Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 49: Tổng kết về từ vựng - Trường THCS ĐT Việt Hưng

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tiết 49 :
Tổng kết về từ vựng
Mục tiêu cần đạt
Hs nắm vững hơn và biết vận dụng những kiến thức về từ vựng đã học từ lớp 6
→ 9 : sự phát triển của từ vựng, từ mượn, từ Hán Việt, thuật ngữ và biệt ngữ xã hội, các hình thức trau dồi vốn từ.
Chuẩn bị
Sgk, sgv, bài soạn.
Bảng tổng kết, bảng phụ ghi sơ đồ
C Tiến trình hoạt động
ổn đinh :
Bài dạy :
Hoạt động của giáo viên - học sinh
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: 7p
Hs điền vào sơ đồ. Hs tìm d/c minh hoạ
Gv đưa d/c cho hs luyện tập tìm hiểu các từ chuyển nghĩa.
Xuân 1 : mùa xuân; Xuân 2 : tuổi trẻ Bạc : đối xử thô bạo tàn nhẫn
Tay : con người; chôn : hại, làm hại Cành phù dung : người con gái đẹp
- Cầm : điều khiển
Từ ghép đẳng lập được cấu tạo theo phương thức chuyển nghĩa hoán dụ
VD : quần áo → chỉ đồ mặc nói chung.
Sự phát triển của từ vựng
Điền sơ đồ
Minh hoạ
a) Cách 1 : Phát triển nghĩa của từ
* Thêm nghĩa mới
(dưa) chuột
(con) chuột : bộ phận của máy tính
bố kinh tế
nền kinh tế nhà nước.
* Chuyển nghĩa
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
ngày xuân em hãy còn dai (ẩn dụ)
Bạc tình nổi tiến lầu xanh
Một tay chôn biết mấy cành phù dung (hoán dụ)	(ẩn dụ)
Lầu này ta ra, thân hành cầm quân, phương lược tiến đánh đã có tính sẵn.
(ẩn dụ)
Đầu lòng hai ả tố nga. (ẩn dụ)
Trái tim lầm chỗ để trên đầu hoán dụ	hoán dụ
b) Cách 2 : ↑ số lượng từ.
Tạo từ mới : rừng phòng hộ, sách đỏ, thị trường tiền tệ, tiền khả thi, du lịch sinh thái, khu chế xuất...
Vay mượn từ : in _ tơ _ nét; cô _ ta; sars
3. Đó chỉ là giả định không thể xảy ra với bất
Hs đọc bài 3. thảo luận 4 : 2/
Hoạt động 2. (8p)
Hs ôn lại khái niệm
Hs đọc bài 2. Bàn luận – phát biểu Gv chốt lại vấn đề
Hs đọc bài 1
Hs trao đổi nhóm đôi 1 – trả lời
Hoạt động 3: 8p
Hs ôn lại khái niệm.
Cần thiết k0 thể k0 dùng VD. Tổng thống và vợ
Báo thiếu niên tiêng phong – Báo trẻ con đi trước
Tuy nhiên không nên lạm dụng VD con cái phải vâng lời phụ mẫu Lớp em hiện diện 43 bạn
Hi hữu ai học giỏi như bạn Bắc (hiếm có)
Hoạt động 4: 8p
Ví dụ thuật ngữ : ẩn dụ, ước lệ, thạch nhũ, phân số thập phân
VD : học tủ, học lệch, trúng tủ, gậy, ngỗng.
Hs thảo luận nhóm đôi Trình bày
kỳ ngôn ngữ nào.
* Vì nếu không ↑ nghĩa thì mỗi từ chỉ có 1 nghĩa; nhu cầu giao tiếp tăng → số lượng từ ngữ cũng sẽ tăng gấp nhiều lần → vô lý.
→ Mọi ng2 đều ↑ theo các cách của sơ đồ.
Từ mượn
Khái niệm : là những từ vay mượn tiếng nước
Chọn nhận định đúng
K0 chọn : vì mọi ng2 đều phải vay mượn.
K0 chọn : vì việc vay mượn xuất phát từ nhu cầu giao tiếp của người Việt.
e) Chọn C.
d) K0 chọn vì:
Nhu cầu gtiếp của người Việt ↑ K0 ngừng cần vay mượn để đáp ứng.
Vay mượn để giao lưu các dt và làm giàu cho văn hoá dtộc.
3. Nhận xét các từ mượn
Săm, lốp, ga, xăng, phanh → đã được Việt hoá hoàn toàn.
axít, rađiô, vitamin → còn giữ nhiều nét ngoại lai.
III. Từ Hán Việt
1. Khái niệm : từ mượn của tiếng Hán nhưng được phát âm và dùng theo cách dùng từ của tiếng Việt.
VD : quốc gia, ý thức, giáo dục 2. Chọn quan niệm
Sai : vì tỉ lệ từ Hán Việt 60% Tviệt
Đúng
Sai
Đúng : vì trong nhiều trường hợp cần thiết phải dùng HV
IV. Thuật ngữ và biệt ngữ xã hội
1. Khái niệm
Thuật ngữ : Từ ngữ biểu thị k/niệm kh/học, công nghệ thường được dùng trong các VB khoa học công nghệ.
Biệt ngữ xã hội : ~ từ ngữ chỉ được dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định.
2. Vai trò của thuật ngữ trong đs hiện nay
Trình độ dân trí tăng
Khoa học công nghệ phát triển mạnh
→ Thuật ngữ ngày càng quan trọng
Có thể cho về nhà hs tự làm
Giới thanh niên giang hồ : đầu gấu, bảo kê, đại ca, đầu bò
Hoạt động 5: 8p
Bài 2 : Hdẫn về nhà
Bách khoa toàn thư : từ điển bách khoa, ghi đầy đủ tri thức của các ngành
Bảo hộ mậu dịch : bảo vệ sx trong nước chống sự cạnh tranh của hàng hoá nước ngoài trên thị trường nước mình Các nước dùng biện pháp gì để bảo hộ? (đánh thuế cao hàng nhập khẩu)
Dự thảo : thảo ra để thông qua (Động từ) bản thảo để ra thông qua (DT)
Đại sứ quán : cơ quan đại diện chính thức và toàn diện của một nhà nước ở nước ngoài do một đại sứ đặc mệnh toàn quyền đứng đầu (≠ lãnh sự quán)
Hậu duệ : con cháu người đã chết
Khẩu khí : khí phách con người toát ra từ lời nói
Môi sinh : môi trường sống của sinh vật
Tìm một số VD về biệt ngữ XH.
Giới kinh doanh : vào cầu lửa(lãi lớn)
móm (lỗ), sập tiệm (vỡ nợ); thửa (mua) đẩy (bán), chát (đắt), bèo (rẻ)
Giới thanh niên : cốm (non nớt), xịn (hàng hiệu); sành điệu (am hiểu, thành thục), nhìn đểu (k0 thiện chí); đào mỏ (moi tiền), lặn, biến (đi khỏi)
Trau dồi vốn từ
Cách hình thức trau dồi vốn từ.
Nắm đầy đủ và chính xác nghĩa của từ
Nắm cách dung từ
Làm tăng vốn từ.
Sửa lỗi từ
béo bổ → béo bở
béo bổ : t/chất cung cấp nhiều chất bổ dưỡng cho cơ thể → K0 phù hợp kinh doanh
béo bổ → dễ mang lại nhiều lợi nhuận.
đạm bạc → tệ bạc.
đạm bạc : có ít thức ăn, toàn thứ rẻ tiền k0 hợp “đối xử”
tệ bạc → k0 nhớ gì ơn nghĩa
tấp nập → tới tấp
tấp nập : cảnh đông người qua lại không ngớt
tới tấp : liên tiếp, dồn dập, cái này chưa qua, cái khác đã tới.
4. Dặn dò (2p)
Làm các BT còn lại
CBB : Nghị luận trong VB tự sự.
*Rút kinh nghiệm: