Giáo án Ngữ Văn 7 (Cánh Diều) - Bài 9: Tùy bút và tản văn - Phần 5: Viết "Viết bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc"

VIẾT
VIẾT BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ CON NGƯỜI HOẶC SỰ VIỆC
Thời gian thực hiện: 3 tiết
MỤC TIÊU:
Về năng lực:
Rèn năng lực tìm ý, lập dàn ý, viết bài văn cho bài văn biểu cảm.
Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực tạo lập văn bản: Biết dùng lời văn của bản thân để biểu cảm.
Biết thu thập thông tin liên quan đến đề tài: Biết quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét, miêu tả khi viết bài văn biểu cảm.
Tập trung trọng tâm vào việc biểu cảm về con người và sự việc.
Về phẩm chất:
Chăm chỉ: HS có ý thức vận dụng bài học vào hoàn cảnh thực tế, kiên trì, học hỏi, sáng tạo.
-Trách nhiệm: Làm chủ được bản thân trong quá trình học tập, có ý thức vận dụng kiến thức vào giao tiếp và tạo lập văn bản.
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Thiết bị: Máy chiếu, máy tính, Giấy A1 hoặc bảng phụ để HS làm việc nhóm, Phiếu học tập, Bảng kiểm tra, đánh giá thái độ làm việc nhóm, rubic chấm đoạn văn, bài trình bày của HS.
Học liệu: Sgk, kế hoạch bài dạy, sách tham khảo, phiếu học tập, ....
+ Phiếu học tập số 1:
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Họ và tên HS: .
Nhiệm vụ:
Em hiểu thế nào là văn biểu cảm
...
.
Theo em khi làm bài văn biểu cảm cần đảm bảo những yêu cầu nào về nội dung và hình thức?
+ Phiếu học tập số 2:
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Họ và tên HS: .
Nhiệm vụ: Đọc văn bản “Cảm nghĩ về Đại Tựớng Võ Nguyên Giáp” sách giáo khoa trang 67, 68 và thực hiện các nội dung phía dưới:
Đối tượng biểu cảm của văn bản là ai?
Đối tượng đó được biểu cảm về chân dung, hoạt động hay tâm trạng. Tìm các chi tiết, biểu cảm về nhân vật? Qua đó, nhận xét
chung về nhân vật ấy?
..
Nhận xét về cách sử dụng từ ngữ
để biểu cảm về nhân vật của tác giả?
Trình tự biểu cảm của văn bản?
Những điểm cần lưu ý khi viết bài văn biểu cảm về con người và sự
việc?
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Hoạt động 1: Xác định vấn đề
a) Mục tiêu:
Biết được kiểu bài: Viết bài văn biểu cảm về con người và sự việc.
Học sinh biết vận dụng các kiến thức đã học về văn biểu cảm để viết được bài văn.
Nội dung: GV phát phiếu học tập số 1, HS trả lời vào phiếu học tập.
Sản phẩm: Phiếu học tập của học sinh
Tổ chức thực hiện:
HĐ của thầy và trò
Sản phẩm dự kiến
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua phiếu bài tập số 1
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập HS: Làm vào phiếu học tập số 1.
GV: hướng dẫn HS hoàn thành nhiệm vụ.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
GV chỉ định 1 - 2 học sinh trình bày nội dung trong phiếu học tập của mình.
HS trình bày.
Văn biểu cảm (văn trữ tình) là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con người đối với thế giới xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọc.
Văn biểu cảm gồm các thể loại văn học như thơ trữ tình, ca dao trữ tình, những bức thư, 
- Khi làm bài văn biểu cảm cần chú ý:
Các bạn còn lại nhận xét về nội dung báo cáo của bạn đã trình bày.
GV thu lại toàn bộ phiếu học tập (đọc, đánh giá vào phiếu cho học sinh sau).
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
GV nhận xét câu trả lời của HS, sự nhận xét, bổ sung từ các bạn khác.
Gv cho HS nghe một bài hát -> HS lắng nghe và trả lời câu hỏi bài hát bộc lộ tình cảm gì? -> GV Kết nối với dạng bài văn biểu cảm về con người và sự vật để giới thiệu dẫn dắt vào bài mới: Khi có nhu cầu muốn biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá về thế giới xung quanh cho người khác cảm nhận được chúng ta thường sử dụng kiểu văn bản biểu cảm. Tình cảm trong văn biểu cảm thường là những tình cảm tốt đẹp, thấm nhuần tư tưởng nhân văn (như yêu con người, yêu thiên nhiên, yêu Tổ quốc, ghét những thói tầm thường, độc ác,). Tiết học hôm nay cô và các em cùng tìm hiểu và thực hành viết bài văn biểu cảm.
+ Xác định đúng đối tượng
+ Quan sát lựa chọn chi tiết, hình ảnh tiêu biểu.
+ Sắp xếp theo trình tự nhất định.
+ Bố cục gồm 3 phần: Mở bài- thân bài- kết bài.
2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Nhiệm vụ 1: Định hướng
a) Mục tiêu:
HS biết được kiểu bài biểu cảm về con người, sự vật và các yêu cầu đối với kiểu bài văn biểu cảm về con người, sự vật:
Biết được kiểu bài.
Học sinh biết quan sát, lựa chọn các chi tiết biểu cảm ấn tượng nhất.
Biết cách lựa chọn sử dụng từ ngữ biểu cảm.
Phân biệt được biểu cảm về con người và sự việc.
Nội dung: GV phát phiếu học tập số 2, HS trả lời vào phiếu học tập.
Sản phẩm: Phiếu học tập số 2 của học sinh
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
I. ĐỊNH HƯỚNG
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Họ và tên HS: .
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua phiếu bài tập số 2
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS: Làm vào phiếu học tập số 2. GV hướng dẫn HS hoàn thành nhiệm vụ.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
Nhiệm vụ: Đọc văn bản “Cảm nghĩ về Đại Tựớng Võ Nguyên Giáp” sách giáo khoa trang 67, 68 và thực hiện các nội dung phía
dưới:
Đối tượng biểu cảm của văn
bản là ai?
Đối tượng biểu cảm: Đại Tượng Võ Nguyên Giáp
Đối tượng đó được biểu cảm về chân dung, hoạt động hay tâm trạng. Tìm các chi tiết biểu cảm về nhân vật? Qua đó, nhận xét chung
về nhân vật ấy?
Đối tượng đó được biểu cảm về hoạt động.
Các chi tiết biểu cảm: ông là người có công lao to lớn nhất, đại tướng ra đi để lại nỗi đau xót vô bờ trong lòng mỗi người dân,
Nhận xét về cách sử dụng từ ngữ để biểu cảm về nhân vật của tác giả?
Tập trung biểu cảm qua hành động, trạng thái của nhân vật nên sử dụng nhiều tính từ bộc lộ cảm xúc.
Biểu cảm trực tiếp xen lẫn biểu cảm gián tiếp, có kết hợp tự sự, miêu tả.
Trình tự biểu cảm của văn bản?
Mở bài: Giới thiệu đại tướng VNG
Thân bài: Xuất thân -> hoạt động -> sự ra đi của đại tượng -> hình ảnh đại tướng vẫn còn sống mãi trong trái tim con người VN và thế giới.
Kết bài: Khẳng định lại tình cảm của ngườ viết và tất cả mọi người đỗi với đại tướng.
Những điểm cần lưu ý khi viết bài văn biểu cảm về con người và
sự việc?
Để viết bài văn biểu cảm về một sự việc, cần chú ý:
- Xác định được sự việc cần viết bài văn biểu cảm
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Họ và tên HS:
. Nhiệm vụ: Đọc văn bản “Cảm nghĩ về Đại Tựớng Võ Nguyên Giáp” sách giáo khoa trang 67, 68
và thực hiện các nội dung phía dưới:
Đối tượng biểu cảm của văn bản là ai?
Đối tượng đó được biểu cảm về chân dung, hoạt động hay tâm trạng. Tìm các chi tiết, biểu cảm về nhân vật? Qua đó, nhận xét chung về
nhân vật ấy?
Nhận xét về cách sử dụng từ ngữ để biểu cảm về nhân vật của
tác giả?
Trình tự biểu cảm của văn bản?
Những điểm cần lưu ý khi viết bài văn biểu cảm về con người và sự việc?
GV chỉ định 1 - 2 học sinh trình bày nội dung trong phiếu học tập của mình.
HS trình bày.
Các bạn còn lại nhận xét về nội dung báo cáo của bạn đã trình bày và bổ sung nội dung còn thiếu (nếu có).
GV thu lại toàn bộ phiếu học tập (đọc, đánh giá vào phiếu cho học sinh sau).
Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)
Nhận xét sản phẩm của HS và chốt kiến thức.
Kết nối với đề mục: Thực hành viết bài văn biểu cảm.
Giới thiệu tóm tắt về sự việc ấy
Nêu lên tình cảm, cảm xúc và thái độ của em trước sự việc ấy: vui, buồn, căm giận, xót thương, trân trọng, kính phục, ngợi ca, phê phán
Lập dàn ý cho bài viết
Viết bài văn theo một dàn ý hợp lí
Nhiệm vụ 2: Thực hành
a) Mục tiêu: Giúp HS
Biết viết bài văn biểu cảm theo các bước.
Biết lựa chọn một số từ ngữ, chi tiết, hình ảnh; bổ sung các yếu tố tự sự, miêu tả và bài văn biểu cảm.
b) Nội dung:
- GV sử dụng phiếu học tập số 3, yêu cầu học sinh thực hiện nhiệm vụ trong phiếu.
- HS suy nghĩ cá nhân và trả lời độc lập vào phiếu được phát.
c) Sản phẩm:
Câu trả lời của học sinh.
Phiếu học tập đã làm của HS.
d) Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua hệ thống câu hỏi
GV yêu cầu HS đọc yêu cầu của đề.
GV hướng dẫn HS thực hiện theo các bước: chuẩn bị, tìm ý và lập dàn ý.
THỰC HÀNH
Chuẩn bị
- Xem lại nội dung đọc hiểu văn bản Người ngồi đợi trước hiên nhà
- Tìm hiểu thêm thông tin về những vẻ đẹp của người phụ nữ trong cuộc sống nói chung và đức hi sinh của người phụ nữ trong chiến tranh nói riêng.
GV yêu cầu HS viết bài từ dàn ý đã làm.
HS tiếp nhận nhiệm vụ.
2. Tìm ý và lập dàn ý
- Tìm ý cho bài viết bằng cách đặt và trả lời những câu hỏi sau:
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
GV:
Hướng dẫn HS thảo luận nhóm để thực hiện các yêu cầu.
Phát hiện các khó khăn học sinh gặp phải và giúp đỡ HS.
Sửa bài cho học sinh.
Học sinh:
Thực hiện nhiệm vụ.
Tìm ý theo hệ thống câu hỏi trong sách giáo khoa.
Lập dàn ý ra giấy và viết bài theo dàn ý.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
- Lập dàn ý cho bài viết bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục 3 phần:
GV: Yêu cầu HS báo cáo sản phẩm.
HS:
+ Trình bày sản phẩm của mình.
+ Theo dõi, nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho bài của bạn.
Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)
Mở bài:
+ Nêu ấn tượng chung về hình ảnh người phụ nữ trong tản văn Người ngồi đợi trước hiên nhà của Huỳnh Như Phương
Thân bài:
- Nhận xét thái độ học tập và sản phẩm của HS. Chuyển dẫn sang mục sau.
+ Lần lượt trình bày nội dung bài viết theo một trật tự nhất định
. Tóm tắt câu chuyện về người phụ nữ chờ chồng hai chục năm trong văn bản
. Phát biểu cảm xúc, tình cảm, thái độ của em trước tính cách và phẩm chất của người phụ nữ ấy.
. Phát biểu suy nghĩ về sự hi sinh thầm lặng, cao cả của những người phụ nữ trong các cuộc chiến tranh và trách nhiệm của xã hội trong việc ứng xử với những người như dì Bảy.
c. Kết bài:
. Nêu lên suy nghĩ và bài học của cá nhân em về hình ảnh người phụ nữ trong văn bản Người ngồi đợi trước hiên nhà
3. Viết
- Dựa vào dàn ý đã làm, em hãy viết bài văn biểu cảm theo yêu cầu của bài tập đã nêu ở trên
4. Kiểm tra và chỉnh sửa bài viết
Kiểm tra phát hiện lỗi của dàn ý bài viết; trao đổi nhận xét, sửa chữa
Đọc và phát hiện các lỗi và sửa lại bài viết theo.
Nhiệm vụ 3: Trả bài
a) Mục tiêu: Giúp HS
Thấy được ưu điểm và tồn tại của bài viết.
Chỉnh sửa bài viết cho mình và cho bạn.
b) Nội dung:
GV trả bài, yêu cầu HS thảo luận nhóm nhận xét bài của mình và bài của bạn.
HS đọc bài viết, làm việc nhóm.
Sản phẩm: Bài của học sinh đã chữa
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)
Trả bài cho HS & yêu cầu HS đọc, nhận xét.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
GV giao nhiệm vụ
HS làm việc theo nhóm
Bước 3: Báo cáo thảo luận
GV yêu cầu HS nhận xét bài của bạn.
HS nhận xét bài viết.
Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)
GV chốt lại những ưu điểm và tồn tại của bài viết.
III. TRẢ BÀI
3. Hoạt động 3: Luyện tập và vận dụng
Mục tiêu: Vận dụng kiến thức của bài học vào việc làm bài tập cụ thể.
Nội dung: HS suy nghĩ cá nhân làm bài tập của GV giao.
Sản phẩm: Bài làm của học sinh.
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên giao bài tập cho HS.
Bài tập: Hãy viết bài văn biểu cảm về người thân mà em yêu quý nhất (ông bà, cha mẹ, anh chị em).
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ GV: Hướng dẫn HS:
Dựa vào các bước trong viết bài văn biểu cảm về nhân vật gì Bảy trong bài tản văn “”Người ngồi đợi trước hiên nhà” của tác giả Huỳnh Như Phương để thức hiện.
Chú ý tìm các ý, lập dàn ý cho bài văn.
HS: Tìm các chi tiết về ngoại hình, tính cách, của một trong các thành viên trong gia đình, lập ý, lập dàn ý và viết bài văn biểu cảm về người thân.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận:
GV yêu cầu HS trình bày sản phẩm của mình.
HS trình bày, theo dõi, nhận xét, đánh giá và bổ sung cho bài của bạn (nếu cần).
Bước 4: Kết luận, nhận định:
GV đánh giá bài làm của HS bằng nhận xét.