Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 48, Bài 10: Văn bản: Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Tuần 10-Tiết 48: Bài 10:	BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH Ngày dạy: . . . . . . . . . . . . .
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Kiến thức:
-Những hiểu biết bước đầu về nhà thơ Phạm Tiến Duật.
-Đặc điểm của thơ Phạm Tiến Duật qua một sáng tác cụ thể: giàu chất hiện thực và tràn đầy cảm hứng lãng mạn.
-HiỆn thức cuộc kháng chiến chống mĩ cứu nước được phản ánh trong tác phẩm; vẻ đẹp hiên ngang, dũng cảm, tràn đầy niềm lạc quan cách mạng, của những con người đã làm nên con đường Trường Sơn huyền thoại được khắc hoạ trong bài thơ.
Kĩ năng:
-Đọc –hiểu một bài thơ hiện đại.
-Phân tích được vẻ đẹp hình tượng người chiến sĩ lái xe Trường Sơn trong bài thơ.
-Cảm nhận được giá trị ngôn ngữ, hình ảnh độc đáo trong bài thơ.
Thái độ:
-Trân trọng ngợi ca tinh thần kháng chiến của những người lính lái xe Trường Sơn.
-GDMT: Liên hệ. Sự khốc liệt của chiến tranh và môi trường.
CHUẨN BỊ:
-GV: Sách GK, giáo án
-HS: Đọc trước bài, soạn bài
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
Ổn định tổ chức:
Kiểm tra bài cũ:
?Đọc thuộc lòng7 câu thơ đầu bài thơ Đồng chí. Cho biết tình đồng chí trong bài thơ được nảy sinh từ cơ sở nào?
Bài mới:
*Vào bài: GV hát một đoạn bài Trường Sơn Đông-Trường Sơn Tây: Cho biết tên của bài hát? (TSĐ-TST)à nhạc sĩ Hoàng Hiệp đã phổ nhạc từ bài thơ cùng tên của nhà thơ nào? (PTD). Cùng là người lính và viết về đề tài người lính. Nếu trong bài Đồng chí chúng ta cảm nhận được tình đồng đội của những người chiến sĩ trong kháng chiến chống Pháp gian khổ thì trong bài học hôm nay « Bài thơ về tiểu đội xe không kính », nhà thơ Phạm Tiến Duật cho ta hình ảnh người lính về một thời chống Mĩ khốc liệt, hào hùng.
HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG
*HĐ1: Đọc-hiểu chú thích:
-HD đọc: GV đọc mẫu, đọc với giọng tự nhiên, gần với lời nói và những câu văn xuôi, vẻ sôi nổi ngang tàng của người lính.
-HS đọc, tìm hiểu từ khó
+Bếp Hoàng Cầm
? Từ phần chú thích em hãy cho biết sơ nét về thân thế của nhà thơ (năm sinh, năm mất, quê quán)
? Em hãy cho biết nhà thơ trưởng thành trong thời kì nào của đất nước?
Đọc- hiểu chú thích:
Đọc-từ khó (SGK)
Tác giả:
-Phạm Tiến Duật (1941-2007), quê ở Phú Thọ
-Là nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
?Sáng tác thơ của Phạm Tiến Duật thời kì này tập trung vào đề tài gì?
?Từ phần chú thích, SGK, em hãy cho bài thơ được sáng tác vào năm nào và được in trong tập thơ nào?
*HĐ2: Đọc-hiểu văn bản:
*Nội dung:
-Khi đọc nhan đề bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”, chúng ta có một cảm giác là lạ. Tại sao lại là tiểu đội xe không kính. Em hãy phát biểu suy nghĩ của mình về nhan đề bài thơ? (đối tượng được đề cập là gì? Hình ảnh ấy gợi lên cuộc sống và chiến đấu của người lính như thế nào?)
àGV giảng thêm: không phải là một bài viết về những chiếc xe không kính mà là một bài thơ, PTD muốn thể hiện chất thơ về một hiện thực khốc liệt của chiến tranh chống Mĩ.
?Như nhan đề tác phẩm đã thể hiện: chất thơ về một hiện thực-những chiếc xe không kính in hằn dấu tích của một thời. ? Vậy hiện thực ấy là gì?
-Hình thành sơ đồ tư duy bộ phận:
-Thảo luận cặp đôi với câu hỏi: Những chiếc xe trong bài thơ được miêu tả cụ thể như thế nào? Tại sao lại như vậy?
à Đại diện học sinh trình bày, nhóm khác bổ sung, GV chốt
*GDMT: Sự khốc liệt của chiến tranh và môi trường.
-Trở lại nhan đề tác phẩm, “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” thể hiện chất thơ vút cao lên từ trong cuộc sống chiến đấu gian khổ thể hiện bởi những dấu tích trên những chiếc xe không kính. Và từ những chiếc xe không kính ấy, tác giả đã làm nổi bật lên sức mạnh tinh thần kiên cường bất khuất một đối tượng khác. Theo em đó là đối tượng nào? (những người lái xe trên tuyến đường Trường Sơn).
?Nếu ta đặt vào không khí điệp điệp trùng trùng ra trận diệt Mĩ của dân và quân cả nước thì sức mạnh tinh thần của người chiến sĩ lái xe Trường Sơn cũng chính là sức mạnh của tinh thần của một đối tượng mang tính khái quát, rộng lớn hơn, đó là đối tượng nào? (của cả một dân tộc)
-Hình thành sơ đồ tư duy bộ phận:
-Thảo luận cặp đôi với câu hỏi: Tìm những câu thơ thể hiện tư thế và thái độ của của người chiến sĩ và nhận
-Sáng tác thơ của Phạm Tiến Duật thời kì này tập trung viết về thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
3.Tác phẩm:
Bài thơ về tiểu đội xe không kính được sáng tác năm 1969 và in trong tập thơ Vầng trăng quầng lửa.
Đọc-hiểu văn bản:
Nội dung:
a.Nhan đề bài thơ:
Chất thơ về những chiếc xe không kính, vút lên từ cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh.
b. Hiện thực khốc liệt thời kì chiến
tranh:	dấu tích trên những chiếc xe không kính
Không kính Bom rơi, Đường ra trận không mui bom giật chông chênh thùng xe	bom rung
có xước	của kẻ thù
c.Sức mạnh tinh thần của những người chiến sĩ- của một dân tộc kiên cường bất khuất
xét của em về hình ảnh người chiến sĩ?
à Đại diện học sinh trình bày, nhóm khác bổ sung, GV chốt
-GV giảng thêm: Mặc dù xe “không có kínhxước nhưng Xe vẫn .trái tim” à lòng nhiệt huyết của tuổi trẻ, của những người con đã dâng trọn đời mình cho Tổ quốc thiêng liêng.
à Y/C HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi số 4 (SGK) (về nhà làm)
*Nghệ thuật:
Em có nhận xét gì về việc dùng hình ảnh, miêu tả của tác giả?
?Hình ảnh trong thơ thường là hoa lệ, nhưng hình ảnh những chiếc xe không kính trong bài thơ lại là một hình ảnh thực, thực đến mức trần trụi. Tác giả giải thích nguyên nhân cũng rất thực “Bom giậtrồi” và cả bài thơ là một bức tranh chân thực về người lính trên chiến trường à sự mới lạ. Em cho biết vì sao tác giả lại có được sự mới lạ trong nghệ thuật dùng hình ảnh như vậy?
? (GV đọc đoạn thơ “Không có kínhha hakhô mau thôi”. Em có nhận xét gì về ngôn ngữ, giọng điệu của bài thơ?
*Ý nghĩa văn bản:
Nếu với bài thơ Đồng Chí, Chính Hữu ngợi ca tình đồng đội cao đẹp của người chiến sĩ trong những ngày đấu chống Pháp gian khổ thì với Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Phạm Tiến Duật muốn ca ngợi điều gì?
*HĐ3: HD HS luyện tập (về nhà làm)
Tư thế: “Ung dung
, nhìn thẳng
à ung dung, hiên ngang
Thái độ:
-“Không có kính ừ thì có bụi.
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha”
-“Không có kính, ừ thì ướt áo
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa”
à bất chấp khó khăn, gian khổ, nguy nan.
Nghệ thuật:
-Hình ảnh đậm chất hiện thực, lựa chọn chi tiết độc đáo, có tính phát hiện.
-Sử dụng ngôn ngữ của đời sống, tạo nhịp điệu linh hoạt thể hiện giọng điệu ngang tàng, trẻ trung, tinh nghịch.
Ý nghĩa văn bản:
Bài thơ ca ngợi sự dũng cảm, hiên ngang, tràn đầy niềm tin chiến thắng của người chiến sĩ lái xe Trường Sơn trong thời kì chống Mĩ xâm lược.
CỦNG CỐ-HD HS HỌC Ở NHÀ
*Củng cố: Giải thích nhan đề tác phẩm?
*HD: Học bài, thuộc bài, thuộc bài thơ, chuẩn bị bài Tổng kết từ vựng (TT).