Giáo án Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 22: Văn bản: Việt Bắc (Tố Hữu)

Ngày soạn:....../......./........	Ngày dạy: ....../........./............	Tiết thứ: 22
VIỆT BẮC
(Tố Hữu)
MỤC TIÊU:
Giúp học sinh:
-Hiểu được và đánh giá đúng về Tố Hữu cũng như thơ của ông trong nền văn học dân tộc. Nắm được con đường sáng tác thơ của Tố Hữu qua các tập thơ, từ đó hiểu đặc điểm cơ bản của thơ Tố Hữu: Luôn gắn liền với các thời kỳ đấu tranh CM và thể hiện sự vận động trong tư tưởng và nghệ thuật của nhà thơ.
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY:
-Phát vấn Nêu vấn đề.
CHUẨN BỊ GIÁO CỤ:
Giáo viên	: Soạn giáo án.
Học sinh	: Soạn bài.
TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
Ổn định lớp - kiểm tra sĩ số:
Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc lòng đoạn đầu bài thơ "Tây Tiến"? Hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên qua những chi tiết và hình ảnh nào? Nhận xét?
Nội dung bài mới:
Đặt vấn đề: Cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ trường kỳ, gian khổ, hy sinh hết sức vẻ vang của dân tộc đã đi đến thắng lợi hoàn toàn một phần là nhờ có văn học nghệ thuật. Trong văn học thời kỳ này Tố Hữu là vì sao sáng, nổi bật nhất với những vần thơ "cháy bỏng" một thời.
Triển khai bài dạy:
Hoạt động thầy và trò
Nội dung kiến thức
-Hoạt động 1: Tìm hiểu tiểu sử của nhà thơ Tố Hữu.
Giáo viên cho học sinh đọc tiểu dẩn trong Sgk và xác định các ý chính.
Câu hỏi: Những yếu tố góp phần tạo nên hồn thơ Tố Hữu?
-Hoạt động 2: Tìm hiểu con đường cách mạng, con đường thơ của Tố Hữu?
Giáo viên phát vấn học sinh tìm ý chính.
-Câu hỏi 1: Nội dung chính của tập thơ "Từ ấy"?
I. Vài nét về tiểu sử:
-Tên khai sinh: Nguyễn Kim Thành (1920-2002).
- Quê: Thừa Thiên Huế.
Sinh trưởng trong một gia đình có truyền thống Nho học và yêu văn chương. Quê hương và gia đình đã có ảnh hưởng lớn đến hồn thơ Tố Hữu.
-Ông sớm giác ngộ CM - vào Đảng khi mới 18 tuổi.
-Từng giữ nhiều chức vụ quan trọng của Đảng và nhà nước.
Sự nghiệp.
*Đối với T Hữu, con đường CM và con đường thơ có sự thống nhất không thể tách rời. Mỗi tập thơ của ông là một chặng đường Cách mạng.
Tập thơ "Từ ấy":
Tập thơ đầu tiên ứng với 10 năm đầu của chặng đường hoạt động Cách mạng.
Tập thơ gồm 3 phần: Máu lửa, Xiềng xích, Giải
43
Giáo viên thuyết giảng nhấn mạnh về nội dung của phần Xiêng xích.
-Câu hỏi 2: Giá trị của tập thơ? Anh chị hiểu thế nào về cái "tôi' trữ tình mới trong thơ Tố Hữu? Giáo viên có thể so sánh với cái "tôi" trong thơ mới.
-Giáo viên nên thuyết giảng, lấy ví dụ minh hoạ cho ý này.
-Câu hỏi 3: Nội dung cơ bản của tập thơ "Viêt Bắc"?
-Câu hỏi 4: Giá trị nổi bật của tập thơ?
-Chú ý: Giáo viên cần tập trung giới thiệu kĩ về hai tập thơ (Từ ấy và Việt Bắc) Các tập thơ còn lại Giáo viên yêu cầu học sinh đọc Sgk và hướng dẫn học sinh xác định những luận điểm quan trọng trong Sgk về mối tập thơ.
-Hoạt động 3: Tìm hiểu phong cáCâu hỏi nghệ thuật của thơ Tố Hữu.
-Câu hỏi 1: Anh chị hiểu thế nào là thơ trữ tình-chính trị? Vì sao đây lại là đặc điểm nổi bật nhất trong thơ Tố
Hữu? Lấy ví dụ minh hoạ
phóng.
Nội dung: Là niềm hân hoan của tâm hồn người thanh niên trẻ tuổi đang "băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời" đã gặp lý tưởngtìm thấy lẽ sống.
Giá trị: Là chất men say lý tưởng, chất lãng mạn trong trẻo, tâm hồn nhạy cảm sôi nổi, trẻ trung của một cái tôi trữ tình mới.
2. Tập thơ ''Việt Bắc'' (1947 - 1954).
Đánh dấu bước chuyển mình mới của thơ TH trong chặng đường này:
-Nội dung:
+ Là bản hùng ca về cuộc kháng chiến 9 năm chống Pháp với những chặng đường gian lao anh hùng và thắng lợi.
+ Thể hiện thành công hình ảnh và tâm tư của quần chúng cách mạng.
+ Kết tinh những tình cảm lớn của con người Việt Nam kháng chiến mà bao trùm và thống nhất mọi tình cảm là tấm lòng yêu nước.
-Giá trị: Là một trong những thành tựu xuất sắc của văn học chống Pháp.
3. Tập thơ "Gió lộng "(1955 - 1961).
Có sự kết hợp của cái tôi trữ tình công dân khi khai thác các đề tài lớn: Xây dựng xã hội chủ nghĩa, đấu tranh thống nhất đất nước, tình cảm quốc tế vô sản.
4. Tập thơ "Ra trận" và tập thơ "Máu và hoa".
Cổ vũđộng viênca ngợi cuộc chiến đấu.
Mang đậm tính chính luận - thời sự chất sử thi và âm hưởng anh hùng ca.
5. Các tập thơ còn lại.
III. Phong cách nghệ thuật thơ Tố Hữu.
1. Thơ Tố Hữu là thơ trữ tình - chính trị.
Tố Hữu là một thi sĩ - chiến sĩ, thơ là sự thống nhất giữa cách mạng và cảm xúc trữ tình.
Thơ Tố Hữu khai thác cảm hứng từ đời sống chính trị của đất nước, từ hoạt động cách mạng và tình cảm chính trị của bản thân tác giả.
Lí tưởng cách mạng là ngọn nguồn mọi cảm hứng của nghệ thuật thơ Tố Hữu. Lí tưởng thực tiễn cách mạng ở mỗi thời kì là đề tài, chủ đề sáng tác của nhà thơ .
Ví dụ: Việt Bắc gắn liền với cuộc kháng chiến 9
44
-Giáo viên nhấn mạnh với học sinh điểm này
-Câu hỏi 2: Tại sao khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn lại trở thành nét phong cách trong thơ Tố Hữu?
- Câu hỏi 3: Giọng điệu trong thơ Tố Hữu có đặc điểm gì nối bật? Sự thể hiện giọng điệu trong thơ? Cơ sở hình thành nên giọng điệu đó?
-Câu hỏi 4: Vì sao nói thơ Tố Hữu mang tính dân tộc đậm đà? Sự thể hiện tính dân tộc trong thơ Tố Hữu?
-Hoạt động 4: Tổng kết dặn dò.
-Câu hỏi 1: Vị trí Tố Hữu trong nền thơ ca dân tộc?
-Câu hỏi 2: Thơ Tố Hữu có sự kết hợp giữa những yếu tố nào?
-Câu hỏi 3: Sức hấp dẫn của thơ Tố Hữu?
Dặn dò:
Giáo viên yêu cầu học sinh ôn bài và chuẩn bị cho bài học "Việt Bắc" (phần tác phẩm).
Học sinh làm bài tập phần luyện tập.
năm chống thực dân Pháp.
Tố Hữu là nhà thơ Cách mạng, nhà thơ của lí tưởng cộng sản. Con đường thơ bắt đầu cùng lúc
với sự giác ngộ lí tưởng cộng sản, quá trình sáng tác nằm dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Thơ Tố Hữu thiên về khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.
- Thơ TH tập trung thể hiện những vấn đề cốt yếu của đời sống Cách mạng và vận mệnh của dân tộc Cảm hứng về lịch sửdân tộc chứ không hướng về đời tư, hướng về những lẽ sống lớn tình cảm lớn, niềm vui lớn.
- Nhân vật trữ tình luôn đại diện cho những phẩm chất của giai cấp, dân tộc thậm chí là của lịch sử và thời đại.
Thơ Tố Hữu có giọng tâm tình ngọt ngào:
Thơ TH chọn cách xưng hô gần gũithân mật (bạn đời ơi, đồng bào ơi, em ơi, ).
Thơ Tố Hữu mang tính dân tộc đậm đà.
Về nội dung: thơ TH phản ánh đậm nét con người Việt Nam.
-Về nghệ thuật: Tố Hữu sử dụng thành công các thể thơ thuần dân tộc (thơ lục bát, thơ bảy chữ) ngôn ngữ thơ gần với lối nói quen thuộc của dân tộc, giàu nhạc điệu.
Tổng kết.
-Vị trí thơ Tố Hữu: Là một thành công xuất sắc của thơ cách mạng, thơ trữ tình chính trị, kế tục truyền thống lớn của thơ ca dân tộc.
-Thơ Tố Hữu là sự kết hợp của hai yếu tố: Cách mạng và dân tộc trong nghệ thuật.
-Sức hấp dẫn của thơ Tố Hữu ở niềm say mê lí tưởng và tính dân tộc đậm đà.
Luyện tập.
-Học sinh làm ở nhà.
Củng cố: Nắm: Nội dung và nghệ thuật trong các tập thơ của Tố Hữu.
Dặn dò: Tiết sau học Tiếng Việt bài "Luật thơ ".
45