Giáo án Ngữ Văn 7 (Chân trời sáng tạo) - Tiết 77: Văn bản 2 "Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi"

Tuần Tiết PPCT: 	 Ngày soạn: 
 Ngày dạy: 
BÀI 10: LẮNG NGHE TRÁI TIM MÌNH
VĂN BẢN 2: 
MỘT CON MÈO NẰM NGỦ TRÊN NGỰC TÔI
 Anh Ngọc
I. Mục tiêu
 1. Về kiến thức: 
- Đặc điểm hình thức của thể loại thơ; một số nét độc đáo nghệ thuật khác như từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ; tình cảm cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ thơ; thông điệp của văn bản.
 2. Về năng lực: 
Năng lực đặc thù
- Nhận biết và bước đầu nhận xét được một số nét độc đáo của bài thơ về hình ảnh, ngôn từ, biện pháp nghệ thuật.
- Nhận biết được tình cảm, cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ thơ.
- Hiểu được thông điệp của văn bản thơ.
Năng lực chung
- Giao tiếp và hợp tác: Kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác.
- Tự chủ và tự học.
3. Về phẩm chất: 
- Bồi đắp lòng nhân ái: Biết yêu thương gắn bó với vạn vật muôn loài dù là nhỏ bé; biết lắng nghe và trân trọng những cảm xúc của trái tim mình.
II. Thiết bị dạy học và học liệu
Thiết bị dạy học
- SGK, SGV.
- Máy chiếu, máy tính.
- Giấy A1 hoặc bảng phụ để HS làm việc nhóm.
- Phiếu học tập.
Học liệu
- Vidieo bài hát “Thương con mèo”.
III. Tiến trình dạy học
Hoạt động 1: MỞ ĐẦU 
a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho học sinh kết nối vào nội dung bài học.
b. Nội dung: GV yêu cầu học sinh lắng nghe bài hát “Thương con mèo” và chia sẻ về một con vật nuôi mà mình yêu quý.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện: 
Tổ chức thực hiện
Sản phẩm dự kiến
Chuyển giao nhiệm vụ
- GV yêu cầu HS lắng nghe bài hát: “Thương con mèo”.
- GV yêu cầu học sinh chia sẻ:
? Hình ảnh những chú cún, chú mèo thân thiện dễ thương trong thực tế hay trong những câu chuyện, những bộ phim ..ít nhiều hẳn đã trở thành một phần trong kí ức tuổi thơ của em. Hãy chia sẻ về tình cảm của bản thân về một trong số những thú cưng ấy?
-Câu trả lời và sự chia sẻ của học sinh.
-Từ khi biết thuần hóa các loài vật để nuôi trong nhà, con người đã có tình yêu mến các loài vật. Đặc biệt là các loài vật gần gũi với con người như chó, mèo, trâu, bò, chim chóc, Các loài vật nuôi đóng vai trò rất lớn trong đời sống lao động và tình cảm của con người. Thế nhưng, ngày nay, khi đời sống phát triển, con người ngày càng phai nhạt tình yêu thương đối với chúng. Phải chăng, chúng ta ngày càng mất dần đi tình yêu thương loài vật nuôi? Theo các em chúng ta cần có những hành động và suy nghĩ gì về động vật trong cuộc sống hiện nay?
Thực hiện nhiệm vụ
HS hoạt động cá nhân, viết chia sẻ ra giấy nhớ.
Báo cáo/ Thảo luận
GV mời 1 – 2 HS trình bày trước lớp.
Kết luận/ Nhận định
GV nhận xét, dẫn dắt vào bài.
Hoạt động 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Phần I. Trải nghiệm cùng văn bản
a. Mục tiêu: - Học sinh đọc văn bản.
b. Nội dung: GV cho HS đọc văn bản và trả lời câu hỏi trải nghiệm cùng văn bản.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS, kết quả thảo luận.
d. Tổ chức thực hiện: 
Tổ chức thực hiện
Sản phẩm dự kiến
Chuyển giao nhiệm vụ
- GV giới thiệu khái quát về nhà thơ Anh Ngọc.
- GV hướng dẫn HS cách đọc và yêu cầu HS ngừng khoảng 1 phút sau khi đọc khổ 3 và câu thơ thứ 5 thuộc khổ 5 của bài thơ để các em thực hiện hoạt động suy luận và tưởng tượng.
Cách đọc: giọng đọc rõ ràng, tình cảm, thích thú.
* Tác giả Anh Ngọc
- Tên thật là Nguyễn Đức Ngọc, sinh 1943, quê Nghệ An
- Hồn thơ hồn hậu, tinh tế, đậm chất suy tư.
- Hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” là có một chú mèo đang say giấc nồng trên lồng ngực của nhân vật “tôi”.
- Nhân vật “tôi” đang hát những lời ru mềm mại để cho chú mèo yên giấc ngủ.
Thực hiện nhiệm vụ
- HS đọc và trải nghiệm văn bản theo hướng dẫn và trả lời các câu hỏi ở hộp chỉ dẫn
+ Em hình dung thế nào về hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi”?
+ Theo em, nhân vật “tôi” ca hát về điều gì?
Báo cáo/ Thảo luận
- HS trả lời cá nhân
Kết luận/ Nhận định
GV nhận xét, chốt kiến thức
Phần II. Suy ngẫm và phản hồi
1. Tìm hiểu yếu tố thể loại trong văn bản
a. Mục tiêu: Giúp HS:
- Nhận biết và bước đầu nhận xét được một số nét độc đáo của bài thơ “Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi”
- Nhận biết tình cảm cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ thơ
b. Nội dung: 
- GV cho HS thảo luận nhóm giải quyết các nhiệm vụ theo yêu cầu
c. Sản phẩm: 
- Phiếu học tập, phần trình bày của học sinh
d. Tổ chức thực hiện: 
Tổ chức thực hiện
Sản phẩm dự kiến
Chuyển giao nhiệm vụ
- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:
? Những dấu hiệu hình thức nào cho thấy “Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi là” là một bài thơ?
1. Dấu hiệu hình thức của thể loại thơ.
- Số tiếng mỗi dòng: linh hoạt (Thơ tự do)
- Bài thơ chia thành 5 khổ thơ, mỗi khổ thường có 4 dòng thơ. (riêng khổ thơ 5 có 6 dòng thơ).
- Chủ yếu gieo vần chân.
- Câu thơ ngắt nhịp nhịp nhàng.
- Ngôn ngữ thơ hàm súc.
Thực hiện nhiệm vụ
- HS hoạt động cá nhân.
Báo cáo/ Thảo luận
- GV gọi HS bất kì trả lời câu hỏi.
Kết luận/ Nhận định
GV nhận xét, chốt kiến thức.
Tổ chức thực hiện
Sản phẩm dự kiến
Chuyển giao nhiệm vụ
- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi Think – Pair – Share hoàn thành phiếu học tập số 1
- Chia lớp thành 4 nhóm, ghi kết quả vào phiếu học tập.
2. Nét độc đáo của bài thơ
(Bảng 1)
Thực hiện nhiệm vụ
- HS hoạt động nhóm, chia sẻ, thảo luận.
Báo cáo/ Thảo luận
- GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày sản phẩm trước lớp.
Kết luận/ Nhận định
GV nhận xét, chốt kiến thức. 
Nét độc đáo của bài thơ
Nhận xét
Hình ảnh thơ (chú mèo)
Đôi mắt trong veo, đôi mắt biếc trong veo
Chú mèo dễ thương, xinh xắn đáng yêu
Hàm răng dài nhọn hoắt
Như đứa trẻ giữa vòng tay ấp ủ
Đôi tai vểnh ngây thơ
Cái đuôi dài bướng bỉnh
Hàng ria mép ngang tàng
Biện pháp tu từ
So sánh: như đứa trẻ giữa vòng tay ấp ủ
Chú mèo thơ ngây tựa một đứa trẻ
Ẩn dụ: Móng vuốt của đêm
Gợi hình ảnh sinh động
Điệp từ: “ngủ đi” (6 lần)/ “được” (2 lần)
Thể hiện sự vỗ về, ấp ủ của nhân vật tôi dành cho chú mèo
Nhịp thơ
Nhịp 3/5; 5/; 2/2/3/2
Gợi nhịp điệu nhẹ nhàng, tình cảm
Từ ngữ
Dùng nhiều tính từ: “Nhọn hoắt” “ngây thơ” “bướng bỉnh” “ngang tàng”
Phác họa sinh động, cụ thể hình ảnh chú mèo
Yếu tố miêu tả và tự sự
Chi tiết miêu tả hình ảnh chú mèo
Kể chuyện chú mèo nằm ngủ trên ngực
Gợi lên hình ảnh chu mèo nhỏ dễ thương và thể hiện sự gắn bó thân thiết giữa nhân vật tôi và chú mèo
Tổ chức thực hiện
Sản phẩm dự kiến
Chuyển giao nhiệm vụ
- GV yêu cầu HS đọc kĩ khổ thơ 1, 4,5 và trả lời câu hỏi cá nhân.
? Trong bài thơ hình ảnh nào đã được nhắc lại tới hai lần?
- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi 5 phút:
? Những từ ngữ nào trực tiếp thể hiện những cảm nhận, cảm xúc của nhân vật tôi khi có một chú mèo ngủ trên ngực mình?
? Sau khi trả lời được các câu hỏi em nhận ra nhân vật tôi đã dành tình cảm như thế nào cho chú mèo? 
3. Tình cảm cảm xúc của nhà thơ
- Hình ảnh được nhắc lại tới hai lần: “trên ngực tôi một chú mèo nằm ngủ”.
- Nhữn từ ngữ thể hiện cảm xúc, mối quan hệ của nhân vật tôi dành cho chú mèo đang ngủ: 
+ Nằm nghe nhịp nhàng thánh thót.
+ Trái tim tôi hòa nhịp trái tim mèo.
+ Trái tim tôi một phút bỗng mềm đi.
+ Lâng lâng hạnh phúc.
+ Được âu yếm, vuốt ve, đùm bọc.
+ Được âm thầm cất tiếng ca ru
- Tình cảm của nhân vật tôi (nhà thơ): Gắn bó, chở che, yêu thương đùm bọc và luôn cảm thấy hạnh phúc, vui sướng khi được bên cạnh chú mèo.
Thực hiện nhiệm vụ
HS hoạt động nhóm đôi
Báo cáo Thảo luận
GV mời 1 -2 nhóm trả lời trình bày trước lớp. 
GV mời 1 – 2 nhóm nhận xét và bổ sung.
Kết luận Nhận định
GV nhận xét, chốt kiến thức.
2. Tìm hiểu thông điệp của văn bản
a. Mục tiêu: Giúp HS:
- Hiểu được thông điệp của văn bản
b. Nội dung: 
- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi 
c. Sản phẩm: 
- Câu trả lời của HS
d. Tổ chức thực hiện: 
Tổ chức thực hiện
Sản phẩm dự kiến
Chuyển giao nhiệm vụ
- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi Think – Pair – White - Share trả lời câu hỏi
? Từ cách nhân vật tôi yêu mến, gắn bó và cảm thấy hạnh phúc khi được ở cạnh chú mèo trong bài thơ, em nhận ra được thông điệp nhắn gửi nào cho bản thân?
Thông điệp của bài thơ
- Hãy biết yêu thương, chở che cho những loài vật nhỏ bé gần gũi quanh mình, biết yêu thương đồng loại
- Hãy để trái tim mình được rung cảm, được đập những nhịp đập yêu thương và lắng nghe những nhịp đập ấy để biết sống sâu, sống chậm, sống ý nghĩa hơn
Thực hiện nhiệm vụ
HS hoạt động nhóm đôi 3 phút.
Báo cáo/ Thảo luận
GV gọi 1 – 2 HS trả lời cá nhân
GV gọi 1 – 2 HS nhận xét, bổ sung.
Kết luận/ Nhận định
GV nhận xét, chốt kiến thức
Hoạt động 3: Vận dụng
a. Mục tiêu:
- Học sinh biết chia sẻ suy nghĩ của em cùng các bạn trong lớp về vấn đề bảo vệ động vật trong đời sống hiện nay.
b. Nội dung: 
- GV hướng dẫn HS trả lời câu hỏi: Chia sẻ suy nghĩ của em cùng các bạn trong lớp về vấn đề bảo vệ động vật trong đời sống hiện nay? Em có những hành động cụ thể gì để thể hiện tình yêu thương và bảo vệ động vật của bản thân?
c. Sản phẩm: 
- Phần trình bày của HS
d. Tổ chức thực hiện
Tổ chức thực hiện
Sản phẩm dự kiến
Chuyển giao nhiệm vụ
GV yêu cầu HS đọc câu hỏi và trả lời nhanh:
- Chia sẻ suy nghĩ của em cùng các bạn trong lớp về vấn đề bảo vệ động vật trong đời sống hiện nay? Em có những hành động cụ thể gì để thể hiện tình yêu thương và bảo vệ động vật của bản thân?
Tùy theo sự chia sẻ kinh nghiệm của HS
- Để bảo vệ các loài động vật bản thân em cần phải:
+ Không săn bắt, ngược đãi các loài động.
+ Báo cho cơ quan chức năng những hành động như săn bắt, buôn bán trái phépđộng vật.
+ Tuyên truyền cho mọi người biết về vai trò của động vật trong đời sống.
Thực hiện nhiệm vụ
HS suy nghĩ, chia sẻ, trình bày ý kiến.
Báo cáo/ Thảo luận
GV 1 -2 học sinh trình bày, học sinh khác bổ sung.
Kết luận/ Nhận định
GV nhận xét
IV. Hồ sơ dạy học
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Nét độc đáo của bài thơ
Nhận xét
Hình ảnh thơ ()
Đôi mắt 
Hàm răng 
Như 
Đôi tai 
Cái đuôi 
Hàng ria mép 
Biện pháp tu từ
Nhịp thơ
Từ ngữ
Yếu tố miêu tả và tự sự