Giáo án Ngữ văn Lớp 9 (Công văn 5512) - Tiết 5, Bài: Luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

Ngày soạn:
Ngày dạy
Tiết	:
Tuần 1	Tiết theo PPCT: 5
Tập làm văn:
LUYỆN TẬP SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Kiến thức:
Hiểu cách làm bài thuyết minh về một thứ đồ dùng( cái quạt, cái bút, cái kéo.v.v.)
Hiểu tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh .
Năng lực
- Năng lực chung: năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực truyền thông, năng lực sử dụng ngôn ngữ ,
Năng lực chuyên biệt: Năng lực giao tiếp, phân tích, so sánh, nhận xét, đánh giá, giải quyết vấn đề, sáng tạo, hợp tác, tự quản bản thân
Phẩm chất
Có ý thức trong việc sử dụng các biện pháp nghệ thuạt vào văn bản thuyết minh.
CHUẨN BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU:
Chuẩn bị của giáo viên:
+ Đọc kĩ SGK, SGV, Bình giảng ngữ văn 9, tài liệu.
+ Chân dung tác giả, phiếu học tập.
Chuẩn bị của học sinh: Đọc, tìm hiểu tác phẩm, tham khảo bài “Đức tính giản dị của Bác Hồ”, soạn bài theo gợi ý của SGK.
CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu:
Tạo tâm thế hứng thú cho HS.
Kích thích HS phân tích tìm ra được công dụng và sự ảnh hưởng của tác phẩm đối với mình và mọi người
Nội dung: HS theo dõi câu hỏi và suy ngẫm và thực hiện yêu cầu của GV.
Sản phẩm: HS suy nghĩ trả lời.
d) Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi:
? Hãy đóng vai một đồ vật (cái quạt hay chiếc bút) tự giới thiệu về mình
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
+ Nghe câu hỏi và trả lời cá nhân.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.
GV: Giờ trước chúng đã tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật
trong văn bản thuyết minh. Để tạo lập một văn bản thuyết minh có sức thuyết phục cao các em cần vận dụng các biện pháp nghệ thuật một cách có hiệu quả. Hôm nay, chúng
ta cùng nhau luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh.
HĐ CỦA THẦY VÀ TRÒ
DỰ KIẾN TRẢ LỜI
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động : lập dàn ý đề văn thuyết minh
Mục đích: HS biết cách lập dàn bài
Nôi dung : HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.
Đề bài
Thuyết minh một trong những đồ dùng sau: Quạt, cái bút, cái kéo, chiếc nón
I. Xác định yêu cầu của đề
Kiểu bài: Thuyết minh
Nội dung: Nêu nguồn gốc, lịch sử phát triển, cấu tạo, công dụng, cách dùng, chủng loại, cách làm( Cách bảo quản) của cái quạt
(hoặc cái kéo, cái bút, chiếc nón)
c. Sản phẩm: phiếu học tập của nhóm, câu trả lời của HS
d) Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
GV : yêu cầu trả lời câu hỏi
? HS xác định kiểu bài, nội dung thuyết minh?
? Bài văn thuyết minh có thể sử dụng các yếu tố kết hợp nào?
Giáo viên: yêu cầu HS đọc nội dung SGK va thảo luận theo nhóm : Nhóm 1,3 : đề 1
Nhóm 2,4 : đề 2
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.
* Học sinh các nhóm trao đổi, thảo luận, thống nhất dàn ý ( 2 bàn 1 nhóm).
Báo cáo kết quả thảo luận.
Các nhóm khác bổ sung
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS
- GV chốt kiến thức:
- Hình thức: Vận dụng một số biện pháp nghệ thuật để làm cho bài viết hấp dẫn như kể chuyện, tự thuật, hỏi đáp theo lối nhân hoá.
Dàn bài
Thuyết minh về cái quạt.
a. Mở bài:
- Giới thiệu quạt máy là một vật dụng quen thuộc đối với đời sống
B. Thân bài: Giới thiệu cụ thể về cái quạt:
Nguồn gốc- Quá trình phát triển
+ Người tạo ra quạt máy đầu tiên là Omar- Rajeen Jumala vào năm 1832
+ Cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, các loại quạt chạy bằng cơ học đã cải tiến thành quạt điện
+ Giữa năm 1882 đến năm 1886, phát triển thành loại quạt bàn và quạt điện cá nhân
+ Năm 1882, Philip Diehl đã giới thiệu đến chiếc quạt điện trần và Diehl được xem là cha đẻ của chiếc quạt điện hiện đại ngày nay.
Cấu tạo:
+ Thành phần chính của quạt máy gồm: động cơ điện, trục động cơ, cánh quạt, công tắc quạt, vỏ quạt.
+ Khi hoạt động, quạt điện gồm các cánh
quạt xoay nhanh tạo ra các dòng khí.
+ Mỗi quạt điện có nhiều mức độ quay khác nhau từ mức cao nhất đến mức thấp nhất
Phân loại: quạt treo tường, quạt để bàn, quạt đứng, quạt trần, quạt âm trần , quạt âm tường, quạt hút gió, quạt thổi gió, Có rất nhiều cỡ quạt từ quạt gắn trong máy tính nhỏ xíu đến quạt công nghiệp to đùng. Môtơ chạy quạt cũng rất nhiều loại khác nhau, điện một pha , điện ba pha, công suất từ nhỏ tới lớn.
Công dụng
+ Chống nóng chủ yếu trong mùa hè vì nó đơn giản và ít tốn kém về mặt kinh tế
+ Thường dùng để làm khô quần áo, tóc, khăn tắm,
+ Nếu sử dụng không hợp lý thì có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khoẻ
Cách dùng
+ Thời gian ngồi quạt mỗi lần khoảng 30- 60 phút là hợp lý
+ Dùng đúng công suất, thời gian sử dụng hợp lí và đem đi bảo trì nếu thấy có trục trặc gì để tránh nguy hiểm
C. Kết bài: Quạt máy là một vật dụng rất cần thiết cho đời sống của chúng ta. Nếu ta sử dụng đúng cách, nó sẽ đạt hiểu quả cao, hết công suất.
Đề bài: Thuyết minh cái nón
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mở bài: Nón là một vật dụng, quen thuộc của người phụ nữ VN
Thân bài: Giới thiệu, trình bày đặc điểm của chiếc nón
Lịch sử của cái nón:
+ Từ rất lâu khi con người lao động sản xuất...=> nhu cầu bảo vệ bản thân trước sự bất thường của thời tiết.
+ Nơi làm nón nổi tiếng và lâu đời nhất: Làng Tây Hồ, thành phố Huế.
Cấu tạo:
+ Trước: nón phẳng như cái mâm, ngoài cùng có đường thành nhô cao
+ Nay: Nón hình chóp nhọn
Gồm: Khung nón, lá nón, quai nón
Cách làm nón:
+ Chuẩn bị nguyên liệu: cật tre, lá nón, chỉ màu, quai nón
+ Cách làm: Làm khung, cách khâu, trang trí
Công dụng: che mưa, nắng, tôn thêm vẻ đẹp duyên dáng cho người phụ nữ.
Kết bài: Nón là nét đẹp tinh tế mang bản sắc độc đáo văn hoá Việt Nam cần được giữ gìn, lưu truyền.
Mục đích: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập.
Nội dung: HS sử dụng SGK và vận dụng kiến thức đã học để trả lời câu hỏi.
Sản phẩm: HS hoàn thành các bài tập
Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi:
Giáo viên chia nhóm để viết đoạn văn thuyết minh cái quạt.
Thời gian: 10 phút
Yêu cầu: Viết bài
Phân công
Tổ 1: Viết đoạn văn phần mở bài và kết bài.
Tổ 2: Viết đoạn văn phần thân bài( nguồn gốc, lịch sử phát triển, cấu tạo, ).
Tổ 3: Viết đoạn văn phần thân bài ( công dụng, cách dùng, và cách bảo quản)
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
Nghe câu hỏi
GV nhận xét câu trả lời của HS.
GV định hướng:
- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.
II. Luyện tập: Viết đoạn văn
GV cung cấp cho h.sinh đoạn văn mẫu (sử dụng phương pháp tự thuật) để các em học tập.
MB: Tôi là quạt máy. Tôi là một vật dụng quen thuộc đối với đời sống của người dân Việt Nam hiện nay.
KB: Quạt máy chúng tôi là một vật dụng rất cần thiết cho đời sống của con người. Nếu con người sử dụng tôi đúng cách sẽ đạt hiểu quả cao, hết công suất. Và nhớ, dùng chúng tôi nhiều quá là cũng không tốt lắm đâu nhé!
- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, GV chuẩn kiến thức
Giáo viên lưu ý học sinh có sử dụng biện pháp nghệ thuật:
Có thể để cho cái quạt tự thuật, kể chuyện, hoặc tạo ra tình huống: thăm một nhà sưu tầm các loại quạt, sử dụng phương pháp thuyết minh: định nghĩa quạt là một dụng cụ như thế nào? Họ nhà quạt đông đúc và có nhiều loại như thế nào? Cấu tạo, công
dụng? (có thể sử dụng biện pháp nghệ thuật: kể chuyện, tự thuật )
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Mục đích: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập.
Nội dung: HS sử dụng SGK và vận dụng kiến thức đã học để trả lời câu hỏi.
Sản phẩm: HS hoàn thành các bài tập
Tổ chức thực hiện:
d) Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
Góp phần làm nổi bật đặc điểm của đối tượng thuyết minh và gây hứng thú...
Lấy 1VD
Phân tích tác dụng
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
Nghe câu hỏi
GV nhận xét câu trả lời của HS.
GV định hướng:
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, GV chuẩn kiến thức
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Hướng dẫn học ở nhà
Hoàn chỉnh các bài tập ( viết thành bài văn).
Xác định và chỉ ra tác dụng của BPNT được sử dụng trong VBTM “Họ nhà kim”
Hướng dẫn chuẩn bị cho bài sau: Đấu tranh cho một thế giới hoà bình