Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 163+164, Bài 30: Tổng kết về ngữ pháp (Tiếp theo)

Tuần 33-Tiết 163-164 - Bài 30:	TỔNG KẾT NGỮ PHÁP (tt)
Ngày dạy: ..
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1- Kiến thức:
Hệ thống kiến thức về câu
2 - Kĩ năng:
-Tổng hợp kiến thức về câu.
-Nhận biết và sử dụng thành thạo những kiểu câu đã học
3- Thái độ: - Rèn kĩ năng tạo lập câu trong giao tiếp.
CHUẨN BỊ:
-GV: giáo án
-HS: Chuẩn bị ý kiến
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: 3.Bài mới:
HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG
Hoạt động 1:HDHS ôn tập phần thành phần câu
?Kể tên các thành phần chính và các thành phần phụ của câu?
?Dấu hiệu để nhận biết từng thành phần. HS: Độc lập trình bày, lớp nhận xét GV kết luậnbình.
Học sinh làm bài tập 2 theo nhóm vào phiếu học tập (5').
Thành phần câu:
Thành phần chính và thành phần phụ.
- Thành phần chính là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn cảnh, diễn đạt được một ý trọn vẹn.
+ VN- TPC- khả năng kết hợp với các phụ từ chỉ quan hệ thời gian, trả lời câu hỏi: làm gì? làm sao? như thế nào?
+ CN- TPC- nêu lên sự vật hiện tượng có hành động, đặc điểm , trạng thái	được
miêu tả ở VN . Trả lời câu hỏi : Ai, con gì, cái gì.
* Dấu hiệu nhận biết các thành phần phụ
-Trạng ngữ: đứng ở đầu, cuối câu hoặc giữa chủ ngữ và vị ngữ nêu lên hoàn cảnh về không gian, thời gian, cách thức, phương tiện	diễn ra sự việc nói đến ở câu.
-KN
* Bài tập 2:
a, Đôi càng tôi // mẫm bóng.
CN	VN
b, Sau một hồi	lòng tôi, mấy người
TRN	CN
học trò cũ // đến sắp	vào lớp .
VN
c, Còn tấm gương	tráng bạc, nó
Khởi ngữ	CN vẫn là	độc ác
Hoạt động 2: HDHS ôn tập thành phần biệt lập
VN
2. Thành phần biệt lập :
Giáo viên treo bảng phụ
?Nối thông tin cột A với thông tin tương ứng ở cột B.
Học sinh lên bảng nối- học sinh nhận xét . Giáo viên nhận xét- kết luận
Đáp án:
1-a ; 3,2-c ; 4-b ; 5-d .
?Qua đó em hãy nêu lên dấu hiệu nhận biết TPBL .
Học sinh làm bài tập 2 theo mẫu ở bảng phụ
A	B
Nêu cách nhìn	a, TP tình thái của người nói
Nêu điều bổ	b, TP gọi đáp sung thêm lời nói
Nêu quan hệ	c, TP phụ chú phụ thêm lời nói
Nêu quan hệ	d, TP cảm thán gián tiếp
Nêu thái độ của người nói
=> Dấu hiệu nhận biết : chúng không trực tiếp tham gia vào sự việc được nói trong câu.
Tình thái
Cảm thán
Gọi đáp
Phụ chú
- Có lẽ
Ơi
Bẩm
- Ngẫm ra
- Có khi
Dừa xiêm Thấp lè tè
Vỏ hồng
Tiết 2 Hoạt động 3: HDHS Ôn tập các kiểu câu
Hệ thống các kiểu câu .
Câu đơn .
Bài 1: Học sinh làm bài tập - lớp nhận xét- bổ sung- Giáo viên sửa chữa. a, Nghệ sĩ // ghi lại .....
b, Lời	nhân loại // phức tạp hơn và sâu sắc hơn.
c, Nghệ thuật // là tiếng nói	tình cảm .
d, Tác phẩm // là sợi dây	trong lòng
e, Anh // thứ sáu	Sáu
Bài 2:
- Câu đơn đặc biệt là gì ? (Câu không phân biệt được CN-VN-> câu đặc biệt) .
Học sinh lên bảng làm bài tập : Câu đặc biệt
a, Có tiếng nói léo xéo ở gian trên; Tiếng mụ chủ b, Một anh	27 tuổi .
c, Những ngọnthần tiên; Hoaviên; Những quả bónggóc phố; Tiếng raotrên đầu; Chao ôicái đó.
. Câu ghép
Câu ghép trong các đoạn trích ở bài tập 1:
Đáp án:
? Thế nào là câu ghép	Câu ghép là
? Có mấy loại câu ghép	a, Anh gửi vào	chung quanh
? Học sinh làm bài tập theo nhóm	b, Nhưng vì bom	bị choáng
c, Ông lão vừa	cả lòng
d, Còn nhà	kì lạ
e, Để người con gái	con gái
Bài tập 2: Quan hệ về nghĩa giữa các vế trong câu ghép tìm được ở bài tập 1 là : a, Quan hệ bổ sung
b, Quan hệ nguyên nhân c, Quan hệ bổ sung
d, Quan hệ nguyên nhân e, Quan hệ mục đích
Bài tập 3 : Xác định quan hệ về nghĩa giữa các vế trong câu ghép a, Quan hệ tương phản
b, Quan hệ bổ sung
c, Quan hệ điều kiện - giả thiết
Bài 4 :
Vì quả bom tung lên và nổ trên không (nên) hầm của Nho bị sập .
Nếu quả bom tung lên và nổ trên không thì hầm của Nho bị sập .
Quả bom nổ khá gần, nhưng hầm của Nho không bị sập .
Hầm của Nho không bị sập, tuy quả bom nổ khá gần .
3. Biến đổi câu
?Thế nào là câu bị động
?Cách chuyển đổi từ câu chủ động bằng câu bị động như thế nào? Học sinh làm bài tập.
Học sinh trả lời- Giáo viên nhận xét bổ sung, kết luận.
Câu rút gọn :
Quen rồi
Ngày nào ít : ba lần
Câu vốn là một bộ phận của câu đứng trước được tách ra .
a, Và làm việc có khi suốt đêm. b, Thường xuyên.
c,Một dấu hiệu chẳng lành.
=> Nhằm nhấn mạnh nội dung của bộ phận được tách ra.
.	a, Đồ gốm được người thợ thủ công làm ra khá sớm.
b, Một cây cầu lớn sẽ được tỉnh ta bắc qua	sông này.
c, Những ngôi đền ấy đã được người ta dựng lên từ hàng trăm năm trước.
4. Các kiểu câu ứng với những mục đích giao tiếp khác nhau.
Học sinh làm bài tập theo nhóm.
Bài 1: Câu nghi vấn:
-Ba con, sao con không nhận? Dùng để hỏi
Sao con biết là không phải? Dùng để hỏi
Ba con	chứ gì!=> (câu cảm thán)
Bài 2: Câu cầu khiến.
a, -ở nhà trông em nhá.
-Đừng có đi đâu đấy.
=> Dùng để ra lệnh
b, - Thì má cứ kêu đi (dùng để yêu cầu)
Vô ăn cơm (dùng để mời)
Câu " Cơm chín rồi !" -> Câu trần thuật đơn được dùng làm câu cầu khiến.
Bài 3: Câu nghi vấn dùng để bộc lộ cảm xúc, điều này được xác nhận trong câu đứng trước.
CỦNG CỐ-HD HS HỌC Ở NHÀ
*Củng cố: Nhận xét về nhân vật Phi-líp?
*HD: Học ôn lại các tác phẩm truyện( Tóm tắt truyện; nội dung và nghệ thuật...) Chuẩn bị bài Kiểm tra văn.