Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 24+25: Văn bản: Hoàng Lê nhất thống chí - Trường THCS ĐT Việt Hưng

Ngày soạn: /9/20. Ngày dạy:
Tiết 24 + 25 :
Hoàng Lê nhất thống chí
Mục tiêu cần đạt
HS cảm nhận vẻ đẹp hào hùng của người ah DT Nguyễn Huệ trong chiến công đại phá quân Thanh, sự thảm bại của bọn cướp nước và bán nước.
Hiểu sơ bộ về thể loại và giá trị NT của lối văn trần thuật kết hợp miêu tả chân thực, sinh động.
Chuẩn bị
Tác phẩm “Hoàng Lê...”
Tư liệu lịch sử có liên quan đến sự kiện ở hồi 14
Sgv, sách thiết kế.
Tiến trình tổ chức hoạt động
ổn định:
Kiểm tra :	Tuỳ bút trung đại có gì khác tùy bút hiện đại?
Bài mới:
Giới thiệu bài : Cùng với “ Vũ trung tuỳ bút” “Hoàng Lê...” cũng là 1 tác phẩm có giá trị lịch sử rất lớn...(2p)
Hoạt động của giáo viên - học sinh
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: 40p
Dựa vào chú thích * hãy giới thiệu về tgiả ? HS trình bày.
Ngô Thì Sĩ, Nhậm, Chí, Du,... dòng họ đỗ đạt, có tài văn chương
Trình bày hiểu biết về tác phẩm HS trình bày
Tìm hiểu chung
Tác giả :
* Ngô gia văn phái
Dòng họ Ngô Thì Hà Tây
Ngô Thì Chí _ em ruột Ngô Thì Nhậm
_ Tuyệt đối trung thành với nhà Lê _ viết 7 hồi đầu.
Ngô Thì Du _ anh em chú bác ruột với Ngô Thì Chí _ làm quan triều Nguyễn _ viết 7 hồi tiếp
3 hồi cuối _ do người ≠ viết 2. Tác phẩm “Hoàng Lê...”
Nhan đề : ghi chép chuyện vua Lê thống nhất đất nước
Hình thức chữ Hán - 17 hồi. Mỗi hồi mở đầu là một câu thơ 7 tiếng. Mỗi câu tóm tắt một sự kiện chủ yếu sẽ kể trong hồi.
Kết hồi = 2 câu thơ và câu :
Muốn biết việc sau như thế nào xin xem hồi sau sẽ rõ.
Thể loại : thể chí ghi chép sự vật sự việc tiểu thuyết lsử chương hồi.
Gv giới thiệu thêm về thời vua Lê chúa Trịnh.
Tác phẩm qui mô lớn nhất và đạt ~ thành công xuất sắc về nghệ thuật
Gv giới thiệu hai hồi 12, 13. HS đọc đoạn trích.
? Nêu đại ý và bố cục đoạn trích
Tóm tắt hồi 14
- Nội dung : Tình hình VN 30 năm cuối thế kỷ 18 từ khi chúa Trịnh Sâm chết, đến đầu thế kỷ 19 khi Nguyễn ánh đánh bại nhà Tây Sơn thống nhất đất nước.
3. Hồi thứ 14
a. Đại ý.
Chiến thắng lẫy lừng của vua QT
Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh
Số phận lũ bán nước Lê C Thống
b. Bố cục.
Được tin báo quân Thanh đã chiếm Tlong, BBVương lên ngôi hoàng đế và thân chinh cầm quân dẹp giặc
Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của vua QT
Sự đại bại của quân tướng nhà Thanh và tình trạng thảm hại của vua tôi LCThống.
c. Tóm tắt.
- 25/chạp lên ngôi – xuất quân Phú xuân
– Huế
29 Nghệ An kén lính ra lời hích
30 → Tam Điệp xử Sở, Lân
cúng tết trước khao quân
3/giêng Hà Hồi
Sáng 5 Ngọc Hồi
Trưa 5 Thăng Long Thành
Dặn dò: 2p
Tóm tắt truyện
Tìm hiểu về nhân vật Quang Trung và số phận của vua tôi Lê Chiêu Thống
*Rút kinh nghiệm:
.
Tiết 2
Kiểm tra bài cũ: 5p
Tóm tắt đoạn trích hồi 14 2. Giới thiệu bài tiếp
Hoạt động của giáo viên - học sinh
Nội dung cần đạt
HĐ1: 35p
II. Tìm hiểu chi tiết
Gv nêu vấn đề : Trong khoảng thời gian
1. Hình tượng người anh hùng Nguyễn
không dài từ 20/11 đến ngày 30/12 năm
Huệ
1788 khi nhận được tin cấp báo của đô
- Nghe tin giặc chiếm TL → không nao
đốc Nguyễn Văn Tuyết, Nguyễn Huệ đã có
núng tinh thần.
thái độ và quyết định gi ? ông đã làm được
- Định cầm quân đi ngay → tham khảo ý
~ việc gì ?
Điều đó chứng minh ông có phẩm chất gì
?
HS thảo luận, phân tích, phát biểu.
Đọc phần phủ dụ
? Qua ~ lời phủ dụ của vua QT trong buổi duyệt binh lớn ở Nghệ An với bọn Sở, Lân, Ngô Thì Nhậm và cuộc trò chuyện với cống sĩ La Sơn, em thấy nhà vua có ~ p/chất gì ?
HS phân tích, bàn luận phát biểu.
kiến bề tôi
Trong một tháng làm nhiều việc
+ Lên ngôi hoàng đế
+ Đốc suất đại binh ra Bắc thần tốc
+ Gặp gỡ người cống sĩ La Sơn
+ Tuyển mộ binh lính
+ Mở cuộc duyệt binh lớn ở Nghệ An phủ dụ tướng sĩ
+ Hoạch định kế hoạch hành quân đánh giặc và đối phó với nhà Thanh sau Cthắng.
→ Con người hành động mạnh mẽ quyết đoán.
Lời phủ dụ quân lính
+ Khẳng định chủ quyền DTộc ta lên án hđộng xâm lăng phi nghĩa “đất nào sao ấy...”
+ Nêu bật dã tâm của giặc “bụng dạ ắt khác...”
+ Nhắc lại truyền thống chống ngoại xâm
+ Kêu gọi binh sĩ
+ Ra kỷ luật nghiêm
Gv : Lời hiệu truyện ngắn gọn không có K2 thần thánh bao quanh như “Nam quốc...” không có cái da diết ruột gan của vị chủ soái đời Trần trong “Hịch TS” không có các trầm thống như BNĐCáo nhưng nó vẫn kết tinh được lòng căm thù giặc. Tác động lòng yêu nước truyền thống quật cường bởi lập luận chặt chẽ đầy sức thuyết phục.
HS tiếp tục bàn luận phân tích.
Gv nêu vđề : Tài dùng binh, tài chỉ huy chiến đấu giành chiến thắng của vua QT
Lời xét đoán bề tôi : Sở – Lân
+ Kết tội quân thua chém tướng
+ Thấu hiểu năng lực bề tôi
+ Khên chê đúng người đúng việc
+ Độ lượng, công minh.
→ Trí tuệ sáng suốt nhạy bén
Mới khởi binh đánh giặc đã k/định chắc chắn chiến thắng.
Tính cả kế hoạch ngoại giao sau chiến thắng.
→ ý chí quyết thắng, tầm nhìn xa rộng.
Hành quân thần tốc → kinh ngạc.
Đi bộ, nhanh an toàn đảm bảo bí mật vừa đi vừa tuyển binh, duyệt binh, tổ chức đội ngũ.
Phương tiện ngựa, voi, xe kéo đại bác hoả hổ
Ngày 25 Huế → 30 Tam Điệp 500 km
được thể hiện ntn trong đoạn trích ?
HS tìm d/chứng, phân tích
Quân đội chỉnh tề bốn doanh tiền, hậu, tả, hữu, trung quân
? H/ảnh vua QT trong chiến trận được miêu tả như thế nào ?
Có sách “áo bào đỏ sam đen khói súng”
? Nhưng tại sao các tg vốn trung thành với nhà Lê không mấy cảm tình với Tây Sơn thậm chí xem Tây Sơn như giặc mà vẫn viết về QT một cách hào hùng như vây ? (HSKG)
HS thảo luận pbiểu tự do
Gv chốt VĐ.
Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh được miêu tả ntn ? Vì sao thất bại ?
Gv giảng thêm về TSNghị
Mục đích mưu cầu lợi ích riêng
Lời người cung nhân nói với thái hậu “chỉ lảng vảng bên bờ sông lấy thanh thế suông để doạ dẫm
Đêm 30 lập tức lên đường vừa đi vừa đánh → Hà Hồi, Ngọc Hồi, Đại áng, Đấm Mực
Hoạch định 7 ăn tết TL, thực tế 5 kéo vào thành
Khiển địch “Tướng ở trên trời xuống quân chui dưới đất lên”
→ Tài dụng binh như thần
Vua hiếm khi ra trận
Vua QT tới làng Hà Hồi vây kín làng bắc loa truyền gọi
Vua truyền lấy sáu chục tấm ván ghép
Vua cưỡi voi đi đốc thúc trong cảnh “khói toả mù trời cách gang tấc không thấy gì”
→ H/ảnh vua QT lẫm liệt trong chiến trận.
Đó là sự thật lịch sử mà các tg là người trí thức có lg tâm va tài năng tâm huyết nên không thể không tôn trọng sự thật lsử.
Mặt khác dù là ~ cựu thần chịu ơn sâu nặng của nhà Lê nhưng họ không bỏ qua việc vua Lê hèn mạt đã cõng rắn cắn gà nhà và chiến công lẫy lừng của QT là niềm tự hào lớn lao của cả DT. ý thức dân tộc ở họ đã chiến thắng tư tưởng quân thần mù quáng.
→ Những trang ghi chép chân thực vừa có giá trị lịch sử quí vừa bộc lộ tính chất văn chương
Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh
- Tôn Sĩ Nghị
+ Mưu cầu việc riêng
+ Bất tài
+ Không biết mình biết địch
+ Chủ quan mất cảnh giác
Thảm bại là tất yếu
+ Tướng sợ mất mật ngựa, không kịp đóng yên, người không mặc áo giáp chuồn
+ Quân rụng rời sợ hãi bỏ chạy toán loạn giày xéo lên nhau mà chết nước sông Nhi Hà tắc nghẽn.
Đêm ngày đi gấp không dám nghỉ ngơi
Số phận lũ bán nước
? Số phận vua tôi Lê Chiêu Thống được miêu tả ntn ?
Chịu đựng nỗi sỉ nhục của kẻ đi cầu cạnh van xin mất hết tư cách.
Phải bỏ chạy khỏi đất nước, cướp
thuyền đói Sống nhục nhã bị phỉ nhổ vong quốc
Khi sang tàu phải cao đầu, tết tóc ăn mặc giống người Thanh và gửi nắm xương tàn nơi đất khách _ đến mấy năm sau nhà Nguyễn mới cho đem di hài về nước.
(Năm 1802 mới lập vương triều Nguyễn.)
kể chuyện xen miêu tả sinh động cụ thể gây ấn tượng mạnh
Nhận xét lối văn trần thuật ở đây ?
(HSKG)
Ngòi bút tg khi miêu tả hai cuộc tháo chạy có gì khác ? Hãy giải thích sự khác biệt đó ?
? Giá trị NT và ND hồi thứ 14 ?
Tất cả đều tả thực, khách quan
Đoạn 1 : nhịp điệu nhanh, mạnh, hối hả “ngựa không kịp đóng yên...” hàm chưa vẻ hả hê sung sướng
Đoạn 2 : nhịp điệu chậm, âm hưởng ngậm ngùi chua xót.
* Lý do : tác tg là ~ cựu thần của nhà Lê không thể không mủi lòng trước sụp đổ của một vương triều mà mình từng phụng thờ
III. Tổng kết
1. NT
Kể xen miêu tả sinh động cụ thể
Kể khách quan chân thực.
Khắc hoạ h/ảnh người anh hùng. 2. ND : sgk.
Dặn dò 3p
Viết đoạn văn trình bày cảm nhận về nhân vật Quang Trung.
Chuẩn bị bài : Sự phát triển của từ vựng.
*Rút kinh nghiệm :
........................................................................................................................................