Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 18: Xưng hô trong hội thoại - Trường THCS ĐT Việt Hưng

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tiết 18 :
XƯNG HÔ TRONG HỘI THOẠI
Mục tiêu
HS hiểu được sự phong phú, tinh tế của hệ thống các từ ngữ xưng hô trong Tiếng Việt
Hiểu mối quan hệ giữa từ ngữ xưng hô và tình huống giao tiếp
Nắm vững và sử dụng thích hợp từ ngữ xưng hô
Chuẩn bị
Sgk, sgv, sách thiết kế
Bảng phụ ghi các VD
Tiến trình tổ chức các hoạt động
ổn định:
Kiểm tra : Nêu mối qhệ giữa p/c hội thoại với tình huống giao tiếp. Những tình huống nào các p/c không được tuân thủ. (5p)
Ta chỉ chấp nhận k0 tuân thủ trong các trường hợp nào ? BT 2 ( Tr 34 )
Bài mới :
Hoạt động của giáo viên - học sinh
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: 12p
HS làm bài 1 ( Tr 38 )
Chú ý sự tinh tế trong xưng hô.
Đã bao giờ em gặp tình huống k0 biết xưng hô ntn trong gtiếp.
VD : Xưng hô với bố mẹ là thầy cô giáo dạy mình
Xưng hô với em họ nhiều tuổi
HS đọc 2 đoạn trích.
? Xác định từ ngữ xưng hô trong 2 giai đoạn trích.
? Phân tích sự thay đổi về cách xưng hô của Dế Mèn và Choắt ?(HSKG)
I. Từ ngữ xưng hô và việc sử dụng từ ngữ xưng hô
1.
Các từ ngữ xưng hô thường gặp : tôi, tao, tớ, chúng tôi, mình, nó, họ, anh ấy...
Cách dùng.
Ngôi 1
Ngôi 2
Ngôi 3
quan hệ họ hàng
Thân mật
Suồng sã
Trang trọng
2.
Xác định từ ngữ xưng hô Đoạn a) em – anh
ta – chú mày Đoạn b) tôi – anh
Phân tích sự thay đổi.
a → sự xưng hô không bình đẳng của một kẻ ở vị thế yếu, cảm thấy mình
thấp hèn cần nhờ vả người ≠ và một kẻ
? Giải thích sự thay đổi đó ?
? Từ các tình huống cụ thể trên ta thấy nên xưng hô ntn trong hội thoại cho phù hợp ?
ở vị thế mạnh, kiêu căng và hách dịch. b → Sự xưng hô bình đẳng
* Giải thích sự thay đổi đó
Do tình huống gtiếp thay đổi
Choắt trăng trối với Mèn với tư cách là một người bạn.
3. Ghi nhớ
HS dựa vào ghi nhớ trả lời
* Gv chốt lại nội dung bài học.
Hoạt động 2: 20p
HS thảo luận nhóm đôi
II. Luyện tập
Bài 1.
Nhầm lẫn : chúng em – chúng ta
Vì nữ học viên do ảnh hưởng của thói quen dùng tiếng mẹ đẻ không phân biệt ngôi gộp ngôi trừ ( cô đã gộp cả người nói với người nghe làm một )
Ngôi gộp : chúng ta ( cả người nói, nghe )
Ngôi trừ : chúng em ( chỉ người nói )
HS làm bài 2. thảo luận nhóm đôi
Gv : khi viết bút chiến, tranh luận → nhấn mạnh ý kiến cá nhân dùng “tôi”
HS làm việc cá nhân
Bài 2.
* Dùng “chúng tôi”
Tăng tính khách quan cho ~ luận điểm khoa học
Thể hiện sự khiêm tốn
HS làm việc cá nhân.
Bài 3.
Đứa bé gọi mẹ theo cách gọi thông thường
Nói với sứ giả : ông – ta → Gióng là một đứa bé khác thường
? Qua câu chuyện em có suy nghĩ gì ?
Bài 4.
Vị tướng nổi tiếng, quyền cao chức trọng xưng hô : con – thầy
→ Thái độ kính cẩn và lòng bết ơn của mình đ/v thầy.
→ Tinh thần tôn sư trọng đạo.
HS thảo luận nhóm đôi
Bài 5.
Trước 1945 : Vua xưng trẫm
1945 Bác xưng tôi _ đồng bào
→ sự gần gũi thân thiết giữa người lãnh tụ với q/chúng.
Bài 6
* Cách xưng hô của cai lệ : ông – mày
- Kẻ có vị thế quyền lực với người dân bị áp bức → thể hiện sự trịnh thượng hống hách.
* Cách xưng hô của chị Dởu có sự thay đổi.
+ Lúc đầu : nhà cháu - ông
+ Sau : tôi - ông bà - mày
→ thể hiện sự thay đổi thái độ từ chỗ nhẫn nhục – fản kháng quyết liệt.
HS thảo luận nhóm bốn người.
Dặn dò :	2p
Làm BT bổ sung
Chuẩn bị bài : “ Cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp”
*Rút kinh nghiệm :
.........................................................................................................................
**********************************************