Giáo án Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 73: Đọc thêm: Mùa lá rụng trong vườn (Trích - Ma Văn Kháng)

Ngày soạn:....../......./........	Ngày dạy: ....../........./............	Tiết thứ: 73
MỤC TIÊU:
Giúp học sinh:
MÙA LÁ RỤNG TRONG VƯỜN
(Trích)
Ma Văn Kháng)
- Hiểu được diễn biến tâm lí của các nhân vật, nhất là chị Hoài và ông Bằng trong một buổi cúng tất niên chiều ba mươi Tết. Từ đó thấy được sự quan sát tinh tế và cảm nhận tinh nhạy của nhà văn về những biến động, đổi thay trong tư tưởng, tâm lí con người Việt Nam giai đoạn xã hội chuyển mình.
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY:
CHUẨN BỊ GIÁO CỤ:
* Giáo viên : Soạn giáo án.
* Học sinh	: Soạn bài.
TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
Ổn định lớp - kiểm tra sĩ số:
Kiểm tra bài cũ:	+Bài Chiếc thuyền ngoài xa.
+Trả lời những câu hỏi phần hướng dẫn đọc thêm bài Mùa lá rụng trong vườn (trích).
Nội dung bài mới:
Đặt vấn đề: Sau năm 1985. xã hội nước ta chuyển mình xóa bỏ dần mô hình kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường, với những rạn vỡ tất yếu theo cả hai hướng tích cực và tiêu cực trong quan niệm sống, cách sống và lựa chọn các giá trị. Là nhà văn có cảm quan hiện thực nhạy bén, sự quan sát tinh tường. Ma Văn Kháng đã thể hiện những vấn đề nóng bỏng của xã hội trong tiểu thuyết Mùa lá rụng trong vườn.
Triển khai bài dạy:
Hoạt động thầy và trò
Nội dung kiến thức
-Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung.
Học sinh đọc tiểu dẫn Sgk tóm tắt những nét chính.
Tìm hiểu kái quát về tác phẩmtác giả.
Tác giả.
Ma Văn Kháng, tên khai sinh Đinh Trọng Đoàn, sinh năm 1936, quê gốc ở phường Kim Liên, quận Đống Đa Hà Nội, là người đã có nhiều đóng góp tích cực cho sự vận động và phát triển nhiều mặt của văn học nghệ thuật. Ông được tặng Giải thưởng Văn học ASEAN năm 1998 và giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001.
Tác phẩm chính Sgk.
Mùa lá rụng trong vườn.
-Truyện đươc tặng giải thưởng Hội nhà văn Việt Nam năm 1986. Thông qua câu chuyện xảy ra tring gia đình ông Bằng, một gia đình nề nếp, luôn giữ gia pháp nay
trở nên chao đảo trong những cơn địa chấn từ bên ngoài, nhà văn bày tỏ niềm lo lắng sâu sắc cho giá trị
140
-Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc- hiểu văn bản đoạn trích.
Bài tập 1: Anh (chị) có ấn tượng gì về nhân vật chị Hoài? Vì sao mọi người trong gia đình đều yêu quý chị?
Học sinh làm việc cá nhân, trình bày suy nghĩ của mình trước lớp.
Bài tập 2:
a. Phân tích diễn biến tâm lí hai nhân vật ông Bằng và chị Hoài trong cảnh gặp gỡ trước giờ cúng tất niên.
Học sinh làm việc cá nhântrình bày suy nghĩ của mình trước lớp.
truyền thống trước những đổi thay của thời cuộc.
Đọc-hiểu văn bản và đoạn trích.
Nhân vật chị Hoài.
-Chị Hoài mang vẻ đẹp đằm thắm của người phụ nữ nông thôn: "người thon gọn trong cái áo lông chần hạt lựu. Chiếc khăn len nâu thắt ôm khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí đằm thắm và cái miệng cười rất tươi".
-Nét đằm thắm, mặn mà toát lên từ tâm hồn chị, từ tình cảm đôn hậu, từ cách ứng xửq, uan hệ với mọi người. Từng là dâu trưởng trong gia đình ông Bằng, bây giờ chị đã có một gia đình riêng với những quan hệ riêng, lo toan riêng, mọi thứ vấn nhớ, vẫn quý, vẫn yêu chị. Bởi vì "người phụ nữ tưởng đã cắt hết mối dây liên hệ với gia đình này, vẫn giao cảm, vẫn chia sẻ buồn vui và cùng tham dự cuộc sống của gia đình này" (biết chuyện cô Phượng đã chuyển công tác, nhận được thư bố chồng cũ, sợ ông buồn nên phải lên ngay; chu đáoxởi lởi chuẩn bị quà, hỏi thăm tất cả mọi người lớn, bé; sự thành tâm của chị trước bàn thờ tổ tiên chiều 30 tết). Trong tiềm thức mỗi người "vẫn sống động một chị Hoài đẹp ngườiđẹp nết".
-Nhân vật chị Hoài là mấu người phụ nữ vẫn giữ được nét đẹp truyền thống quý giá trước những "cơn địa chấn" xã hội.
Cảnh sum họp trước giờ cúng tất niên.
-Ông Bằng: "nghe thấy xôn xao tin Hoài lên", "ông sững khi nhìn thấy Hoài, mặt thoáng một chút ngơ ngẩn. Rồi mắt ông chớp liên hồi, môi ông bật không thành tiếng, có cảm giác ông sắp khóc oà", "giọng ông bỗng khê đặc, khàn rè: Hoài đấy ư, con?" Nỗi vui mừng, xúc động không giấu giếm của ông khi gặp lại người đã từng là con dâu trưởng mà ông rất mực quý mến.
-Chị Hoài: "gần như không chủ động được mình lao về phía ông Bằng, quên cả đôi dép, đôi chân to bảnkịp hãm lại khi còn cách ông già hai hàng gạch hoa". Tiếng gọi của chị nghẹ ngào trong tiếng nấc "ông!".
-Cảnh gặp gỡ vui mừng nhuốm một nỗi tiếc thương đau buồn, ê nhức cả tim gan.
-Khung cảnh tết: khói hương, mân cỗ thịnh soạn "vào
141
b. Khung cảnh Tết và dòng tâm tư cùng với lời khấn của ông Bằng trước bàn thờ gợi cho anh (chị) cảm xúc và suy nghĩ gì về truyêng thống văn hoá riêng của dân tộc ta?
-Giáo viên gợi dẫn: Tìm những chi tiết miêu tả về khung cảnh ngày tếtcử chỉlời khấn của ông Bằng trong đoạn văn cuối
-Học sinh suy nghĩtrình bày cảm nghĩ của mình trước lớp.
-Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết.
Giáo viên hướng dẫn học sinh tự viêt uôrng kết.
cái buổi đât nước còn nhiều khó khăn sau hơn ba mươi năm chiến tranh" mọi người trong gia đình tề tựu quây quầnTất cả chuẩn bị chu đáo cho khoảnh khắc tri ân trước tổ tiên trong chiều 30 tết.
-Ông Bằng "soát lại hàng khuy áo, chỉnh lại cà vạt, ho khan một tiếng, dịch chân lại trước bàn thờ", "Thoáng cái ông Bằng nhưng quên hết xung quanh và bản thể. Dân lên trong ông cái cảm giác thiêng liêng rát đỗi quen thân và tâm trí ông bỗng mờ nhoàThưa thầy mẹ đã cách trở ngàn trùng mà vần hằng sống cùng con cháu. Con vẫn hằng nghe đâu đấy lời giáo huấn".
-Những hình ảnh sống động gieo vào lòng người đọc niềm xúc động rưng rưng, để rồi "nhập vào dòng xúc động tri ân tiên tổ và những người đã khuất".
-Bày tỏ lòng tri ân trước tổ tiêntrước những người đã mất trong lễ cúng tất niên chiêu 30 tết, điều đó đã trở thành một nét văn hoá truyền thống đáng trân trọng và tự hào của dân tộc ta. Tổ tiên không tách rời với con cháu. Tất cả liên kết một mạch bền chặt thuỷ chung". Dù cuộc sống hiện đại muôn sự đổi thay cùng sự thay đổi của những cách nghĩ, cách sống, những quan niệm mới, nét đẹp truyền thống văn hoá ấy vẫn đang và rất cần được gìn giữ trân trọng.
III. Tổng kết.
-Tổng kết giá trị đoạn trích dựa trên hai mặt:
+Giá trị nội dung tư tưởng.
+Giá trị nghệ thuật.
Củng cố: -Nắm giá trị nội dungnghệ thuật của tác phẩm.
Dặn dò:	-Tìm đọc toàn bộ tác phẩm Mùa lá rụng trong vườn của Ma Văn Kháng
-Xem phim và so sánh sự khác biệt giữa tác phẩm văn học và nghệ thuật điện ảnh.
-Tiết sau học Đọc thêm Một người Hà Nội.
142