Giáo án Ngữ Văn 7 (Cánh Diều) - Bài mở đầu: Nội dung và cấu trúc sách Ngữ văn 7

BÀI MỞ ĐẦU
(NỘI DUNG VÀ CẤU TRÚC SÁCH NGỮ VĂN 7)
PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA BÀI HỌC VÀ THỜI LƯỢNG THỰC HIỆN.
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT.
Những nội dung chính của sách ngữ văn 7.
Cấu trúc của sách và những bài học trong sách Ngữ văn 7.
Cách sử dụng cách Ngữ văn 7.
NỘI DUNG BÀI HỌC VÀ THỜI LƯỢNG THỰC HIỆN.
Phần I. Nội dung sách ngữ văn 7.
Học đọc
Đọc hiểu văn bản truyện
Truyện ngắn và tiểu thuyết.
Truyện khoa học viễn tưởng.
Truyện ngụ ngôn.
Đọc hiểu văn bản thơ. Thơ bốn chữ, năm chữ.
Đọc hiểu văn bản kí
Tùy bút.
Tản văn
Đọc hiểu văn bản nghị luận.
Nghị luận văn học.
Nghị luận xã hội.
Đọc hiểu văn bản thông tin.
Thực hành tiếng Việt.
Từ vựng.
Ngữ pháp.
Hoạt động giao tiếp.
Sự phát triển của ngôn ngữ.
Học viết
Các kiểu văn bản sau:
Tự sự.
Biểu cảm.
Nghị luận.
Thuyết minh.
Nhật dụng.
Học nói và nghe.
Nói.
Nghe.
Nói nghe tương tác.
Phần II. Cấu trúc của sách ngữ văn 7
Ngoài bài mở đầu, chương trình Ngữ văn 7 gồm có 10 bài học chính.
Thời lượng thực hiện: 2 tiết - HKGD
MỤC TIÊU BÀI HỌC
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT.
Năng lực
Năng lực chung
Tự chủ và tự học: đọc và hoàn thiện phiếu học tập ở nhà; tích cực, chủ động trong tìm hiểu bài học. [1]
Giao tiếp và hợp tác: sử dụng ngôn ngữ để đạt hiệu quả cao trong quá trình làm việc nhóm và trình bày sản phẩm. [2]
Năng lực đặc thù: năng lực ngôn ngữ và văn học
Nhận biết được một số nội dung cơ bản của SGK Ngữ văn 6 [3].
Biết được cấu trúc và nội dung môn Ngữ văn [4].
Nêu được những suy nghĩ cảm xúc riêng của bản thân [5].
Thực hiện được các mẫu đọc sách. [6]
Đánh giá hiệu quả làm việc của các thành viên [7].
Phẩm chất:
Trách nhiệm: Bồi dưỡng phẩm chất trách nhiệm với việc học tập của bản thân [8]
Nhân ái: Biết xúc động trước những hình ảnh đẹp, nhân vật hay trong một cuốn sách [9].
Thiết bị dạy học và học liệu
Thiết bị dạy học: Phiếu học tập, tranh ảnh, sơ đồ tư duy,Sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, giáo án, giấy A0, phiếu học tập.
Học liệu: tri thức cơ bản về cuốn sách, viết: Lập kế hoạch câu lạc bộ đọc sách.
Thực hiện tiết dạy
Tiết theo PPCT
Dự kiến nội dung
Ngày dạy
7
7
1
Đọc, Viết
2
Nói nghe và phần còn lại
TỖ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.
Tiết 1
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG.
Nội dung 1.
Bước 1. GV giao nhiệm vụ:
? Sau khi đã làm quen với chương trình ngữ văn 6 trong năm học trước, em cảm nhận được gì về môn Ngữ văn? Qua đó em đã biết gì, chưa biết gì và cần biết những gì trong chương trình Ngữ văn 7?
Bước 2. HS trả lời các câu hỏi bằng cảm xúc chân thật của cá nhân mình (vài ba học sinh chia sẻ)
Bước 3. Cùng chia sẻ.
Bước 4. GV chốt kiến thức:
Nội dung 2: Nội dung sách Ngữ văn 7
Mục tiêu: Chia sẻ suy nghĩ về chương trình Ngữ văn 7
Nội dung hoạt động: Làm việc cá nhân, thảo luận nhóm để hoàn thành phiếu học tập số 1.
Sản phẩm: Câu trả lời cá nhân, phiếu học tập đã hoàn thiện của các nhóm.
Phiều học tập số 1.
Những điều em đã biết
về SGK Ngữ văn 7 (K)
Những điều em mong đợi học được ở SGK Ngữ văn 7 (W)
Những điều học được (Cuối tiết học sẽ điền cột này) (L)
....
....
....
Tổ chức thực hiện hoạt động. Bước 1: Giao nhiệm vụ
? HS hoàn thiện bảng sau: Phiếu học tập số 1: Bảng KWL
Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ bằng cách hoàn thiện phiếu học tập số 1. Bước 3: Học sinh báo cáo kết quả trước lớp, những nhóm khác lắng nghe và bổ sung thông tin (nếu cần)
Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức.
=> GV dẫn vào bài: Các em thân mến! Vậy là các em đã kết thúc một chặng mới và chính thức bước sang một giai đoạn tiếp theo- một hành trình sẽ có nhiều khó khăn, thử thách hơn nhưng cũng đầy thú vị đang chờ đón các em ở phía trước. Các em sẽ được tìm hiểu cũng như khám phá nhiều thể loại văn học hơn, nhiều kĩ năng hơn mà chúng ta cũng sẽ ứng dụng nhiều trong cuộc sống. Để có được điều đó chương trình Ngữ văn 7 sẽ phần nào trang bị kiến thức nền tảng cho các em. Vậy chúng ta cùng nhau tìm hiểu xem chương trình Ngữ văn 7 sẽ đem lại cho các em những điều thú vị, mới mẻ gì ở phía trước nhé !
HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Nội dung I. Học đọc
Mục tiêu: Học sinh nắm được nội dung chương trình Ngữ văn 7
Nội dung hoạt động: Làm việc cá nhân, thảo luận nhóm để hoàn thành phiếu học tập.
Hoàn thành phiếu học tập số 2,: Tìm hiểu nội dung I. Đọc
Nhóm
Nhóm 1
Nhóm 2
Nhóm 3
Nhóm 4
Nhóm 5
Nội dung tìm hiểu
Đọc hiểu văn bản truyện, tiểu thuyết
Đọc hiểu văn bản thơ
Đọc	hiểu văn bản kí
Đọc hiểu văn bản nghị luận
Đọc hiểu văn bản thông tin
Câu hỏi tìm hiểu
Thống kê các văn bản , nội dung của các văn bản trong từng thể loại.
Bốn nội dung lớn về sách tiếng Việt Ngữ văn 7 là gì?
Hệ thống bài tập trong sách Ngữ văn 7 có những loại cơ bản nào?
Sản phẩm: Câu trả lời cá nhân, phiếu học tập đã hoàn thiện của các nhóm.
Thể loại
Các văn bản tìm hiểu
Các	văn truyện
bản
Cácvăn bản truyện, tiêu thuyết: Người đàn ông cô độc giữa rừng (Trích: Đất rừng Phương Nam - Đoàn Giỏi), Dọc đường xứ Nghệ (Trich Búp sen xanh -Sơn Tùng), Buổi học cuối cùng (An- phông- xơ Đô đê), Bố của Xi-mông,
Các văn bản thể loại khoa học viễn tưởng: Bạch tuộc, Chất làm gì? Nhật trình Sol 6, Một trăm dặm dưới mặt đất.
Các văn bản truyện ngụ ngôn: Ếch ngồi đáy giếng, Đẽo cày giữa đường, Bụng và Răng, Miệng, Tay, Chân; Thầy bói xem
voi...
Các	văn
thơ
bản
Mẹ, Ông đồ, Tiếng gà trưa, Một mình trong mưa, Những canh
buồm, Mẹ và quả, Rồi ngày mai con đi.
Các văn bản kí
Cây tre Việt Nam, Trưa tha hương, Người ngồi đợi trươc hiên
nhà, Tiếng chim trong thành phố.
Các	văn nghị luận
bản
Đất rừng phương Nam, Tiếng gà trưa, Sức hấp dẫn của “Hai vạn dặm dưới đáy biển”, Ông đồ.
Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, Đức tính giản dị của Bác
Hồ, Tượng đài vĩ đại nhất, Sự giàu đẹp của Tiếng Việt.
Các	văn thông tin
bản
Ca Huế, Hội thi thổi cơm, Những net đặc sắc trên “đất vật” Bắc Giang, Trò chơi dân gian của người Khme Nam Bộ.
Ghe xuồng Nam Bộ, Phương tiện vận chuyên của các dân tộc
thiểu số ngày xưa, Tổng kiểm soát phương tiện giao thông,
Bốn nội dung lớn về sách tiếng Việt Ngữ văn 7 gồm:
Nội dung
Yêu cầu
Từ vựng
Thành ngữ và tục ngữ, Thuật ngữ; Nghĩa của một số yếu tố Hán Việt; Ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh.
Ngữ pháp
Số từ, phó từ; Các thành phần chính và thành phần trạng ngữ trong câu; Công dụng của dấu chấm lửng.
Hoạt động giao tiếp
Biện pháp tu từ nói quá, nói giảm-nói tránh; Liên kết và mạch lạc của văn bản; Kiểu văn bản và thể loại.
Sự phát triển của ngôn ngữ
Ngôn ngữ các vùng miền; Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.
Hệ thống bài tập trong sách Ngữ văn 7 có những loại cơ bản:
Bài tập nhận biết các hiện tượng và đơn vị tiếng Việt.
VD: Bài tập nhận biết các biện pháp tu từ nói quá, nói giảm-nói tránh.
Bài tập phân tích tác dụng của các hiện tượng và đơn vị tiếng Việt.
VD: Bài tập phân tích tác dụng của các biện pháp nghệ thuật nói quá, nói giảm-nói tránh trong tác phẩm văn học và đời sống
Bài tập tạo lập đơn vị tiếng Việt.
VD: Bài tập viết đoạn văn có chứa các biện pháp nghệ thuật nói quá, nói giảm - nói tránh
Tổ chức thực hiện hoạt động.
Bước 1: Giao nhiệm vụ
Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ bằng cách hoàn thiện phiếu học tập số 2. Bước 3: Học sinh báo cáo kết quả trước lớp, những nhóm khác lắng nghe và bổ sung thông tin (nếu cần)
Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức.
Nội dung 2 :Học Viết
Mục tiêu:Rèn luyện kĩ năng viết văn bản theo 4 bước: chuẩn bị; tìm ý và lập dàn ý; viết; kiểm tra và chỉnh sửa những nội dung phù hợp theo từng kiểu văn bản.
Nội dung hoạt động: Làm việc cá nhân, thảo luận nhóm để hoàn thành phiếu học tập.
Sách Ngữ văn 7 rèn luyện cho em viết những kiểu văn bản nào? Nội dung cụ thể của những kiểu văn bản đó là gì?
Những yêu cầu về quy trình và kiểu văn bản nào tiếp tục được rèn luyện ở lớp 7?
c, Sản phẩm dự kiến
Kiểu văn bản
Nội dung cụ thể
Tự sự
Kể lại sự việc có thật liên quan đến nhân vật hoặc sự kiện lịch sử,
có sử dụng các yếu tố miêu tả.
Biểu cảm
Bước đầu biết làm bài thơ 4 chữ, 5 chữ; viết đoạn văn ghi lại cảm xúc sau khi đọc 1 bài thơ.
Biểu cảm về con người hoặc sự việc.
Nghị luận
Nghị luận về một vấn đề trong đời sống (nghị luận xã hội), phân
tích đặc điểm nhân vật (nghị luận văn học).
Thuyết minh
Thuyết minh về quy tắc, luật lệ trong một hoạt động hay trò chơi.
Nhật dụng
Viết bản tường trình.
d. Tổ chức thực hiện hoạt động.
Bước 1: Giao nhiệm vụ
Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ bằng cách hoàn thiện phiếu học tập số 2. Bước 3: Học sinh báo cáo kết quả trước lớp, những nhóm khác lắng nghe và bổ sung thông tin (nếu cần)
Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức.
Hoạt động 3: Luyện tập a. Mục tiêu: [1, 2,, 3, 5]
b. Nội dung hoạt động
Em hãy cho biết các thể loại văn học được học trong chương trình Ngữ văn 7?
Phần tiếng Việt học những nội dung nào?
c. Sản phẩm dự kiến
Em hãy cho biết các thể loại văn học được học trong chương trình Ngữ văn 7?
Văn bản truyện.
Văn bản thơ.
Văn bản kí.
Văn bản nghị luận.
Văn bản thông tin.
Phần tiếng Việt học những nội dung nào?
Từ vựng.
Ngữ pháp.
Hoạt động giao tiếp.
Sự phát triển của ngôn ngữ.
Giao nhiệm vụ chuẩn bị cho tiết học sau
Chuẩn bị tiếp phần viết: lập kế hoạch câu lạc bộ đọc sách
Tiết 2.
Hoạt động 1: Khởi động.
Mục tiêu: Tạo sự hứng khởi cho học sinh.
Nội dung bài học.
? Theo em, kĩ năng nói và nghe có quan trọng trong hoạt động giao tiếp hằng ngày của con người không? Vì sao?
Hs suy nghĩ, trả lời.
Gv nhận xét, bổ sung và góp ý.
Gv dẫn vào bài.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức
Nội dung III:Hoạt động nói và nghe.
Mục tiêu: Rèn kĩ năng nói và nghe.
Nội dung hoạt động: Làm việc cá nhân, thảo luận nhóm để hoàn thành phiếu học tập số 4.
Các nội dung rèn luyện kĩ năng nói và nghe.
So với các yêu cầu về kĩ năng nói và nghe, em còn có những hạn chế nào?
Kĩ năng
Nội dung cụ thể
Nói
Nghe
Nói nghe tương tác
Sản phẩm dự kiến:
Kĩ năng
Nội dung cụ thể
Nói
Trình bày ý kiến về một vấn đề về đời sống.
Kể lại một truyện ngụ ngôn.
Giải thích quy tắc, luật lệ của một hoạt động hay trò chơi.
Nghe
Tóm tắt nội dung trình bày của người khác.
Nói nghe tương tác
Trao đổi một cách xây dựng, tôn trọng các ý kiến khác biệt.
Thảo luận nhóm về một vấn đề gây tranh cãi.
Tổ chức thực hiện hoạt động.
Bước 1: Giao nhiệm vụ
Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ bằng cách hoàn thiện phiếu học tập số 2. Bước 3: Học sinh báo cáo kết quả trước lớp, những nhóm khác lắng nghe và bổ sung thông tin (nếu cần)
Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức.
Nội dung 4: IV.Cấu trúc của sách Ngữ văn 7.
Mục tiêu: HS nắm được cấu trúc của sách Ngữ văn 7.
Nội dung hoạt động:Làm việc cá nhân, thảo luận nhóm để hoàn thành phiếu học tập số 5.
Mỗi bài học trong sách Ngữ văn 7 có những phần chính nào? Những nhiệm vụ mà HS làm ở lớp và ở nhà là gì?
Nhiệm vụ của học sinh
Các phần của bài học
Theo em, tại sao cần biết cấu trúc sách trước khi học?
Yêu cầu cần đạt
Kiến thức ngữ văn
Đọc
Viết
Nói và nghe
Tự đánh giá
Hướng dẫn tự học
Sản phẩm dự kiến
Các phần của bài học
Nhiệm vụ của học sinh
Yêu cầu cần đạt
Đọc trước khi học để có định hướng đúng.
Đọc sau khi học để tự đánh giá.
Kiến thức ngữ văn
Đọc trước khi học để có kiến thức làm căn cứ thực hành
Vận dụng trong quá trình thực hành.
Đọc
Đọc hiểu văn bản
+Tên văn bản.
+Chuẩn bị
+ Đọc hiểu.
Thực hành tiếng Việt.
Thực hành đọc hiểu.
Đọc hiểu thông tin về thể loại, bối cảnh, tác giả, tác phẩm
Đọc trực tiếp tác phẩm, các câu gợi ý ở bên phải, chú thích ở chân trang.
Trả lời câu hỏi đọc hiểu.
Làm bài tập thực hành tiếng Việt.
Viết
Định hướng.
Thực hành.
Đọc định hướng viết.
Làm các bài tập thực hành viết.
Nói và nghe.
Định hướng.
Thực hành.
Đọc định hướng nói và nghe.
Làm các bài tập thực hành nói và nghe.
Tự đánh giá
Tự đánh giá kết quả đọc hiểu và viết thông qua phần đọc
và trả lời các câu hỏi trắc nghiệm, tự luận về 1 văn học tương tự văn bản đã học.
Hướng dẫn tự học
Đọc mở rộng theo gợi ý.
Thu thập tư liệu liên quan đến bài học.
Hoạt động 3. Luyện tập
Mục tiêu [1,2, 3]
Nội dung
Trình bày nội dung cụ thể của các kĩ năng nghe, nói và nghe nói tương tác?
Nhiệm vụ của học sinh là gì trong phần đọc, viết, nói và nghe.
Sản phẩm dự kiến
Nội dung cụ thể của các kĩ năng nghe, nói và nghe nói tương tác:
Nói: + Trình bày ý kiến về một vấn đề về đời sống.
+ Kể lại một truyện ngụ ngôn.
+ Giải thích quy tắc, luật lệ của một hoạt động hay trò chơi.
Nghe: Tóm tắt nội dung trình bày của người khác.
Nói nghe tương tác:
+ Trao đổi một cách xây dựng, tôn trọng các ý kiến khác biệt.
+ Thảo luận nhóm về một vấn đề gây tranh cãi.
Nhiệm vụ của học sinh là gì trong phần đọc, viết, nói và nghe là:
- Đọc:
+ Đọc hiểu thông tin về thể loại, bối cảnh, tác giả, tác phẩm
+ Đọc trực tiếp tác phẩm, các câu gợi ý ở bên phải, chú thích ở chân trang.
+ Trả lời câu hỏi đọc hiểu.
+ Làm bài tập thực hành tiếng Việt.
Nói và nghe:
+ Đọc định hướng nói và nghe.
+ Làm các bài tập thực hành nói và nghe.
Viết:
+ Đọc định hướng viết.
+ Làm các bài tập thực hành viết.
Tổ chức thực hiện Bước 1: Giao nhiệm vụ
Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ bằng cách hoàn thiện phiếu học tập số 2. Bước 3: Học sinh báo cáo kết quả trước lớp, những nhóm khác lắng nghe và bổ sung thông tin (nếu cần)
Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức.
Hoạt động 4: Vận dụng và tìm tòi mở rộng
a. Mục tiêu: [1, 2, 6, 7]
Nội dung
Củng cố kiến thức bằng hệ thống sơ đồ tư duy.
Sản phẩm dự kiến
Tổ chức thực hiện. Bước 1: Giao nhiệm vụ
Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ bằng cách hoàn thiện phiếu học tập số 2.
Bước 3: Học sinh báo cáo kết quả trước lớp, những nhóm khác lắng nghe và bổ sung thông tin (nếu cần)
Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức.
*HDVN: HS học bài cũ và chuẩn bị bài mới.