Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 43: Tổng kết về từ vựng - Trường THCS ĐT Việt Hưng

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tiết 43 :
Tổng kết về từ vựng
Mục tiêu cần đạt :
Giúp hs nắm vững hơn và biết vận dụng ~ kiến thức về từ vựng đã học từ lớp 6
→ 9 (từ đơn từ phức, thành ngữ, nghĩa của từ, từ nhiều nghĩa, hiện tượng chuyển nghĩa của từ.)
Chuẩn bị
Hs ôn lại kiến thức về từ vựng, chuẩn bị lập bảng tổng kết
Gv chuẩn bị sgk, sgv, bài soạn, bảng phụ
Tiến trình tổ chức các hoạt động
ổn định:
Bài dạy:
Hoạt động của giáo viên - học sinh
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 : 10p
Gv nêu câu hỏi 1
Hs thảo luận và trả lời.
Hs thảo luận nhóm đôi làm BT2.
Gv hướng dẫn hs làm BT3
Hoạt động 2: 12p
Hs ôn lại k/n thành ngữ
Từ đơn và từ phức
1.- Từ đơn : chỉ gồm một tiếng
Từ phức : gồm hai tiếng trở lên
Từ ghép : các tiếng có quan hệ về nghĩa
Từ láy : các tiếng láy lại âm nhau.
2. Xác định
Từ ghép : ngặt nghèo, giam giữ, bó buộc, tươi tốt, bọt bèo, cỏ cây, đưa đón, nhường nhịn, rơi rụng, mong muốn
Từ láy : nho nhỏ, gật gù, lạnh lùng, xa xôi, lấp lánh.
3. Phân biệt
Giảm nghĩa : trăng trắng, đèm đẹp, nho nhỏ, lành lạnh, xôm xốp
Tăng nghĩa : sát sàn sạt, sạch sành sanh, nhấp nhô
Thành ngữ
K/niệm : là loại cụm từ có cấu tạo cố định biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
- Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số fép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh...
VD : mẹ tròn con vuông, mặt xanh nanh vàng, chuột sa chĩnh gạo.
2.Tục ngữ
a. Tục ngữ : h/cảnh môi trường xh có ảnh hưởng quan trọng đến tính cách đạo đức con người
Hs đọc bài số 2.
Hs trao đổi nhóm 4 người : 3/. Đại diện nhóm trình bày.
Gv hỏi thêm :
Căn cứ vào đâu để phân biệt thành ngữ, tục ngữ
Gv chia lớp thành 2 nhóm lớn thi tìm ra
~ thành ngữ có đặc điểm như bt yêu cầu.
Việc giải nghĩa đặt câu → giao về nhà. Hs đọc bài 4 và trả lời
Hoạt động 3: 10p
Hs ôn lại k/niệm
Gv hướng dẫn hs làm bài 2.
Khác nghĩa của từ “bố” ở phần nghĩa “người phụ nữ”
Hoạt động 4: 10p
Hs ôn lại từ nhiều nghĩa, hiện tượng chuyển nghĩa.
c. Tục ngữ : muốn giữ gìn thức ăn với chó thì phải treo lên, với mèo thì fải đậy lại.
* Thành ngữ.
b. Làm việc không đến nơi đến chốn bỏ dở thiếu trách nhiệm
d. tham lam, được cái này lại muốn cái khác hơn.
e. Sự thông cảm thương xót giả dối nhằm đánh lừa người khác
* Phân biệt
Thành ngữ → ngữ biểu thị khái niệm
Tục ngữ → câu biểu thị phán đoán nhận định
Thành ngữ có yếu tố chỉ động vật : như chó với mèo, đầu voi đuôi chuột, như hổ về rừng...
Thành ngữ có yếu tố chỉ thực vật : cây cao bóng cả, cây nhà lá vườn, bãi bể nương dâu, dây cà ra dây muống...
Sử dụng thành ngữ trong văn chương
Hoạn Thư hồn lạc phách xiêu khấu đầu dưới trướng liệu điều kêu ca.
Thân em
Bảy nổi ba chìm với nước non
III. Nghĩa của từ
K/n : là nội dung (sự vật, tính chất, hđộng, quan hệ...) mà từ biểu thị.
Chọn cách hiểu đúng
Chọn a.
Không chọn b. vì nghĩa của từ “mẹ” chỉ
Không chon c. vì trong 2 câu này nghĩa của từ “mẹ” có thay đổi.
K0 chọn d. vì nghĩa của từ “mẹ” và “bà” có phần nghĩa chung là “người phụ nữ”
3. Chọn b
Cách giải thích a vi phạm 1 ngtắc quan trọng _ dùng một cụm từ có nghĩa thực thể (cụm danh từ) để giải thích cho một từ chỉ đặc điểm tính chất. (tính từ)
IV. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ
1. Từ nhiều nghĩa
+ Ng gốc : là nghĩa xuất hiện từ đầu làm cơ sở để hình thành các ng~ ≠.
+ Ng chuyển : là nghĩa được hình thành trên cơ sở ng~ gốc.
Hiện tượng chuyển nghĩa
Từ hoa trong thềm hoa, lệ hoa được dùng theo nghĩa chuyển hoa → đẹp, sang trọng, tinh khiết.
- K0 thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa. Vì nghĩa chuyển này của từ hoa chỉ có nghĩa lâm thời chưa thể đưa vào từ điển.
Hs trao đổi thảo luận về bài 2.
Củng cố – dặn dò :	2p
Các vấn đề về từ vựng
Làm các bt còn lại
*Rút kinh nghiệm:
.