Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 88+89: Hướng dẫn đọc thêm: Những đứa trẻ - Trường THCS ĐT Việt Hưng

Ngày soạn: 10/12 Ngày dạy:
Tiết 88+ 89:
A. Mục tiêu

HDĐT: Những đứa trẻ
(Trích thời thơ ấu)

M. Gor.Ky.
Giúp hs biết rung cảm trước ~ tâm hồn tuổi thơ trong trắng, sống thiếu tình thương và hiểu rõ nghệ thuật kể chuyện của Gorơky trong đoạn trích tiểu thuyết tự thuật này.
B. Chuẩn bị
ảnh nhà văn M Gorky.
Tiểu thuyết tự thuật “Thời thơ ấu” C. Tiến trình tổ chức các hoạt động 1.ổn đinh:
2. Bài dạy:
Hoạt động của giáo viên - học sinh
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung ( 15p)
1. Trình bày ~ hiểu biết về tác giả M. Gorơky.
Nhà văn Nga nổi tiếng thế kỷ XX
Tuổi thơ ấu nhiều cay đắng và bất hạnh tủi nhục : mồi côi cha 3 tuổi, mẹ đi lấy chồng xa; ở với ông bà ngoại, ông ngoại khó tính, thiếu tình thương luôn đe nẹt và đối xử với cháu bằng roi vọt tàn nhẫn; 10 tuổi mồ côi mẹ, bỏ học, tự kiếm sống bằng nhiều nghề khác nhau
Sự nghiệp văn chương đồ sộ, số lượng tác phẩm lớn đủ các thể loại truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch...
Đặc biệt bộ tiểu thuyết tự thuật 3 tập : Thời thơ ấu; Kiếm sống; Những trường đại học của tôi.
2. Giới thiệu ~ nét chính về tác phẩm “Thời thơ ấu”
Tác giả kể chuyện từ năm lên 3 đến năm 10 tuổi khi đã ngoài 40 tuổi.
Tác phẩm : + mở đầu = sự kiện bố chết, mẹ đi lấy chồng
+ kết thúc = mẹ chết _ Aliosa 10 tuổi → tự kiếm sống
Sau này tự kiêm sống – không học đại học → học nghề viết văn
Đầu đề đoạn trích do tác giả đặt.
HD tìm hiểu chung
Tác giả : M. Gorơky
- Nhà văn Nga nổi tiếng.
2. Tác phẩm “ Thời thơ ấu ”
Gồm 13 chương
Tiểu thuyết tự thuật : tác giả tự kể chuyện đời mình ngôi 1
Nội dung : Quãng đời từ 3 – 10 tuổi.
3. Đoạn trích “Những đứa trẻ”
Thuộc chương 9 tập 1 tác phẩm sau khi Aliôsa cứu được thằng bé con ông đại tá rơi xuống giếng.
Bố cục
Tình bạn tuổi thơ trong trắng
bị cấm đoán
Gv cùng hs đọc đoạn trích.
3. Bố cục đoạn trích ? Tóm tắt.
Câu chuyện được XD dựa trên ~ yếu tố cơ bản nào ? Yếu tố nào là cơ bản nhất ? Tại sao ?
Tên của ba đứa trẻ không được sáng tác nói tới ! Vì sao ?
- Không nhắc tên cụ thể không phải do quên tên → do chủ tâm của tác giả → câu chuyện mang ý nghĩa khái quát hơn và đậm màu cổ tích.
→ ấn em nó cúi xuống.
→ cấm không được đến nhà tao
→ còn lại
4. Tóm tắt đoạn trích.
Tóm tắt : sau gần 1 tuần bị cấm, ba đứa con nhà đại tá lại ra chơi với Aliôsa. Chúng trò chuyện về bắt chim, về dì ghẻ... Aliôsa kể cho lũ trẻ nghe ~ truyện cổ tích mà bà ngoại đã kể cho chú. Viên đại tá già cấm các con chơi với Aliôsa. đuổi em ra khỏi sân nhà lão. Nhưng Aliôsa vẫn tiếp tục chơi với mấy đứa trẻ ấy và cả bọn cảm thấy rất vui thích.
HĐ 2 : Hướng dẫn tìm hiểu đặc sắc về nội dung và nghệ thuật ( 25p)
Hs đọc đoạn đầu.
(5) Hoàn cảnh của Aliôsa và ba đứa trẻ có gì giống nhau ?
3 đứa trẻ : + mồ côi mẹ, sống với dì ghẻ và bố
+ bố khó tính hách dịch.
Aliôsa :	+ mồ côi bố, mẹ đi lấy chồng khác, có như không
+ sống với ông bà ngoại
+ ông ngoại khó tính, thiếu tình
thương
→ cả 4 đứa đều cùng cảnh ngộ “mồ côi mẹ” luôn bị cấm đoán và đánh đòn, thiếu tình yêu thương.
Qua trò chuyện Aliôsa biết ba đứa trẻ tuy sống trong cảnh giàu sang nhưng cũng chẳng sung sướng gì. Mẹ chết...
(6). Hai gia đình quan hệ với nhau ntn ? Ông bà ngoại Aliôsa là hàng xóm với đại tá Ôp – xi – an – ni – cốp, nhưng hai gia đình
-	vẫn cứ tiếp diễn
* Các yếu tố tạo nên chuyện
Những đứa trẻ
Những con chim
Truyện cổ tích
Người dì ghẻ
Người bà hiền hậu → xuất hiện ở phần đầu và cuối chuyện → gây ấn tượng lắng đọng trong lòng người đọc.
Hướng dẫn tìm hiểu đặc sắc về ND và NT
Những đứa trẻ sống thiếu tình thương.
thuộc ~ thành phần xã hội khác nhau, một bên là dân thường một bên là quan chức giàu sang nên việc đại tá không cho con chơi với Aliôsa (đứa nào gọi nó sang ? Cấm không được đến nhà tao ! Thậm chí lão còn bảo ông ngoại không được cho cháu sang nhà lão nữa.)
(7). Vì sao Aliôsa và ba đứa trẻ sớm quen thân và quí mến nhau ? có phải chỉ vì Aliôsa cứu được một đứa thoát hiểm không ?
Quay lại đầu tác phẩm lúc đầu Aliôsa không được bọn trẻ chấp nhận. Aliôsa đã làm đủ mọi cách – leo lên cây – huýt sáo gọi chúng – hét lên hoặc cười thật to → hy vọng chúng sẽ gọi xuống chơi cùng.
Do tình cờ Aliôsa góp sức cứu đứa em út do khờ dại chơi chốn tìm đã ngồi vào gầu và rơi xuống giếng → sự nhanh nhẹn và tấm lòng chân thành của Aliôsa đã phá vỡ được hàng rào vô hình ngăn cản lũ trẻ.
Chủ yếu là do sự đồng cảm về cảnh ngộ đã gắn bó tâm hồn tuổi thơ → để lại ~ ấn tượng sâu sắc trong lòng Aliôsa khiến mấy chục năm sau ông vẫn còn nhớ như in và kể lại hết sức xúc động. Đó là một trong những ấn tượng sâu sắc củ M. khi nhớ lại tuổi thơ đầy cay đắng nhưng đôi khi cũng có những khoảnh khắc ngọt ngào.

Sự đồng cảm về h/cảnh sống thiếu tình thg đã khiến ~ đứa trẻ đến với nhau một cách tự nhiên, trong sáng.
Tiết 2.
* Kiểm tra : Vì sao những đứa trẻ trong truyện nhan chóng trở nên thân thiết ? ( 5p)
Chúng là những đứa trẻ trong sáng nhân hậu, nhạy cảm.
Cùng chung cảnh ngộ.
Cùng có sở thích giống nhau : + bắt chim
+ nghe T cổ tích.
2. Những quan sát và nhận xét tinh tế
Trước khi quen thân với Aliôsa :
→ Cả ba anh em đều khoẻ mạnh, nhanh nhẹn, dễ mến hiền hậu, yêu thương nhau → những đứa trẻ có giáo dục.
Khi đã chơi với nhau
Hoạt động 1: 35p
1. Ba đứa trẻ con lão đại tá được hiện lên qua sự quan sát và nhận xét của Aliôsa ntn
? trước khi quen biết Aliôsa ?
- Ba đứa : + ăn mặc giống nhau (áo cánh, quần xám đội mũ như nhau)
+ khuôn mặt tròn, mắt xám giống nhau, khác nhau về tầm vóc.
+ vui vẻ, không bao giờ cãi nhau.
2. Khi đã chơi với nhau : nói chuyện về mẹ
→ chúng ngồi sát vào nhau như ~ chú gà con; không bao giờ nói về bố và dì ghẻ;
khi bị mắng → lặng lẽ đi vào nhà “như ~ chú ngỗng ngoan ngoãn”
Em có nhận xét gì về ~ h/ảnh so sánh ấy ? Qua đó em thấy Aliôsa là đứa trẻ ntn ?
- So sánh chính xác khiến ta liên tưởng cảnh lũ gà con sợ hãi co cụm vào nhau khi nhìn thấy diều hâu. So sánh “chú ngỗng ngoan” → vừa thể hiện dáng dấp bên ngoài hiền lành; vừa thể hiện thế giới nội tâm của chúng, chúng bị bố áp chế, lẳng lặng vào nhà chẳng dám hé răng.
→ Aliôsa rất thông cảm với cs bất hạnh thiếu tình thương của ba đứa trẻ.
Aliôsa quan sát miêu tả, liên tưởng so sánh rất chính xác tinh tế.
Tấm lòng nhân hậu tràn đầy tình thương và sự cảm thông của Aliôsa
3 Chuyện đời thường và vườn cổ tích được lồng vào ~ chi tiết thực nào trong truyện ? Những chi tiết ấy thường được liên tưởng đến điều gì ?
Chi tiết dì ghẻ → mấy đứa trẻ vừa nhắc đến dì ghẻ → Aliôsa liên tưởng ngay đến n/ v mụ dì ghẻ độc ác trong các truyện cổ tích.
Chi tiết người mẹ thật → Aliôsa như lạc ngay vào vườn cổ tích → mơ ước về sự sống bất tử của người mẹ.
Chi tiết người bà nhân hậu → kho chuyện cổ tích
→ người nhân hậu và giàu tình yêu thương.
Chú bé buồn bã : ngày trước, trước kia, đã có thời...
3. Chuyện đời thường và truyện cổ tích
4 – Tác giả muốn gửi gắm tới người đọc điều gì qua việc lồng chuyện đời thường với thế giới cổ tích ?
→ Hiện tại đời thường và cổ tích lồng vào nhau thể hiện thế giới nội tâm của trẻ thơ mong ước chờ đợi t/c yêu thương từ người lớn mang lại cho trẻ thơ.
(5). Những nét đặc sắc về nghệ thuật truyện.
Thể loại tự thuật và phương thức tự sự ngôi 1
Xen kẽ linh hoạt giữa lời người kể và lời đối thoại.
Hiện tại đời thường và cổ tích lồng vào nhau → mong ước chờ đợi t/cảm yêu thương từ người lớn mang lại cho trẻ thơ.
IV. Tổng kết
1. Nghệ thuật
Cách kể chuyện nhẹ nhàng, hấp dẫn, xúc động.
Kết hợp tự sự, miệu tả, các biện pháp tu từ, hiện tại đời thường với
thế giới cổ tích
- Biết cách triển khai có NT ~ yếu tố chủ chốt kết hợp các yếu tố → tạo cho truyện có ấn tượng sâu sắc.
2. Nội dung.
- T/cảm hồn nhiên trong sáng vượt lên trên sự phân biệt về quan hệ xã hội → Ca ngợi tình nhân ái.
Em cảm nhận được gì về nội dung VB.
- Xen kẽ linh hoạt giữa chuyện đời thường và cổ tích.
* Dặn dò : 2p
Viết đoạn văn tự luận trình bày ~ cảm nghĩ của em sau khi học văn bản “Những đứa trẻ”
*Rút kinh nghiệm:
.