Giáo án Ngữ văn Lớp 9 (Công văn 5512) - Tiết 102+103, Bài: Các thành phần biệt lập (Tiếp theo)

Tuần 21: Bài	: Tiết -CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1/Kiến thức:
Đặc điểm của thành phần gọi đáp và thành phần phụ chú.
Công dụng của thành phần gọi đáp và thành phần phụ chú.
2/Phẩm chất:
-Chăm học, ý thức việc sử dụng thành phần biệt lập trong khi nói và viết.
3/ Năng lực:
Năng lực chung: năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tự chủ và tự học.
Năng lực chuyên biệt:
+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ: đọc hiểu nhận biết thành phần gọi đáp, thành phần phụ chú trong câu.
+ Viết Đặt câu có sử dụng hai thành phần đó. Tạo lập đoạn văn sử dụng TPBL.
CHUẨN BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU:
Chuẩn bị của giáo viên:
Kế hoạch dạy học
Học liệu: bảng phụ, tài liệu tham khảo, phiếu học tập.
Chuẩn bị của học sinh: Đọc sgk & trả lời các câu hỏi .
TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
HĐ CỦA THẦY VÀ TRÒ
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a). Mục đích:
Tạo tâm thế hứng thú cho HS.
Kích thích HS tìm hiểu về vai trò và tầm quan trọng của sách.
b). Nội dung: HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV
Sản phẩm: Trình bày miệng
Tổ chức thực hiện:
Ôi
Cũng may
Trâu ơi, này
( tác giả của bài thơ "Đồng chí") Học sinh có thể chỉ ra được thành phần biệt lập đã học nhưng không chỉ ra được thành phần mà chưa được học.
I. Thành phần gọi- đáp
- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
- Gv viết các câu trên bảng:
Ôi, trời rét thế!
Cũng may mà bằng mấy nét vẽ, họa sĩ đã ghi xong lần đầu gương mặt người thanh niên.
Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.
Chính Hữu (tác giả của bài thơ "Đồng chí") tên thật là Trần Đình Đắc.
? Tìm thành phần biệt lập trong các câu trên.
? Hãy cho biết tên gọi của các thành phần biệt lập đó?
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
HS nghe yêu cầu, thực hiện cuộc thi trên bảng.
Trả lời miệng.
* Dự kiến sản phẩm:
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.
- Gv lấy những điều học sinh còn chưa biết rõ
để vào bài học hôm nay.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm và công dụng của thành phần gọi- đáp:
NV1:
Ví dụ
Nhận xét
Này: dùng để gọi.
Thưa ông: dùng để đáp.
Những từ này không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu-> chúng là các thành phần biệt lập.
Công dụng:
+ Từ: Này dùng để tạo lập cuộc hội thoại.
+ Từ: Thưa ông dùng để duy trì cuộc hội thoại.
3. Ghi nhớ: SGK
II. Thành phần phụ chú.
Ví dụ .
Nhận xét:
Khi bỏ các từ in đậm nghĩa của câu không thay đổi vì các từ đó không nằm trong cấu trúc cú pháp.
Từ in đậm trong câu a chú thích: Đứa con gái đầu lòng của anh
Cụm chủ vị in đậm trong câu b chú thích cho suy nghĩ của nhân vật Tôi.
3. Ghi nhớ: SGK
a. Từ dùng để gọi: Này
a Mục đích: Giúp HS nắm được những nét cơ bản về đặc điểm và công dụng của thành phần gọi- đáp.
Nội dung: HS hoàn thành yêu cầu vào phiếu học tập.
Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, câu trả lời của HS.
Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
+ YC HS đọc vd?
+ Phân tích cấu tạo ngữ pháp câu a, b, c?
+ Xác định vị trí của từ in đậm trong câu?
+ Các từ ngữ đó có tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu không? Vì sao?
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
- HS: Làm việc cá nhân, sau đó thống nhất kết quả trong nhóm
- GV: Quan sát, lựa chọn sản phẩm tốt nhất.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS lên bảng trình bày kết quả chuẩn bị của nhóm, các nhóm khác nghe.
Bước 4: Kết luận, nhận định:
Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá
Giáo viên nhận xét, đánh giá
->Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng NV2:
Mục tiêu: Tìm hiểu thành phần gọi đáp (tiếp)
Từ dùng để đáp: Vâng
Cụm từ dùng để gọi: Bầu ơi
Đối tượng hướng tới của sự gọi: tất cả các thành viên trong cộng đồng người Việt
TP phụ chú "kể cả anh" giải thích cho cụm từ "mọi người"
TP phụ chú "các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ" giải thích cho cụm từ "những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này"
TP phụ chú "những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỷ tới" giải thích cho cụm từ "lớp trẻ"
Các TP phụ chú và tác dụng của nó
Thành phần phụ chú "có ai ngờ" thể hiện sự ngạc nhiên của nhân vật trữ tình "tôi"
TP phụ chú " thương quá đi thôi" thể hiện tình cảm trìu mến của nhân vật trữ tình "tôi" với nhân vật "cô bé nhà bên"
VD:
Mẹ: Con ơi con đã làm xong bài chưa?
Nội dung: HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.
Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra d) Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi:
? Em hiểu thành phần gọi đáp là gì?
? Đặt câu có thành phần gọi- đáp?
Trong vòng 5 phút, nhóm viết ra những câu ca dao, hò vè, thơ có sử dụng thành phần gọi đáp và gạch chân dưới các thành phần đó. Đội nào viết được nhiều và đúng nhất sẽ giành chiến thắng.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ trong thời gian 2 phút.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.
Hs nhóm khác nhận xét.
Gv nhận xét 4 nhóm, cho điểm
Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm và công dụng của thành phần phụ chú:
Mục tiêu: Giúp HS nắm được những nét cơ bản về đặc điểm và công dụng của thành phần phụ chú.
Con: Dạ, thưa mẹ, con đã làm xong rồi ạ!
= > khi giao tiếp cần sử dụng thành phần gọi đáp cho phù hợp với lứa tuổi, thứ bậc trong gia đình...
Nội dung: HS hoàn thành yêu cầu vào phiếu học tập.
Sản phẩm: phiếu học tập, câu trả lời của HS.
Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
GV gọi HS đọc các ví dụ
? Nếu lược bỏ các từ in đậm nghĩa của câu có thay đổi không? Vì sao?
? Trong câu a các từ ngữ in đậm được dùng
để làm gì (chú thích cho từ ngữ nào)
? Trong câu b, cụm chủ vị in đậm được dùng
để làm gì, chú thích điều gì?\
Sau khi trả lời những câu hỏi trên và GV đưa ra câu hỏi cho HS:
? Thế nào là thành phần phụ chú của câu?
? Dấu hiệu nhận biết thành phần phụ chú, cấu tạo thành phần phụ chú?
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
- HS: Làm việc cá nhân, sau đó thống nhất kết quả trong nhóm
- GV: Quan sát, lựa chọn sản phẩm tốt nhất.
Bước 3: Báo cáo kết quả: HS lên bảng trình bày kết quả chuẩn bị của nhóm, các nhóm khác nghe.
Bước 4: Đánh giá kết quả
Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá
Giáo viên nhận xét, đánh giá
->Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng GV: HS đọc ghi nhớ.
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP Bài tập 1:
Mục tiêu: HS biết xác định được thành phần gọi - đáp trong văn cảnh cụ thể.
Nội dung: HS nghe câu hỏi trả lời.
Sản phẩm: Câu trả lời của HS; vở ghi.
d) Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
+ Đọc yêu cầu.
+ Xác định khởi ngữ trong các câu?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Nghe và làm bt
Bài tập 2:
Mục tiêu: HS biết xác định được thành phần gọi - đáp trong câu ca dao
Nội dung: HS nghe câu hỏi trả lời.
Sản phẩm: Phiếu học tập; vở ghi.
d) Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ cho HS:
+ Đọc yêu cầu bài tập.
+ xác định được thành phần gọi - đáp
Bước 2: HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:
- Nghe và làm bt
Bài tập 3:
Mục tiêu: HS viết được một đoạn văn có sử dụng khởi ngữ.
Nội dung: HS đọc yêu cầu, viết đv.
Sản phẩm: vở ghi.
d) Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
+ Đọc yêu cầu bài tập.
+ Tìm thành phần phụ chú và nêu tác dụng của thành phần đó trong từng ví dụ
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
- Nghe và làm bt
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Mục tiêu: HS biết vận dụng kiến thức đã học áp dụng vào cuộc sống thực tiễn.
Nội dung: HS vận dụng kiến thức đã học về văn bản để trả lời câu hỏi của GV.
Sản phẩm: Câu trả lời của HS
d) Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
+ Tạo lập một cuộc hội thoại từ hai nhân vật trở lên trong đó có sử dụng thành phần gọi đáp phù hợp.
+ Từ đó rút ra bài học trong giao tiếp
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
+ Nghe yêu cầu.
+ Trình bày cá nhân
+ Dự kiến sp:
* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học bài cũ, trả lời câu hỏi SGK.
Hoàn thành câu hỏi phần vận dụng.
Chuẩn bị bài mới