Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 96+97: Văn bản: Tiếng nói của văn nghệ - Trường THCS ĐT Việt Hưng

Ngày soạn: 29/12/2014 Ngày dạy:
Tiết 96 + 97 :
Mục tiêu cần đạt

Tiếng nói của văn nghệ

Nguyễn Đình Thi
-Hiểu được nội dung của văn nghệ và sức mạnh kì diệu của nó đối với đời sống con người.
-Hiểu thêm cách viết bài nghị luận qua tác phẩm nghị luận ngắn gọn ,chặt chẽ và giàu hình ảnh của Nguyễn Đình Thi.
Chuẩn bị
ảnh chân dung Nguyễn Đình Thi
Soạn bài
Tiến trình các hoạt động
ổn định
Kiểm tra ( 3p) :
Tác giả Chu Quang Tiềm khuyên chúng ta nên chọn sách và đọc sách ntn ? Em đã học theo lời khuyên ấy đến đâu ?
Giới thiệu bài ( 2p) :
Văn bản “ý nghĩa văn chương” học ở lớp 7 ai là tác giả ? Nội dung chính của VB ?
Tác giả : Hoài Thanh viết năm 1936
Nguồn gốc cốt yếu và công dụng của văn chương
Hoạt động của giáo viên - học sinh
Nội dung cần đạt
HĐ 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung ( 15p) (?)Dựa vào chú thích * giới thiệu ~ nét chính về tác giả NĐThi ?
Hs trình bày.
(?) Trình bày ~ hiểu biết về tác phẩm.
H/cảnh sáng tác : 1948 thời kỳ đầu cuộc KCCP Cta đang XD một nền văn học Nthuật mới đậm đà tính dân tộc, đại chúng, gắn với cuộc KC vĩ đại của nd → Nhiệt tình của người nghệ sĩ k/chiến.
Bố cục :
Các luận điểm vừa có sự giải thích cho nhau vừa được nối tiếp tự nhiên theo hướng ngày càng phân tích sâu sức mạnh đặc trưng của văn nghệ.
Nhan đề : vừa có tính khái quát lí luận vừa gợi sự gần gũi, thân mật. Nó bao hàm được cả ND lẫn cách thức, giọng điệu của văn nghệ.
Tìm hiểu chung.
Tác giả.
Một nghệ sĩ đa tài.
Một nghệ sĩ có tinh thần tiên phong trong việc tìm tòi và đổi mới nghệ thuật.
Một con người có nhiều đóng góp cho lĩnh vực văn học nghệ thuật trước và sau CM.
2. Tác phẩm.
H/cảnh sáng tác.
Bố cục : hệ thống luận điểm
Nội dung của văn nghệ là phản ánh thực tại khách quan lời gửi lời nhắn nhủ của nghệ sĩ.
Tiếng nói của văn nghệ rất cần thiết đ/với cs con người, nhất là trong h/c chiến đấu sx vô cùng gian khổ của
HĐ 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu chi tiết ( 20p) Hs đọc đoạn văn 1 từ đầu đến “đời sống chung quanh”
( ?) Vai trò của đoạn văn ?
Đ/văn nêu luận điểm : Văn nghệ không chỉ p/ánh thực tại khách quan mà còn thể hiện cái chủ quan của người sáng tạo.
( ?) Để minh chứng cho luận điểm trên tác giả đã đưa ra phân tích ~ d/chứng văn học nào ? Tác dụng của ~ d/chứng ấy ?
Để làm rõ luận điểm, tác giả chọn 2 d/c rất tiêu biểu của 2 tác giả vĩ đại của dtộc và của thế giới.
Cách nêu d/c rất cụ thể, kết hợp lời bình.
+ Hai câu thơ làm ta rung động với cái đẹp lạ lùng
+ Cảm thấy trong lòng ta có ~ sự sống tươi trẻ luôn luôn tái sinh ấy.
+ An_na Ca_rê_nhi_na đã chết thảm khốc khiến ta bâng khuâng nặng ~ suy nghĩ không bao giờ quên được.
→ Đó là lời gửi, lời nhắn toát lên từ nội dung hiện thực khách quan. Nhưng bản chất đặc điểm của lời nhắn gửi ấy là gì ?
dtộc ta trong ~ năm đầu k/c.
- Vnghệ có khả năng cảm hoá sức mạnh của nó thật là kỳ diệu đó là tiếng nói t/cảm, tác động qua lại ~ rung cảm.
Tìm hiểu chi tiết :
Nội dung phản ánh, thể hiện của văn nghệ
Phản ánh thực tại khách quan
Thể hiện tư tưởng tấm lòng của người nghệ sỹ.
Dặn dò ( 5p)
Đọc trước bài
Chuẩn bị tìm hiểu phần 2, 3 của văn bản
*Rút kinh nghiệm:
..
Tiết 2:
*KTBC: Hãy cho biết nội dung phản ánh của văn nghệ được NĐT thể hiện trong đoạn đầu của văn bản? ( 5p)
*Bài dạy:
HĐ 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chi tiết ( tiếp) ( 30p)
Hs đọc đ/v “Lời gửi của Nthuật... một cách sống của tâm hồn”
(?)Vì sao tác giả viết lời gửi của nghệ sỹ cho nhân loại, cho đời sau phức tạp hơn, phong phú và sâu sắc hơn ~ bài học luân lí triết lý đời người, lời khuyên xử thế dù là triết lý nổi tiếng sâu sắc, chẳng hạn như triết lý duy tâm tài mệnh tương đố hay tâm là gốc, tâm tự lòng ta ? ( HSKG)
Hs thảo luận.
NĐT đi sâu bàn nội dung của văn nghệ – tư tưởng, tình cảm của nghệ sĩ gửi gắm trong tác phẩm. Để nêu rõ tính phong phú, phức tạp, sâu sắc của nó, tác giả so sánh với ~ lời nhắn gửi ở bên ngoài, công khai trực tiếp.
Sau đó tác giả nêu ra nội dung tư tưởng t/cảm cụ thể là tất cả ~ say sưa, vui buồn, yêu ghét, mơ mộng, phấn khích của người nghệ sĩ. Nó mang đến cho Cta bao rung động ngỡ ngàng trước ~ điều tưởng chừng như đã rất quen thuộc.
- Những rung cảm và nhận thức của từng người tiếp nhận.
→ Tóm lại nội dung văn nghệ khác với ND các bộ môn khoa học xã hội khác như lịch sử, địa lý, đạo đức học, dân tộc học, luật học... Các bộ môn này khám phá miêu tả đúc kết bộ mặt tự nhiên hay xã hội các qui luật khách quan. Vnghệ tập trung khám phá, thể hiện chiều sâu tính cách, số phận con người, thế giới bên trong của con người. ND chủ yếu của VN là hiện thực mang tính cụ thể, sinh động, là đời sống tình cảm của
con người qua cách nhìn của cá nhân nghệ sĩ.
(?) Vì sao con người cần đến tiêng nói của văn nghệ.
Văn nghệ giúp ta được sống đầy đủ hơn, phong phú hơn với cuộc đời và với chình mình.
“Mỗi tác phẩm lớn như rọi... óc ta nghĩ” VD Lão Hạc.
Trong những trường hợp con người bị ngăn cách với cuộc sống, tiếng nói của VN lại càng là sợi dây buộc chặt họ với cuộc đời thường bên ngoài với tất cả ~ sự sống, hoạt động, ~ buồn vui gần gũi.
VN góp phần làm tươi mát sinh hoạt khắc khổ hằng ngày, giữ cho đời cứ tươi – là món ăn tinh thần giúp con người biết sống và ước mơ vượt lên bao khó khăn hiện tại.
Vậy nếu không có văn nghệ thì cs của con người
2. Sức mạnh và ý nghĩa kỳ diệu của văn nghệ.
Giúp con người được sống đầy đủ, phong phú hơn và nhận thấy chính bản thân mình.
Khi con người bị ngăn cách với cuộc sống, VN là sợi dây nối họ với thế giới bên ngoài
Giúp con người biết vượt qua mọi khó khăn, thử thách để giữ cho “đời cứ tươi”
3. Con đường riêng của văn nghệ đến với người tiếp nhận.
sẽ ra sao ? (VD : “Trên đồng cạn... đi bừa” “Rủ nhau đi cấy đi cày bây giờ khó nhọc...”
(?) Trong văn bản, tác giả nhiều lần đưa ra quan niệm của mình về bản chất của nghệ thuật ? Bản chất đó là gì ? (HSKG)
Từ bản chất ấy tác giả đã diễn giải và làm rõ con đường của VN đến với người tiếp nhận.
Nghệ thuật là tiếng nói của t/cảm
Tác phẩm văn nghệ chứa đựng tình yêu ghét, nỗi buồn vui của con người chúng ta trong đời sống sinh động thường ngày. Tư tưởng của NT không khô khan, trừu tượng mà lắng sâu, thấm vào ~ cảm xúc, ~ nỗi niềm.
VN là tiếng nói từ trái tim đến với trái tim nó “đốt lửa trong lòng chúng ta, khiến chúng ta phải tự bước lên đường ấy”
→ VN thực hiện các chức năng của nó một cách tự nhiên, hiệu quả lâu bền, sâu sắc.
VD : Truyện Kiều (lên án XHPK, phản ánh số phận con người, ca ngợi tình yêu tự do) → t/c nhân ái.
HĐ 2: Hướng dẫn HS tổng kết ( 7p)
(?) Những giá trị nghệ thuật và nội dung tác phẩm ?
(?) Cách viết nghị luận trong VB này có gì giống và khác so với Bàn về đọc sách
Giống : lập luận từ các luận cứ, giàu lí lẽ d/c, giàu h/ảnh và nhiệt tình của người viết.
Khác :	Nghị luận vấn đề xã hội
Nghị luận văn học → lời văn gợi cảm hơn, giàu cảm xúc.

VN đến với mọi người bằng con đường tình cảm
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
Bố cục chặt chẽ hợp lý dẫn dắt tự nhiên.
Cách viết giàu h/ảnh có nhiều d/chứng về thơ văn về đsống thực tế
Giọng văn chân thành say sưa. 2. Nội dung
Nội dung của văn nghệ
Sức mạnh của VN
4. Củng cố, dặn dò ( 3p)
BT Sgk
CBB : “ Thành phần biệt lập ”
*Rút kinh nghiệm:
..