Giáo án Vật Lí 6 (Chân trời sáng tạo) - Bài 6: Đo thời gian

BÀI 6: ĐO THỜI GIAN
(Thời gian thực hiện: 2 tiết)
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Nêu được cách đo, đơn vị đo và dụng cụ thường dùng để đo thời gian.
- Xác định được tầm quan trọng của việc ước lượng thời gian trước khi đo; ước lượng được thời gian trọng một số trường hợp đơn giản.
- Chỉ ra được một số thao tác sai khi đo thời gian bằng đồng hồ và nêu được cách khắc phục thao tác sai đó.
- Ðo được thời gian của một hoạt động bằng đồng hồ.
2. Năng lực
- Năng lực chung:
+ Tự chủ và tự học: Tự phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm khi hợp tác, tự quyết định cách thức thực hiện nhiệm vụ hợp tác.
+ Giao tiếp và hợp tác: Tương tác tích cực giữa các thành viên trong nhóm khi thực hiện nhiệm vụ hợp tác.
+ Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Giải quyết các vấn đề xảy ra trong quá trình thảo luận các nội dung liên quan đến phép đo thời gian.
- Năng lực khoa học tự nhiên:
+ Nhận thức khoa học tự nhiên: Nêu được cách đo, đơn vị đo và dụng cụ thường dùng để đo thời gian của một hoạt động; Nêu được tầm quan trọng của việc ước lượng trước khi đo thời gian trong một số trường hợp đơn giản.
+ Tìm hiểu tự nhiên: Chỉ ra được một số thao tác sai khi đo thời gian và nêu được cách khắc phục thao tác sai đó.
+ Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Đo được thời gian của một hoạt động bằng đồng hồ.
3. Phẩm chất
- Khách quan, trung thực trong thu thập và xử lí số liệu, viết và nói đúng với kết quả thu thập.
- Có ý thức tôn trọng ý kiến của các thành viên trong nhớm khi hợp tác.
- Chủ động thực hiện nhiệm vụ thu thập các dữ liệu để khám phá vấn đề.
II. Thiết bị dạy học và học liệu
- Chuẩn bị một số đồng hồ (đồng hồ đeo tay, đồng hồ treo tường, đồng hồ để bàn, đồng hồ điện tử, đồng hồ bấm giây,...), máy chiếu, slide, giấy A3, bút dạ nhiều màu.
- Phiếu học tập:
PHIẾU HỌC TẬP 
NHÓM: .
Đối tượng cần đo
Thời gian ước lượng (s)
Chọn dụng cụ cần đo thời gian
Kết quả đo (s)
Tên dụng cụ đo
GHĐ
ĐCNN
Lần 1: t1
Lần 2: t2
Lần 3: t3
t= (t1 + t2 + t3) : 3
Bạn 1
?
?
?
?
?
?
?
?
Bạn 2
?
?
?
?
?
?
?
?
III. Tiến trình dạy học
A. Khởi động 
Hoạt động 1: Mở đầu
a. Mục tiêu: Tạo ra cho học sinh hứng thú để học sinh bày tỏ được quan điểm cá nhân về việc “Tại sao khi đo thời gian trong các cuộc thi đấu thể thao người ta thường sử dụng đồng hồ bấm giây?”.
b. Nội dung: Học sinh vận dụng những quan sát và kiến thức thực tế để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của giáo viên.
c. Sản phẩm: Câu trả lời phù hợp với câu hỏi giáo viên đưa ra.
d. Tổ chức thực hiện:
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
GV cho HS thảo luận câu hỏi khởi động:
Tại sao khi đo thời gian trong các cuộc thi đấu thể thao người ta thường sử dụng đồng hồ bấm giây.
HS phát biểu suy nghĩ của mình trước lớp
GV cùng HS chia sẻ với nhau và dẫn dắt vào bài học.
Từ đó giới thiệu sơ lược với HS một số loại đồng hồ hiện đại và những chức năng của những loại đồng hồ này.
Chuẩn bị sách vở học bài
B. Hình hành kiến thức mới
TIẾT 1
Hoạt động 2: Tìm hiểu về đơn vị và dụng cụ đo thời gian
a. Mục tiêu: HS nhớ được đơn vị thời gian trong hệ thống đo lường chính thức của nước ta hiện nay là giây, kí hiệu s. HS ghi nhớ các ước số và bội số của đơn vị giây mà ta thường gặp, liệt kê được các loại đồng hồ phổ biến.
b. Nội dung: HS đọc SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.
c. Sản phẩm: HS đưa ra được câu trả lời phù hợp với câu hỏi GV đưa ra.
d. Tổ chức thực hiện: 
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
Giao nhiệm vụ: Đọc SGK và Quan sát hình ảnh 6.1 SGK hoạt động nhóm theo bàn trả lời các câu hỏi 1, 2 trong SGK. 
Câu 1: Hãy kể tên các đơn vị đo thời gian mà em biết?
Câu 2: Ngoài những loại đồng hồ được liệt kê trong hình 6.1, hãy kể thêm một số loại đồng hồ mà em biết và nêu ưu thế của từng loại?
Nhận nhiệm vụ
Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ:
Mỗi bàn có 1 bạn bàn trưởng điều hành phần thảo luận và hoàn thành câu hỏi 1, 2. Sau khi thảo luận xong, nhóm nào xung phong trình bày có chất lượng tốt sẽ được tặng điểm.
Thực hiện nhiệm vụ thảo luận theo bàn hoàn thành câu hỏi 1, 2.
Báo cáo kết quả: 
+ Chọn 1 bàn, cử đại diện lên bảng trình bày kết quả.
+ Mời nhóm khác nhận xét
+ GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến nhận xét bổ sung.
- Nhóm được chọn trình bày kết quả
- Nhóm khác nhận xét
Tổng kết:
Tổng hợp và yêu cầu học sinh chốt lại kết luận về đơn vị và dụng cụ đo thời gian.
+ Một số đơn vị đo thời gian: giây, phút, giờ, ngày, tuần, tháng, năm,...
+ Để đo thời gian người ta dùng đồng hồ. Có nhiều loại đồng hồ khác nhau: Ngoài một số loại đồng hồ được kể ra trên hình 6.1, có thể kể thêm một số loại đồng hồ khác và ưu thế của nó như: 
Đồng hồ cát: dụng cụ đo thời gian có GHĐ nhỏ, tính giờ được trong một khoảng thời gian ngắn nhất định, dùng để làm quà tặng hoặc trang trí
Đồng hồ quả lắc: dụng cụ đo thời gian, ưu điểm là thiết kế đẹp, dùng trang trí.
- Kết luận về đơn vị và dụng cụ đo thời gian.
- Ghi kết luận vào vở 
Hoạt động 3: Ước lượng thời gian và lựa chọn đồng hồ
a. Mục tiêu: GV hướng dẫn để HS rút ra được kết luận là để đo thời gian của một hoạt động ta cần ước lượng thời gian của hoạt động đó, từ đó lựa chọn đồng hồ đo phù hợp.
b. Nội dung: GV cho HS hoạt động nhóm theo bàn tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm trả lời các câu hỏi 3, 4 trong SGK.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS phù hợp với câu hỏi đặt ra.
d. Tổ chức thực hiện:
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
Giao nhiệm vụ: 
+ Mỗi bàn có 1 bạn bàn trưởng điều hành phần thảo luận và hoàn thành câu hỏi 3, 4 trong SGK. Sau khi thảo luận xong, nhóm nào xung phong trình bày có chất lượng tốt sẽ được tặng điểm.
Câu 3: Để xác định thời gian vận động viên chạy 800m ta nên dùng loại đồng hồ nào? Vì sao?
Câu 4: Hãy ước lượng thời gian đi từ cuối lớp học tới bục giảng và lựa chọn đồng hồ phù hợp để đo khoảng thời gian đó?
 Nhận nhiệm vụ
Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: 
- GV quan sát các nhóm trao đổi, thảo luận, hỗ trợ khi cần thiết.
- Học sinh tự ước lượng khoảng thời gian đi từ cuối lớp học cho đến bục giảng, sau đó lựa chọn đồng hồ phù hợp. Trường hợp này, GV có thể cho 1 HS đi từ cuối lớp học lên bục giảng và những học sinh còn lại ước lượng thời gian đi của bạn đó.
Phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm, tiến hành thực hiện nhiệm vụ.
Báo cáo kết quả: 
- Mời 1 nhóm trình bày kết quả. 
- Mời nhóm khác nhận xét.
- GV phân tích giúp HS chọn phương án đúng:
Câu 3: Dùng đồng hồ bấm giây để đo thời gian. Vì khoảng thời gian các vận động viên chạy 800m chỉ trong vòng 2 đến 3 phút. Đồng hồ bấm giây có ĐCNN, GHĐ phù hợp với thời gian vận động viên chạy, giúp đo được thành tích vận động viên chính xác. 
Câu 4: Học sinh tự ước lượng khoảng thời gian đi từ cuối lớp học cho đến bục giảng, sau đó lựa chọn đồng hồ phù hợp (trong trường hợp này nên lựa chọn đồng hồ bấm giây hoặc có thể dùng đồng hồ điện tử).
- Nhóm được chọn trình bày kết quả
- Các nhóm khác theo dõi.
- Nhóm khác nhận xét
Tổng kết: Yêu cầu học sinh kết luận khi đo thời gian của một hoạt động, ta cần thực hiện ước lượng khoảng thời gian cần đo.
- Kết luận về khi đo thời gian của một hoạt động, ta cần thực hiện ước lượng khoảng thời gian cần đo.
- Ghi kết luận vào vở.
Hoạt động 4: Sử dụng đồng hồ đúng cách
a. Mục tiêu: GV hướng dẫn để HS xác định được các thao tác đúng khi sử dụng đồng hồ đo thời gian.
b. Nội dung: GV sử dụng kĩ thuật động não viết để HS không trình bày miệng mà từng thành viên trong nhóm trình bày ý kiến bằng cách viết trên giấy về cùng một chủ đề và đi đến thống nhất về chủ đề đó. Cụ thể trong hoạt động này đó là sử dụng đồng hồ đúng cách.
c. Sản phẩm: Ý tưởng của nhóm phù hợp với câu hỏi đặt ra.
d. Tổ chức thực hiện:
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
Giao nhiệm vụ: Yêu cầu HS đọc các câu hỏi SGK và thực hiện các nhiệm vụ theo hướng dẫn của GV.
Câu 5: Em hãy quan sát hình 6.2 và cho biết cách hiệu chỉnh đồng hồ ở hình nào thì thuận tiện hơn khi thực hiện phép đo thời gian?
Câu 6: Quan sát hình 6.3 và cho biết cách đặt mắt để đọc số chỉ của đồng hồ như thế nào là đúng?
Luyện tập: Quan sát hình 6.4 và cho biết số chỉ của đồng hồ ở mỗi trường hợp là bao nhiêu? (Biết ĐCNN của đồng hồ này là 1s)
GV cho các nhóm đặt trên bàn 1 - 2 tờ giấy A3 để HS ghi các ý tưởng, đề xuất của các thành viên;
Mỗi một thành viên viết những ý nghĩ của mình trên các tờ giấy đó;
Có thể tham khảo các ý kiến khác đã ghi trên giấy của các thành viên khác để tiếp tục phát triển ý nghĩ;
Sau khi thu thập xong ý tưởng thì đánh giá các ý tưởng trong nhóm và ghi chốt lại câu trả lời trên tờ giấy chung của nhóm.
+ Thời gian thực hiện nhiệm vụ là 3 phút. Sau khi thực hiện xong các nhóm đổi chéo để chấm điểm.
Nhận nhiệm vụ
Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: GV quan sát, hỗ trợ khi cần thiết
Phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm, tiến hành thực hiện nhiệm vụ
Báo cáo kết quả: 
- Mời 1 nhóm lên bảng trình bày kết quả. Các nhóm khác đổi chéo cho nhau để chấm điểm sau khi GV cho đáp án
- Mời nhóm khác nhận xét.
- GV phân tích, chọn phương án đúng:
+ Cách hiệu chỉnh đồng hồ ở hình 6.2a thuận tiện hơn khi thực hiện phép đo thời gian.
+ Cách đặt mắt để đọc số chỉ của đồng hồ ở hình 6.3a là đúng.
+ Số chỉ đồng hồ ở hình 6.4a và hình 6.4b đều là 5s.
- Nhóm được chọn trình bày kết quả
- Nhóm khác nhận xét
Đánh giá
- Mỗi câu trả lời đúng sẽ được 2,5 điểm
- Yêu cầu học sinh chấm điểm cho các nhóm
- GV thu phiếu học tập để kiểm tra xem các nhóm chấm đúng hay không và lấy điểm.
Các nhóm chấm điểm cho nhóm bạn, báo cáo điểm nhóm bạn
Tổng kết: Yêu cầu học sinh kết luận về việc sử dụng đồng hồ đúng cách. Muốn vậy khi sử dụng đồng hồ để đo thời gian của một hoạt động cần lưu ý: 
- Hiệu chỉnh đồng hồ về vạch số 0 trước khi đo.
- Đặt mắt nhìn theo hướng vuông góc với mặt đồng hồ.
- Đọc và ghi kết quả đo theo vạch chia gần nhất với đầu kim của đồng hồ.
- Kết luận về sử dụng đồng hồ đúng cách.
- Ghi kết luận vào vở
TIẾT 2
Hoạt động 5: Đo thời gian bằng đồng hồ
a. Mục tiêu: GV hướng dẫn HS thực hành phép đo thời gian của một hoạt động.
b. Nội dung: Dùng phiếu học tập trả lời các câu hỏi về đo thời gian di chuyển của hai bạn học sinh khi đi từ cuối lớp học tới bục giảng. 
c. Sản phẩm: Phiếu trả lời câu hỏi của học sinh
d. Tổ chức thực hiện:
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
Giao nhiệm vụ: Quan sát bảng 6.1 SGK hoạt động nhóm trả lời câu hỏi 7 trong SGK. 
Câu 7: Thực hiện đo lần lượt thời gian di chuyển của hai bạn học sinh khi đi từ cuối lớp học tới bục giảng. Hoàn thành theo mẫu bảng 6.1.
Gợi ý: 
+ Các nhóm thảo luận về các bước để tiến hành đo và tham khảo SGK nếu cần.
+ Thực hành đo theo thứ tự nhóm 1, 2, 3, 4 và hoàn thành vào bảng.
Nhận nhiệm vụ
Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ:
- Mỗi nhóm có 1 bạn điều hành phần thảo luận và hoàn thành câu hỏi 7. Sau khi thảo luận xong, nhóm nào xung phong trình bày có chất lượng tốt sẽ được tặng điểm.
- GVcần lưu ý cho HS khi thực hiện đo như sau: 
+ Dụng cụ: Các loại đồng hồ khác nhau.
+ Tiến hành đo:
Ước lượng thời gian di chuyển của từng bạn;
Chọn đồng hồ phù hợp;
Hiệu chỉnh đồng hồ;
Thực hiện phép đo;
Đọc và ghi kết quả.
- Học sinh tự thực hành đo thời gian di chuyển của hai bạn học sinh khi đi từ cuối lớp học tới bục giảng. Sau đó kẻ bảng và hoàn thành theo mẫu bảng 6.1. 
GV lưu ý HS kết quả đo 3 lần có thể không giống nhau do sai số phép đo, nên trong thực nghiệm người ta thường lấy kết quả trung bình cộng của 3 lần đo.
Thực hiện nhiệm vụ thảo luận theo nhóm hoàn thành câu hỏi 7.
Báo cáo kết quả: 
- Chọn 1 nhóm, cử đại diện lên bảng trình bày kết quả.
- Mời nhóm khác nhận xét
- GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến nhận xét bổ sung.
- Nhóm được chọn trình bày kết quả
- Nhóm khác nhận xét
Tổng kết: Tổng hợp và yêu cầu học sinh chốt lại kết luận về đo thời gian của một hoạt động bằng đồng hồ, ta có thể thực hiện các bước sau: 
Bước 1: Ước lượng khoảng thời gian cần đo.
Bước 2: Chọn đồng hồ phù hợp.
Bước 3: Hiệu chỉnh đồng hồ dúng cách trước khi đo.
Bước 4: Thực hiện đo thời gian bằng đồng hồ.
Bước 5: Đọc và ghi kết quả mỗi lần đo.
- Kết luận về đơn vị và dụng cụ đo thời gian.
- Ghi kết luận vào vở 
Hoạt động 6: Luyện tập
a. Mục tiêu: HS sử dụng kiến thức đã học trả lời các câu hỏi trong SGK.
b. Nội dung: GV tổ chức dạy học dưới dạng trò chơi giúp HS làm được các bài tập 1, 2, 3 SGK.
c. Sản phẩm: Các câu trả lời đúng trong trò chơi “Ai nhanh hơn”. 
d. Tổ chức thực hiện:
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
Giao nhiệm vụ: HS nghiên cứu và trả lời câu hỏi trong SGK và tham gia trò chơi “Ai nhanh hơn”
Bài 1. Để đo thời gian của vận động viên chạy 100 m, loại đồng hồ thích hợp nhất là:
A. đồng hồ để bàn.
B. đồng hồ bấm giây.
C. đồng hồ treo tường.
D. đồng hồ cát.
Bài 2. Khi đo thời gian chạy 100 m của bạn Nguyên trong giờ thể dục, em sẽ đo khoảng thời gian
A. từ lúc bạn Nguyên lấy đà chạy tới lúc về đích.
B. từ lúc có lệnh xuất phát tới lúc về đích.
C. bạn Nguyên chạy 50 m rồi nhân đôi.
D. bạn Nguyên chạy 200 m rồi chia đôi.
Bài 3. Hãy lập bảng theo mẫu và chọn loại đồng hồ phù hợp để đo thời gian các hoạt động:
Loại đồng hồ
Đồng hồ đeo tay
Đồng hồ treo tường
Đồng hồ bấm giây
Một tiết học
?
?
?
Chạy 100m
?
?
?
Đi từ nhà đến trường
?
?
?
Nhận nhiệm vụ
Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: 
- Giáo viên có thể sử dụng các bài tập trong SGK để tổ chức thành cuộc thi “Ai nhanh hơn”, cử ra đội chơi, đề ra luật chơi có phân công HS dẫn chương trình, thư kí ghi kết quả của các đội thi.
 - GV quan sát, hỗ trợ khi cần thiết.
Tham gia cuộc thi
Báo cáo kết quả: 
- Thư kí công bố kết quả các đội chơi. 
- GV đánh giá, nhận xét.
Theo dõi kết quả và nghe đánh giá của giáo viên.
Tổng kết: 
Đánh giá được nhóm nào làm tốt hơn. Khen ngợi học sinh.
Bài 1: Đáp án B
Bài 2: Đáp án B
Bài 3: Bảng sau
Học sinh lắng nghe.
Hoạt động 7: Vận dụng
a. Mục tiêu: học sinh vận dụng kiến thức đã học trả lời các câu hỏi thực tế.
b. Nội dung: Dùng phiếu học tập trả lời các câu hỏi về thực hiện phép đo thời gian của một bạn chạy 100m trong sách giáo khoa.
c. Sản phẩm: Phiếu trả lời câu hỏi của học sinh.
d. Tổ chức thực hiện:
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
Giao nhiệm vụ: 
Trả lời câu hỏi dưới đây vào phiếu học tập, tiết sau nộp lại cho GV.
Câu hỏi: thực hiện phép đo thời gian của một bạn chạy 100m trong sách giáo khoa.
Nhận nhiệm vụ
Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: 
Thực hiện tại nhà, GV đưa ra hướng dẫn cần thiết.
Thực hiện nhiệm vụ ở nhà
Báo cáo kết quả: 
Tiết học tiếp theo nộp phiếu trả lời cho GV.
Theo dõi đánh giá của giáo viên
C. Dặn dò
- Học sinh làm bài tập SBT
- Chuẩn bị bài mới trước khi lên lớp
D. Kiểm tra đánh giá thường xuyên
Kết thúc bài học, GV cho học sinh tự đánh giá theo bảng sau:
Họ và tên học sinh: 
Các tiêu chí
Tốt
Khá
TB
Chưa đạt
Chuẩn bị bài trước khi đến lớp
Tham gia hoạt động nhóm theo yêu cầu của GV
Nêu được đơn vị và dụng cụ đo thời gian
Nêu được các bước cần thực hiện khi đo thời gian của một hoạt động.