến “kéo nhau về nước”: Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh.
+ Phần 3: Còn lại: Thạch Sanh được vua nhường ngôi.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Nhiệm vụ 2: Đọc - hiểu văn bản
Mục tiêu:
+ Gv hướng dẫn Hs đọc và tìm hiểu cụ thể nội dung, nghệ thuật của văn bản.
+ Hs nắm được nội dung và nghệ thuật của từng phần trong văn bản.
Nội dung: Hướng dẫn học sinh khám phá nội dung, nghệ thuật của văn bản bằng hệ thống câu hỏi, phiếu bài tập.
Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh, sản phẩm hoạt động nhóm
Tổ chức thực hiện:
Nội dung 1:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua câu hỏi và phiếu bài tập
Tìm những chi tiết kể lại sự ra đời của Thạch Sanh?
Thảo luận: Có ý kiến cho rằng sự xuất thân của Thạch Sanh vừa bình dị nhưng cũng rất thần kì. Em có đồng ý không? Tại sao?
Theo em, tại sao tác giả dân gian lại xây dựng nhân vật Thạch Sanh xuất thân bình dị mà phi thường như vậy?
Sự ra đời của Thạch Sanh khiến em nhớ đến nhân
II. Đọc - hiểu văn bản 1. Nhân vật Thạch Sanh
a. Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh
- Sự bình thường:
+ Là con của một gia đình nông dân tốt bụng.
+ Sống nghèo khổ bằng nghề kiếm củi.
-> Thạch Sanh là con của một người dân thường, cuộc đời và
vật nào?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS làm việc cá nhân, suy nghĩ, trả lời câu hỏi hình thành kĩ năng khai thác văn bản
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
- Học sinh lần lượt trả lời các câu hỏi để hoàn thành phiếu bài tập.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
Học sinh nhận xét.
Giáo viên sửa chữa, đánh giá, rút kinh nghiệm, chốt kiến thức.
GV mở rộng: Nhận vật mồ côi, nhà nghèo là một kiểu dạng nhân vật điển hình, xuất hiện trong những câu chuyện cổ tích Việt Nam như: Sọ Dừa, Cây Khế. Đó cũng là sự hình tượng hoá kiểu thân phận
điển hình trong xã hội phong kiến Việt Nam trước đây.
Những chi tiết khác thường: Tô đậm tính chất kỳ lạ, lớn lao, đẹp đẽ, độc đáo của mẫu người dũng sĩ trong ước mơ của nhân dân. Làm câu chuyện càng trở nên hấp dẫn, đó cũng chính là cơ sở cho những chiến công sau này của Thạch Sanh.
số phận rất gần gũi với nhân dân.
- Sự khác thường:
+ Thạch Sanh là thái tử con Ngọc Hoàng đầu thai vào nhà họ Thạch.
+ Bà mẹ mang thai trong nhiều năm.
+ Thạch Sanh được thiên thần dạy cho đủ các món võ nghệ và các phép thần thông.
-> Tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ cho nhân vật lí tưởng, làm tăng sức hấp dẫn cho câu chuyện. Thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân: con người bình thường cũng là những con người có khả năng, phẩm chất kì lạ.
Nội dung 2:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua kĩ thuật mảnh ghép để học sinh thảo luận trả lời câu hỏi và hoàn thành phiếu bài tập.
Các bức tranh này nói về điều gì?
Dựa vào nội dung các bức tranh kết hợp với phần chuẩn bị bài ở nhà em hãy cho cô biết trong cuộc
b, Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh:
Những thử
thách
Chiến công
- TS bị mẹ con
Lý Thông lừa
TS giết chết
chằn tinh
đời mình, Thạch Sanh đã trải qua những thử thách nào và chàng đã lập được những chiến công gì?
* Vòng chuyên sâu (7 phút)
- Chia lớp ra làm 4 nhóm hoặc 8 nhóm:
- Yêu cầu các em ở mỗi nhóm đánh số 1,2,3, 4 (nếu 4 nhóm) hoặc 1,2,3,4,5,6,7,8 (nếu 8 nhóm)...
- Phát phiếu học tập số 1 & giao nhiệm vụ:
Nhóm I: Tìm những chi tiết miêu tả thử thách và chiến công thứ nhất (Nhóm bức tranh 1)
Nhóm II: Tìm những chi tiết miêu tả thử thách và chiến công thứ hai (Nhóm bức tranh 2)
Nhóm III: Tìm những chi tiết miêu tả thử thách và chiến công thứ ba (Nhóm bức tranh 3)
Nhóm IV: Tìm những chi tiết miêu tả thử thách và chiến công thứ tư (Nhóm bức tranh 4)
* Vòng mảnh ghép (10 phút)
- Tạo nhóm mới (các em số 1 tạo thành nhóm I mới, số 2 tạo thành nhóm II mới, số 3 tạo thành nhóm III mới, số 4 tạo thành nhóm IV & giao nhiệm vụ mới:
Chia sẻ kết quả thảo luận ở vòng chuyên sâu?
Em có nhận xét gì về những thử thách mà Thạch Sanh đã trải qua? (Nhiều hay ít? Có dễ vượt qua hay không?)
Nhận xét về phương diện và tính chất của những
thử thách và chiến công này của Thạch Sanh?
Thử thách nhiều, nguy hiểm, nhưng TS không hề run sợ mà lần nào chàng cũng chiến thắng cho ta thấy Thạch Sanh là một người như thế nào ?
Vì sao Thạch Sanh luôn chiến thắng? Có ý kiến
cho rằng “Thạch Sanh là người dũng sĩ dân gian bách chiến, bách thắng”. Em có đồng ý với ý kiến đó không?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
* Vòng chuyên sâu
- Học sinh:
+ Làm việc cá nhân 2 phút, ghi kết quả ra phiếu cá nhân.
+Thảo luận nhóm 5 phút và ghi kết quả ra phiếu học tập nhóm (phần việc của nhóm mình làm).
Giáo viên: hướng dẫn học sinh thảo luận (nếu cần).
* Vòng mảnh ghép (10 phút)
- Học sinh:
+ 3 phút đầu: Từng thành viên ở nhóm trình bày lại nội dung đã tìm hiểu ở vòng mảnh ghép.
đi	canh	miếu thờ	để	thế
mạng.
- TS xuống hang diệt đại bàng cứu công chúa, bị Lý Thông lừa lấp
cửa hang.
TS cứu thái tử con vua Thủy tề và được vua Thủy tề tặng
cây đàn thần.
- Hồn chằn tinh và đại bàng bày mưu báo thù, Thạch Sanh bị bắt hạ ngục.
Tiếng	đàn của	Thạch
sanh	chữa
khỏi	bệnh
cho	công
chúa, TS
được giải oan và kết hôn cùng
công chúa.
- Hoàng tử 18 nước chư hầu kéo quân sang đánh.
TS gảy đàn, quân	18
nước	chư
hầu	xin hàng.
=> Qua các thử thách, TS đã bộc lộ nhiều phẩm chất đáng quý:
+ Thật thà chất phác.
+ Dũng cảm, tài giỏi.
+ Nhân ái, yêu hoà bình.
+ 7 phút tiếp: thảo luận, trao đổi để hoàn thành những nhiệm vụ còn lại.
Giáo viên: theo dõi, hỗ trợ cho học sinh (nếu học sinh gặp khó khăn).
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
Giáo viên:
+ Yêu cầu đại diện của một nhóm lên trình bày.
+ Hướng dẫn học sinh trình bày (nếu cần).
Học sinh:
+ Đại diện 1 nhóm lên bày sản phẩm.
+ Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
Học sinh nhận xét câu trả lời.
Giáo viên sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.
Nội dung 3:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- Chia nhóm.
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua câu hỏi, hoạt động nhóm thực hiện kĩ thuật khăn trải bàn
? Trong những thứ vũ khí, phương tiện mà Thạch Sanh có được, em thấy vũ khí, phương tiện nào là đặc biệt nhất? Vì sao ?
- GV đặt câu hỏi để mở rộng kiến thức:
? Âm nhạc thần kì là chi tiết như thế nào trong văn học dân gian? Lấy ví dụ?
? Nếu thay từ “niêu cơm” bằng “nồi cơm” thì ý nghĩa hình ảnh có thay đổi không? Vì sao?
? Nếu sau khi trở về cung, công chúa không bị câm thì theo em điều gì sẽ xảy ra?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
Học sinh làm việc cá nhân, hoạt động nhóm, suy nghĩ, trả lời, hình thành kĩ năng khai thác văn bản.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận GV:
Yêu cầu HS trình bày.
Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).
HS
Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm.
Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).
- Học sinh lần lượt trả lời các câu hỏi
+ Chi tiết quen thuộc: tiếng hát (Trương Chi), tiếng sáo (Sọ Dừa)...
c. Các chi tiết thần kì:
* Tiếng đàn thần kì:
Tiếng đàn giúp cho nhân vật được giải oan, giải thoát. Nhờ tiếng đàn mà công chúa khỏi câm, giải thoát cho TS, Lí Thông bị vạch mặt. Đó là tiếng đàn của công lí -> Thể hiện quan niệm và ước mơ công lí của nhân dân.
Tiếng đàn làm cho quân 18 nước chư hầu phải cuốn giáp xin hàng. Tiếng đàn là đại diện cho cái thiện và tinh thần yêu chuộng hoà bình của nhân dân ta. Nó là vũ khí đặc biệt để cảm hoá kẻ thù.
* Niêu cơm thần kì:
Niêu cơm có sức mạnh phi thường cứ ăn hết lại đầy, làm cho quân 18 nước chư hầu phải từ chỗ coi thường, chế giễu sau đó phải ngạc nhiên, khâm phục
Niêu cơm với lời thách đố của
TS và sự thua cuộc của quân sĩ
+ Nghĩa hình ảnh giảm đi; nồi có nồi to, vừa, nhỏ
+ Niêu: nồi rất nhỏ...
+ Nếu công chúa không bị câm, có thể nhà vua đã gả cho Lí Thông.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
Học sinh nhận xét câu trả lời.
Giáo viên sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.
GV chuẩn kiến thức và bổ sung: Nàng công chúa không nói, không cười thuộc mô-típ người câm quen thuộc trong truyện cổ tích. Đây là một sự hình tượng hoá các nhân vật đang mang chịu một nỗi uất ức hay che giấu một điểu bí mật nào đó chưa thể hoặc không thê’ tiết lộ ra. Đó cũng là một hình thức “giãn cách” thời gian tạm thời để chờ đợi sự xuất hiện của nhân vật chính. Nàng công chúa trong truyện Thạch Sanh không nói gì như một hình thức từ chối/ không nhận kẻ giả mạo Lý Thông. Chỉ đến khi nghe tiếng đàn của Thạch Sanh (nhân vật chính đã xuất hiện trở lại), công chúa mới lên tiếng để trao cho Thạch Sanh cơ hội vạch mặt kẻ giả mạo.
Nếu công chúa không bị câm thì có thê’ nàng sẽ nói cho nhà vua biết toàn bộ sự thật và câu chuyện sẽ đi theo một kết cục khác. Tuy nhiên, đó không phải là dụng ý của tác giả dân gian. Chức năng giải mã bí mật, phơi bày sự thật, vạch mặt kẻ giả mạo trong câu chuyện này không được đặt ở nhân vật công chúa.
18 nước chư hầu => tính chất kì lạ của niêu cơm và sự tài giỏi của Thạch Sanh.
- Niêu cơm thần kì tượng trưng cho tấm lòng nhân đạo, tư tưởng yêu hoà bình của nhân dân.
Nội dung 4:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua hệ thống câu hỏi
Hãy liệt kê các chi tiết miêu tả hành động của Lí Thông?
Hãy chỉ ra sự đối lập giữa Thạch Sanh và Lí Thông? Qua đó em nhận xét gì về nhân vật này?
- HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
Học sinh làm việc cá nhân, suy nghĩ, trả lời.
+ HS thảo luận trả lời từng câu hỏi vào phiếu bài tập
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
Học sinh trình bày sản phẩm.
2. Nhân vật Lí Thông:
Kết nghĩa anh em với Thạch Sanh để mưu lợi.
Lừa Thạch Sanh đi nộp mạng thay mình.
Cướp công của Thạch Sanh.
=> Lí Thông là kẻ lừa lọc, phản phúc, nham hiểm, xảo quyệt, bất nhân, bất nghĩa....
=> Thạch Sanh là nhân vật chính diện; Lí Thông là nhân vật phản diện.
+ Sự đối lập giữa hai nhân vật là
sự đối lập giữa thật thà và xảo
quyệt, vị tha và ích kỉ, thiện và
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
Học sinh nhận xét câu trả lời.
Giáo viên sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.
GV chốt: Lí Thông là kẻ thù chủ yếu, nguy hiểm và lâu dài nhất của Thạch Sanh. Y đối lập với Thạch Sanh một cách toàn diện và sâu sắc. Đó là sự đối lập, là cuộc đấu tranh dai dẳng giữa cái thiện và cái ác, chính nghĩa và gian tà.
Sự đối lập về tính cách là một đặc điểm xây dựng nhân vật của truyện cổ tích, là tiến bộ, điểm khác so với các thể loại truyện dân gian khác.
ác.
Nội dung 5:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua trò chơi tranh tài hùng biện:
Truyện kết thúc như thế nào? Qua kết thúc này nhân dân ta muốn thể hiện điều gì? Kết thúc này có phổ biến trong truyện cổ tích không? Hãy nêu 1 số ví dụ ...
Mẹ con Lý Thông dù được Thạch Sanh tha mạng nhưng vẫn bị sét đánh chết, biến thành bọ hung. Cách kết thúc này có ý nghĩa gì?
HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập HS:
Làm việc nhóm 2 phút (trao đổi, chia sẻ và đi đến thống nhất để hoàn thành câu trả lời).
Đại diện lên tranh tài báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn.
GV: Hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận GV:
3. Kết thúc truyện:
Thạch Sanh được kết hôn cùng công chúa và lên ngôi vua => phần thưởng lớn lao và xứng đáng với những khó khăn, thử thách nhân vật đã trải qua cũng như phẩm chất và tài năng của nhân vật.
Mẹ con Lí Thông bị lưỡi tầm sét của Thiên Lôi trừng trị, biến thành bọ hung đời đời sống nhơ bẩn => sự trừng phạt tương xứng với thủ đoạn và tội ác mà chúng gây ra.
=> Cách kết thúc có hậu thể hiện công lí xã hội và ước mơ của nhân dân về một sự đổi đời.
Yêu cầu HS báo cáo, nhận xét, đánh giá.
Hướng dẫn HS trình bày ( nếu cần).
HS:
Đại diện lên báo cáo sản phẩm của nhóm mình.
Nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
Yêu cầu học sinh nhận xét câu trả lời.
Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.
GV: Truyện kết thúc có hậu, thể hiện tư tưởng của nhân dân “ở hiền gặp lành”. Kết hôn và lên ngôi là mô-tip quen thuộc thường thấy ở nhiều câu chuyện. Là phần thưởng mà tác giả dân gian dành cho nhân vật tốt bụng, tài năng. Đó cũng là ước mơ của nhân dân ta về một vị vua hiền lành, đủ đức đủ tài để cai quản đất nước. Đồng thời, những kẻ gieo gió ắt gặp bão. Mẹ con LT dù được TS bao dung, độ lượng tha tội nhưng vẫn bị trời trừng phạt. Thể hiện thái độ kiên quyết: Cái ác sẽ bị trừng trị đích đáng. Nếu chết đi, thì chưa đủ. Hai mẹ con còn bị biến thành bọ hung, loài vật... sống ở những nơi ... Những kẻ xấu xa bạc ác như mẹ con LT không chỉ bị trừng trị ở đời này kiếp này, mà mãi mãi về sau, cho dù có
đầu thai kiếp khác cũng vẫn bị người đời xa lánh khinh rẻ.
Nhiệm vụ 3: Tổng kết
Mục tiêu: Hs nắm được nội dung và nghệ thuật của văn bản.
Nội dung: Hướng dẫn học sinh trả lời câu hỏi tổng kết văn bản để chỉ ra những thành công về nghệ thuật, nêu nội dung, ý nghĩa bài học của văn bản.
Sản phẩm: Các câu trả lời của học sinh.
Tổ chức thực hiện
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua hệ thống
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật:
câu hỏi
Nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản?
Qua hình tượng Thạch Sanh gợi cho em suy nghĩ gì về quan niệm và ước mơ của nhân dân?
Sử dụng các chi tiết thần kì.
Sắp xếp các tình tiết tự nhiên, hợp lí.
2. Nội dung:
3. Qua câu chuyện giúp em hiểu gì về tình cảm của nhân dân ta đối với người anh hùng?
Kể	về người dũng sĩ diệt chằn
tinh, diệt đại bàng cứu người bị
4. Bài học nào được rút ra từ truyện cổ tích Thạch Sanh?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
Học sinh làm việc cá nhân, suy nghĩ, trả lời.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
Học sinh trình bày cá nhân.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
Yêu cầu học sinh nhận xét câu trả lời.
Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.
hại, vạch mặt kẻ vong ân bội nghĩa và chống quân xâm lược.
3. Ý nghĩa:
Thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về sự chiến thắng của những con người chính nghĩa, lương thiện.
3. Hoạt động 3: Luyện tập
Mục tiêu: Học sinh biết vận dụng kiến thức vừa học giải quyết bài tập cụ thể.
Nội dung: GV hướng dẫn cho HS làm bài tập thông qua phiếu bài tập.
Sản phẩm: Câu trả lời học sinh
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
* GV phát phiếu học tập cho học sinh thảo luận cặp đôi
So sánh sự giống và khác nhau giữa truyền thuyết và cổ tích?
Sự ra đời của Thánh Gióng và Thạch Sanh có gì giống
IV. Luyện tập
nhau?
Kể về sự ra đời và lớn lên của Thánh Gióng và Thạch Sanh như vậy, theo em, nhân dân ta muốn thể hiện điều gì?
Truyện cổ tích thường có cách kết thúc như thế nào? Cách khết thúc ấy thể hiện ước mơ gì của người dân Việt Nam xưa?
Học sinh tiếp nhận: Nắm được yêu cầu. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập HS:
Suy nghĩ cá nhân và ghi ra giấy.
	Làm việc nhóm 7’ (trao đổi, chia sẻ và đi đến thống nhất để hoàn thành phiếu học tập).
GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
HS: Đại diện lên báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn.
GV: Yêu cầu HS nhận xét, đánh giá chéo giữa các nhóm.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
Yêu cầu hs nhận xét câu trả lời.
Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.
4. Hoạt động 4: Vận dụng
Mục tiêu:
HS vận dụng những kiến thức đã học để giải quyết một vấn đề trong cuộc sống.
Nội dung: Giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận theo tổ để thực hiện dự án, hoàn thành nhiệm vụ: làm bài tập viết đoạn văn cảm nhận, miêu tả, vẽ tranh, làm thơ...
Sản phẩm: Bài làm của học sinh
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
*GV giao bài tập thảo luận nhóm theo tổ để dự án viết đoạn, vẽ tranh, làm thơ, hoạt cảnh....:
1. Có ý kiến cho rằng: Thạch Sanh chỉ tồn tại trong
truyện cổ tích. Em có đồng ý không? Vì sao?
2. Hình ảnh chàng Thạch Sanh -người dũng sĩ dân gian là một hình ảnh đẹp: người có lòng dũng cảm, chiến đấu diệt trừ cái ác, bảo vệ cuộc sống của cộng đồng... Em có thể viết đoạn văn( 5-7 câu) kể về một dũng sĩ mà em gặp ngoài đời hoặc biết qua sách báo; hoặc em có thể vẽ tranh, làm thơ, dựng một hoạt cảnh...
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
Học sinh trả lời câu hỏi.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
Học sinh làm việc nhóm, cử đại diện trình bày.
Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
Học sinh nhận xét
Giáo viên sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.
GV liên hệ: Ngày nay chúng ta cũng có rất nhiều gương Thạch Sanh tiêu biểu bước ra từ cuộc sống đời thường. Đó là những chàng hiệp sĩ đường phố, những chú bộ bội đội ngày đêm canh gác vùng trời, vùng biển ngoài hải đảo xa xôi, là những chiến sĩ công an truy lùng tội phạm.. để đem lại cuộc sống bình yên cho chúng ta, là những bác sĩ trên tuyến đầu phòng chống dịch bệnh
*****************************