Giáo án Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 101, Đọc văn: Ôn tập Văn học - Nguyễn Thị Dạ Ngân

Ngày soạn : 15/4/2017 Ngày dạy:
Tiết 101 . Đọc văn. ÔN TẬP VĂN HỌC
Mục tiêu bài học
Kiến thức
- Tổng kết, ôn tập một cách có hệ thống những kiến thức cơ bản về văn học Việt Nam (truyện và kịch từ Cách mạng tháng 8 – 1945 đến cuối thế kỷ XX) và văn học nước ngoài đã học trong SGK ngữ văn lớp 12 tập II ; vận dụng một cách linh hoạt và sáng tạo những kiến thức đó.
Kĩ năng
- Rèn năng lực phân tích văn học theo từng cấp độ : tác phẩm, hình tượng, ngôn ngữ văn học ....
Tư duy, thái độ
- Tình yêu văn học.
Định hướng phát triển năng lực
Năng lực chung : Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng lực tự quản bản thân, năng lực cảm thụ thẩm mỹ.
Năng lực chuyên biệt : năng lực giao tiếp tiếng Việt.
Phương pháp
GV tiến hành giờ dạy theo các phương pháp: Đọc sáng tạo, tái hiện, gợi tìm, thảo luận, so sánh, thuyết giảng.
Phương tiện
GV: SGK, SGV, thiết kế bài dạy.
HS: SGK, vở soạn, vở ghi.
Tiến trình dạy học
Ổn định tổ chức
Lớp
Tiết 101
Sĩ số
HS vắng
12A3
12A4
12A5
Kiểm tra bài cũ
GV Hướng dẫn HS chuẩn bị ở nhà theo hệ thống câu hỏi trong SGK.
Ngoài ra ôn lại các tác phẩm trên các vấn đề cơ bản sau :
+ Giới thiệu tác giả, hoàn cảnh sáng tác của từng tác phẩm.
+ Tóm tắt cốt truyện.
+ Học thuộc một số đoạn văn hay, tiêu biểu.
+ Nắm được chủ đề, nội dung chính đặt ra trong tác phẩm.
Bài mới
Hoạt động 1. Hoạt động trải nghiệm
Bài ôn tập văn học giúp các em hệ thống những kiến thức cơ bản về văn học Việt Nam (truyện và kịch từ Cách mạng tháng 8 – 1945 đến cuối thế kỷ XX) và văn học nước ngoài đã học trong SGK ngữ văn lớp 12 tập II ; vận dụng một cách linh hoạt và sáng tạo những kiến thức đó vào làm văn và đời sống.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Hoạt động 3. Hoạt động
3. Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu
thực hành
3. Quan niệm nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu được gửi gắm qua truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa?
Quan niệm nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu được gửi gắm qua truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa rất phong phú và sâu sắc:
+ Cuộc sống có những nghịch lí mà con người buộc phải chấp nhận, "sống chung" với nó.
+ Muốn con người thoát ra khỏi cảnh đau khổ, tăm tối, man rợ cần có những giải pháp thiết thực chứ không phải chỉ là thiện chí hoặc các lí thuyết đẹp đẽ nhưng xa rời thực tiễn.
+ Nhan đề Chiếc thuyền ngoài xa giống như một gợi ý về khoảng cách, về cự li nhìn ngắm đời sống mà người nghệ sĩ cần coi trọng. Khi quan sát từ "ngoài xa", người nghệ sĩ sẽ không thể thấy hết những mảng tối, những góc khuất. Chủ nghĩa nhân đạo trong nghệ thuật không thể xa lạ với số phận cụ thể của con người. Nghệ thuật mà không vì cuộc sống con người thì nghệ thuật không có ích . Người nghệ sĩ khi thực sự sống với cuộc sống, thực sự hiểu con người thì mới có những sáng tạo nghệ thuật có giá trị đích thực góp phần cải tạo cuộc sống.
GV gợi cho HS nhớ lại bài học. HS suy nghĩ và phát biểu).
4. Phân tích đoạn trích vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ để làm rõ sự chiến thắng của lương tâm, đạo đức đối với bản năng của con người.
(GV định hướng cho HS những ý chính cần phân tích và giao việc cho các nhóm, mỗi nhóm chuẩn bị một ý- đại diện nhóm phân tích. GV nhận xét, khắc sâu những ý cơ bản).
4. Đoạn trích vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ
Cần tập trung phân tích những điểm cơ bản sau:
Phân tích hoàn cảnh trớ trêu của Hồn Trương Ba qua độc thoại nội tâm, đối thoại với các nhân vật đặc biệt là đối thoại với xác anh hàng thịt.
+ Trương Ba bây giờ không còn là Trương Ba ngày trước.
+ Trương Ba bây giờ vụng về, thô lỗ, phũ phàng.
+ Mọi người xót xa trước tình cảnh của Trương Ba, xác anh hàng thịt cười nhạo Trương Ba, bản thân Trương Ba vô cùng đau khổ, dằn vặt.
Phân tích thái độ, tâm trạng của Hồn Trương Ba trong cuộc đối thoại với Đế Thích và quyết định cuối cùng của Hồn Trương Ba để rút ra chủ đề, ý nghĩa tư tưởng của đoạn trích nói riêng và vở kịch nói chung.
+ Cuộc đối thoại với Đế Thích, đặc biệt lời thoại mang ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm.
+ Cái chết của cu Tị và những hình dung của Hồn Trương Ba khi Hồn nhập vào xác cu Tị.
+ Quyết định cuối cùng của Hồn Trương Ba: xin cho cu Tị sống và mình chết hẳn- ý nghĩ nhân văn của quyết định ấy.
Tổng hợp những điều đã phân tích, đánh giá chiều sâu triết lí và ý nghĩa tư tưởng của vở kịch: sự chiến thắng của lương tâm, đạo đức đối với bản năng của con người.
Nét độc đáo về con người và phong cách nghệ thuật :
Nguyễn Minh Châu : Cảm hứng thế sự triết lí trong những năm hậu chiến; nhà văn đi đầu trong cuộc đổi mới văn học những năm 80 thế kỉ XX.
Lưu Quang Vũ : Nhà viết kịch sung sức và tài hoa làm náo động kịch trường Việt Nam những năm 80 thế kỉ XX với những vở kịch nói rất sôi động và thời sự.
Hoạt động 4. Hoạt động ứng dụng
GV nêu câu hỏi :
Những nét độc đáo về phong cách nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu, Lưu Quang Vũ.
HS phát biểu tự do, ngắn gọn.
Hoạt động 5. Hoạt động bổ sung
Củng cố
Tình huống truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa”.
Ý nghĩa tư tưởng của đoạn trích kịch nói “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”.
Dặn dò
Học bài cũ.
Chuẩn bị tiết tiếp theo của bài này.