Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 128: Nghĩa tường minh và hàm ý (Tiếp theo) - Trường THCS ĐT Việt Hưng

Ngày soạn: 2/3 Ngày dạy: Tiết 128

Nghĩa tường minh và hàm ý
(tiếp theo)
Mục tiêu cần đạt
- Học sinh nhận biết 2 điều kiện sử dụng hàm ý :
+ Người nói, người viết có ý thức được đưa hàm ý vào câu nói
+ Người nghe có đủ năng lực giải đoán hàm ý.
Chuẩn bị
Soạn bài
Bảng phụ
Tiến trình tổ chức các hoạt động
ổn định: 1p
Kiểm tra: Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý. Cho ví dụ phân biệt. Làm BT ( 5p)
Bài mới:
HĐ 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu điều kiện sử dụng hàm ý ( 20p)
HS đọc đoạn trích SGK GV nêu câu hỏi 1,2
HS thảo luận
(?)Vì sao chị Dậu ko dám nói thẳng với con mà phải dùng hàm ý?
Hàm ý trong câu nào rõ hơn? Vì sao?
Vì sao phải nói rõ hơn như vậy?
? Chi tiết nào trong đoạn trích cho thấy cái Tí đã hiểu hàm ý trong câu nói của mẹ? Vì sao cái Tí có thể hiểu hàm ý ấy?
Qua BT trên, em hãy nêu những điều kiện sử dụng hàm ý.
*Chú ý khi dùng hàm ý:
Đối tượng tiếp nhận hàm ý
Ngữ cảnh sử dụng hàm ý
HĐ 2: Hướng dẫn HS luyện tập ( 18p)
Điều kiện sử dụng hàm ý
VD: SGK- tr.90
Nhận xét:
Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi 🡪Mẹ phải bán con cho cụ Nghị. Sau bữa ăn này con không còn được ở nhà. Mẹ đã phải bán con.
Con sẽ ăn ở nhà 🡪mẹ đã bán con cho nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Vì chị quá đau xót thấy có tội với con. Thương Tí còn nhỏ phải chịu nỗi đau lớn, chị phải lựa lời không Tí sẽ quá sốc.
Câu 2 hàm ý rõ hơn vì có chi tiết “ cụ Nghị thôn Đoài”
Vì lúc đầu cái Tí chưa hiểu hết câu nói của chị.
Chi tiết “ cái Tí nghe nói giãy nảy giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc”
Tí hiểu hàm ý vì trước đó nó đã biết bố mẹ định bán nó cho nhà Nghị Quế và vì phần nào hiểu cảnh ngộ của gia đình.
Ghi nhớ:
Luyện tập
Bài 1.
a, Người nói là anh thanh niên, người nghe là
HS làm bài vào vở Một HS làm miệng
Lớp nhận xét, thống nhất đáp án
HS thảo luận trao đổi HS chữa miệng
Lớp chữa bài thống nhất đáp án
ông hoạ sĩ và cô kỹ sư.
Hàm ý câu in đậm “ mời bác và cô vào nhà uống nước”.
Hai người nghe đều hiểu hàm ý đó, thể hiện ở chi tiết “ ông theo liền anh TN vào trong nhà”, “ ngồi xuống ghế”
b, Người nói là anh Tấn, người nghe là Hai Dương
Hàm ý câu in đậm “ chúng tôi không thể cho được”
Người nghe hiểu hàm ý, thể hiện ở chi tiết “ thật là càng giàu có...”
c, Người nói là Kiều, người nghe là Hoạn Thư
Hàm ý câu 1: Quyền quí như tiểu thư mà bây giờ cũng phải đến trước Hoa Nô này ư? 🡪mỉa mai giễu cợt
Hàm ýcâu 2: hãy chuẩn bị nhận sự báo oán thích đáng 🡪 gieo gió ắt phải gặt bão
Hoạn Thư hiểu hàm ý cho nên “ Hồn lạc phách xiêu - khấu đầu dưới trướng”
HS đọc bài 2
Trao đổi thảo luận Một HS làm miệng
Lớp nhận xét, thống nhất đáp án
HS đọc bài 5
Đọc lại VB “Mây và sóng” Thảo luận - Làm bài
Chữa bài miệng
Bài 2
Hàm ý câu in đậm: chắt giùm nước để cơm khỏi nhão
Thu dùng hàm ý vì đã có lần trước đó nói thẳng rồi mà không hiệu quả và vì vậy bực mình. Vả lại, lần nói thứ 2 này có thêm yếu tố thời gian bức bách.
Việc sử dụng hàm ý không thành công. Vì “ Anh Sáu vẫn ngồi im” tỏ ra không cộng tác.
Bài 4: Hàm ý: tuy hy vọng chưa thể nói là thực hay hư nhưng nếu cố gắng thực hiện thì có thể đạt được.
Bài 5:
Hàm ý mời mọc: Bọn tớ chơi...
-Hàm ý từ chối: Mẹ mình đang đợi...
Có thể viết thêm: Không biết có ai muốn chơi với bọn tớ không? Chơi với bọn tớ thích lắm đấy. Các bạn nhỏ
mà đi cùng thì tuyệt...
Củng cố - Dặn dò: 2p
Làm bài tập còn lại.
Ôn tập chuẩn bị kiểm tra Văn ( phần thơ)
*Rút kinh nghiệm
.