Giáo án Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 67+68, Đọc văn: Những đứa con trong gia đình (Nguyễn Thi) - Nguyễn Thị Dạ Ngân

Ngày soạn: 6/1/2017 Ngày dạy:
Tiết 67-68. Đọc văn. NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH
Nguyễn Thi
Mục tiêu bài học
Kiến thức
Hiểu được hiện thực đau thương, đầy hy sinh gian khổ nhưng rất đỗi anh dũng, kiên cường, bất khuất của nhân dân miền Nam trong những năm chống Mỹ cứu nước. Sự gắn bó sâu nặng giữa tình cảm gia đình và yêu nước, tình CM, giữa truyền thống gia đình và truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Nắm được những đặc sắc về nghệ thuật của thiên truyện, nghệ thuật trần thuật đặc sắc, khắc họa tính cách và miêu tả tâm lý sắc sảo, ngôn ngữ phong phú, góc cạnh, giàu giá trị tạo hình và đậm chất Nam Bộ.
Kĩ năng
Đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.
Tư duy, thái độ
Biết trân trọng, yêu thương và cảm phục những con người bình thường mà giàu lòng nhân hậu, vô cùng dũng cảm đã đem máu xương để giữ gìn, bảo vệ đất nước.
Phương tiện
GV: Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án. HS: Sách giáo khoa, vở soạn, vở ghi.
Phương pháp
Nêu vấn đề, đặt câu hỏi để HS thảo luận, sau đó GV tổng kết, nhấn mạnh khắc sâu thêm.
Đây là truyện ngắn khá dài. Không thể để HS đọc hết tác phẩm ở trên lớp. Nhưng khi giảng từng phần, nên chọn những đặc sắc, kết tinh tư tưởng và nghệ thuật của tác phẩm để HS đọc diễn cảm.
Tiến trình tổ chức
Ổn định lớp
Lớp
Tiết 67
Sĩ số
HS vắng
12A3
12A4
12A5
Kiểm tra bài cũ
Cảm nhận gì về thiên nhiên và con người vùng đất cực Nam của Tổ quốc.
Phân tích nhân vật ông Năm Hên.
Bài mới
Hoạt động 1. Hoạt động trải nghiệm
Nguyễn Thi là người Nam Định, 15 tuổi vào Sài Gòn vừa đi học vừa đi làm để kiếm sống. Nguyễn Thi rất am hiểu đất và người Phương Nam. Ông hi sinh trong cuộc tổng tiến công Mậu thân 1968 ở tuổi 40 nhưng Nguyễn Thi đã để lại cho nền văn học Việt Nam những tp giá trị trong đó có Những đứa con trong gia đình.Nguyễn Thi được coi là nhà văn của người nông dân Nam Bộ trong cuộc chống Mĩ cứu nước vĩ đại.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
TIẾT 67
Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới
Giới thiệu chung
Tác giả: Nguyễn Thi (1928-1968)
? Nêu những nét chính và tác giả Nguyễn Thi.
Gắn bó sâu sắc với nhân dân Nam Bộ, là nhà văn của nhân dân Nam Bộ thời kỳ chống Mỹ
Nhân vật tiêu biểu: Người nông dân Nam Bộ có lòng cảm thù giặc sâu sắc, vô cùng gan góc, kiên cường, thuỷ chung son sắc với quê hương và cách mạng.
Cây bút có năng lực phân tích tâm lí sắc sảo.
- Ngôn ngữ phong phú, góc cạnh, giàu giá trị tạo hình và đậm chất Nam Bộ.
?Nêu hoàn cảnh ra đời, giá trị tác phẩm "Những đứa con trong gia đình" ?
2. Tác phẩm: "Những đứa con trong gia đình".
- Truyện ngắn xuất sắc - ra đời trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
?Hãy đề xuất hướng tìm hiểu văn bản? Truyện "Những đứa con trong gia đình" được trần thuật chủ yếu từ điểm nhìn của nhân vật nào?
Đọc hiểu văn bản
Cảm nhận chung
Kể chuyện: tự sự qua dòng hồi tưởng của Việt khi bị trọng thương nằm lại 1 mình ở chiến trường, trong bóng tối.
® nhà văn có điều kiện nhập sâu vào thế giới nội tâm nhân vật để dẫn dắt câu chuyện.
Þ Diễn biến câu chuyện biến đổi linh hoạt, tự nhiên.
Sự hòa quyện, gắn bó giữa tình cảm gia đình với tình yêu đất nước, những truyền thống gia đình với truyền thống dân tộc tạo nên sức mạnh to lớn của người Việt nam, dân tộc Việt nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
2. Hình tượng nhân vật
a. Nét chung thống nhất của gia đình
Căm thù giặc sâu sắc
Gan góc, dũng cảm, khao khát, chiến đấu, giết giặc.
Giàu tình nghĩa, rất mực thủy chung son sắt với quê hương, Cách mạng.
® truyền thống gia đình trong mối quan hệ với truyền thống Cách mạng, dân tộc tạo nên 1 dòng sông truyền thống.
b. Nét riêng tiêu biểu từng thành viên
(1) Chú Năm
- Hay kể về sự tích gia đình, tác giả của cuốn biên niên sử gia đình.
?Nhân vật được đặt trong tình huống như thế nào? Hãy nêu tác dụng của cách trần thuận đó đối với kết cấu truyện và việc khắc họa tính cách nhân vật?
?Những nét thống nhất tạo nên nét truyền thống của gia đình Việt - Chiến?
Cho HS phân nhóm, trả lời GV bổ sung, giảng giải, kết luận.
?Tìm những chi tiết trong tác phẩm đề cập đến hình tượng
chú Năm? Trong số những chi tiết ấy em ấn tượng với chi tiết nào nhất? Vì sao?
GV bình chi tiết tiếng hò
Từ đó nêu những nhận xét khái quát của em về nhân vật này?
? Hình tượng người mẹ được nhắc đến như thế nào trong tác phẩm? Vì sao bảo người mẹ chính là hiện thân của truyền thống?
GV nhận xét, lý giải, kết luận.
GV bình 1 vài chi tiết ở trong đoạn trích, có thể mở rộng trong những chi tiết ở phần trước.
Hết tiết 67, chuyển sang tiết 68
Lớp
Tiết 68
Sĩ số
HS vắng
12A3
12A4
12A5
?So với mẹ, chị Chiến có những điểm nào giống và khác? Nguyễn Thi có dụng ý như thế nào trong việc xây dựng hình tượng chị Chiến?
Dặn dò các cháu
Tiếng hò đầy tâm tư: tha thiết, nhắn nhủ, lời thề, trái tim, tâm hồn, luôn hướng về truyền thống, đại diện và lưu giữ truyền thống. Ông là khúc thượng nguồn của dòng sông truyền thống, là nơi kết tinh đầy đủ hơn cả truyền thống của gia đình.
Má Việt - Chiến
Hiện thân của truyền thống:
+ Tảo tần, đảm đang, tháo vát thương yêu chồng con hết mực.
+ ghìm nén đau thương đời mình để sống chở che cho đàn con và chiến đấu.
® Bà là biểu tượng về người phụ nữ nông dân Nam Bộ thời chống Mỹ.
Chị Chiến
Giống mẹ:
+ Vóc dáng
+ Đức tính: gan góc, đảm đang
® kế thừa
Tính cách:
+ Vừa trẻ con: tranh công bắt ếch, tranh đi tòng quân, tranh công bắt tàu giặc
+ Vừa ý thức là chị: thương em, lo cho em, nhường nhịn em.
® Một cô bé hồn nhiên, vô tư ở tuổi mới lớn
Khác mẹ
+ trẻ trung, thích làm dáng
+ có điều kiện trực tiếp cầm súng đánh giặc trả thù nhà, thực hiện lời thề sắt đá.
® biết kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của gia đình và dân tộc.
Việt
Tính tình hồn nhiên, trẻ con
+ Luôn giữ trong mình cái ná thun, cho tới khi đã vào bộ đội
?Em ấn tượng ở nhân vật Việt bởi những nét tính cách tiêu biểu nào?
+ Vị thương rất nặng tới lần 2 "trong bóng đêm vắng lặng và lạnh lẽo", Việt không sợ chết mà lại sợ ma và bóng đêm.
+ Yêu chị nhưng hay tranh giành với chị.
+ Rất yêu quý đồng đội nhưng không nói thật là mình có chị, sợ mất chị, phải giấu chị.
- Có tình thương yêu gia đình sâu đậm:
+ Tình cảm chi em, đối với linh hồn má, với chú Năm.
+ Hình ảnh cha mẹ thân yêu luôn chập chờn trong hồi ức khi bị thương.
- Tính chất anh hùng, tinh thần chiến đấu dũng cảm:
+ Luôn ý thức phải sống và chiến đấu để trả thù nhà, đền nợ nước xứng đáng với truyền thống gia đình.
+ Can đảm chịu đựng khi bị thương.
+ Tư thế luôn sẵn sàng chiến đấu dù đang bị kiệt sức.
?Em có kết luận như thế nào về "những đứa con trong gia đình"?
® một con sóng vươn xa nhất trong dòng sông truyền thống, người tiêu biểu cho tinh thần tiến công cách mạng.
* Tiểu kết: Mỗi con người trong gia đình là một khúc sông trong dòng sông truyền thống. Mỗi khúc sông có một đặc điểm riêng nhưng họ vẫn hướng về tô đậm hơn, phát huy hơn truyền thống gia đình gắn chặt trong mối tình đất nước thời kháng chiến chống Mỹ.
?Khái quát những nét cơ bản về ngôn ngữ nghệ thuật của tác phẩm?
3. Ngôn ngữ nghệ thuật
- Xây dựng nhân vật bằng chi tiết cụ thể, làm rõ góc cạnh của cuộc sống, tạo nên không khí chân thực và có linh hồn.
?Đọc xong truyện ngắn, em có ấn tượng với chi tiết nào nhất? Vì sao?
+ Chi tiết đắt giá nhất: Chị em Chiến khiêng bàn thờ má sang gởi nhà chú Năm ® tập quán lâu đời gợi sự thiêng liêng, nhân vật trở nên trưởng thành hơn.
GV bình.
- Ngôn ngữ mang đậm chất Nam Bộ.
- Phát huy tối đa ngôn ngữ độc thoại nội tâm.
tài năng Nguyễn Thi trong nghệ thuật kể chuyện.
Nhận xét chung gì về nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn?
III. Tổng kết
- Nghệ thuật trần thuât độc đáo
GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ.
- Truyện phản ánh, ngợi ca tinh thần bất khuất, truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc và đồng bào Nam Bộ.
* Ghi nhớ: (SGK).
Hoạt động 4. Hoạt động ứng dụng
Câu chuyện về Chiến và Việt, về “Những đứa con trong gia
HS thể nghiệm, trình bày các quan điểm cá nhân :
Câu chuyện viết về một hình tượng dòng sông gia đình nhưng nhà văn Nguyễn Thi muốn chúng ta nghĩ đến biển lớn, đến đại dương
của nhân dân và nhân loại. Nhà văn đã lí giải với người đọc : chính sự gắn bó sâu nặng giữa tình cảm gia đình với tình yêu nước , giữa truyền thống gia đình với truyền thống dân tộc đã làm nên sức mạnh kì diệu của con người Việt Nam thời chống Mĩ.
Người anh hùng không chỉ là sản phẩm của thời đại. Phẩm chất anh hùng của họ còn phải được xem như là sự tiếp nối một cội nguồn, một nếp nhà, một truyền thống, một di sản thiêng liêng mà thế hệ cha anh đã truyền lại cho con cháu.
đình” đã lí giải như thế nào về sức mạnh tinh thần kì diệu của con người Việt Nam thời chống Mĩ ?
Hoạt động 5. Hoạt động bổ sung
Củng cố
Nắm cốt truyện, nội dung, nghệ thuật của tác phẩm.
Dặn dò
Học bài cũ.
Chuẩn bị cho tiết học sau:Trả bài viết số 5.