Giáo án Vật lý Lớp 12 - Chương VI: Lượng tử ánh sáng - Tiết 54, Bài 32: Hiện tượng quang-phát quang

Ngày soạn: /	/ Ngày dạy: /	/
Tiết 54

HIỆN TƯỢNG QUANG – PHÁT QUANG
o0o
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Về kiến thức
Trả lời được các câu hỏi: Tính quang dẫn là gì?
Nêu được định nghĩa về hiện tượng quang điện trong và vận dụng để giải thích được hiện tượng quang dẫn.
Trình bày được định nghĩa, cấu tạo và chuyển vận của các quang điện trở và pin quang điện
Về kĩ năng
Vận dụng các công thức đã học vào giải bài tập trong SGK
Về thái độ
Rèn thái độ tích cực tìm hiểu, học tập, tự lực nghiên cứu các vấn đề mới trong khoa học
Năng lực hướng tới
a, Phẩm chất năng lực chung
Phẩm chất: Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm bản thân và cộng đồng
Năng lực chung: Năng lực tự học; năng lực giải quyết vấn đề; Năng lực giao tiếp; Năng lực hợp tác; Năng lực sử dụng ngôn ngữ; Năng lực tính toán.
b, Năng lực chuyên biệt môn học
Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực tính toán, năng lực thực hành, thí nghiệm
PHƯƠNG PHÁP-KĨ THUẬT
Phương pháp
PP dạy học Gợi mở - vấn đáp, PP thuyết trình, PP hoạt động nhóm, PP công tác độc lập
Kĩ thuật dạy học
Kĩ thật dặt câu hỏi, kĩ thuật XYZ
CHUẨN BỊ
Chuẩn bị của giáo viên:
Gíao án, tranh, ảnh trong SGK.
SGK, SGV, một số dụng cụ thí nghiệm
Giao một số câu hỏi trong bài học mới cho học sinh tìm hiểu trước ở nhà.
Chuẩn bị của học sinh:
Đọc trước bài học, tự tìm thông tin trong SGK sách tham khảo, mạng để trả lời các câu hỏi trong SGK và các câu hỏi giáo viên giao về nhà cho HS tiết trước.
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ổn định lớp
Kiểm tra bài cũ
Bài mới
Họat động của giáo viên
Họat động của học sinh
Nội dung
HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (2’)
Mục tiêu:	HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan
Định hướng phát triển năng lực:	Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.
Cho HS quan sát một số vật có khả năng phát sáng trong bóng tối:, một số vật phát quang khi có ánh sáng chiếu vào: áo của những người công nhân, quét rác, sơn quét trên các biển giao thông
Từ đó dẫn vào bài học
HS ghi nhớ
HS định hướng
Tiết 54
HIỆN TƯỢNG QUANG – PHÁT QUANG
HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức (20’) Mục tiêu: - Tính quang dẫn là gì?
định nghĩa về hiện tượng quang điện trong và vận dụng để giải thích được hiện tượng quang dẫn.
định nghĩa, cấu tạo và chuyển vận của các quang điện trở và pin quang điện
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.
Y/c HS đọc Sgk và cho biết sự phát quang là gì?
Chiếu chùm tia tử ngoại vào dung dịch fluorexêin ® ánh sáng màu lục.
+ Tia tử ngoại: ánh sáng kích thích.
+ Ánh sáng màu lục phát ra: ánh sáng phát quang.
Đặc điểm của sự phát quang là gì?
Thời gian kéo dài sự phát quang phụ thuộc?
Y/c HS đọc Sgk và cho biết sự huỳnh quang là
gì?
HS đọc Sgk và thảo luận để trả lời.
HS nêu đặc điểm quan trọng của sự phát quang.
Phụ thuộc vào chất phát quang.
HS đọc Sgk và thảo luận để trả lời.
HS đọc Sgk để trả lời.
Hiện tượng quang – phát quang
Khái niệm về sự phát quang
Sự phát quang là sự hấp thụ ánh sáng có bước sóng này để phát ra ánh sáng có bước sóng khác.
Đặc điểm: sự phát quang còn kéo dài một thời gian sau khi tắt ánh sáng kích thích.
2. Huỳnh quang và lân quang
- Sự phát quang của các chất lỏng và khí có đặc điểm là ánh sáng phát quang bị tắt rất nhanh sau khi tắt ánh sáng kích thích gọi là sự huỳnh quang.
Sự lân quang là gì?
Tại sao sơn quét trên các biển giao thông hoặc trên đầu các cọc chỉ giới có thể là sơn phát quang
mà không phải là sơn phản quang (phản xạ
- Có thể từ nhiều phía có thể nhìn thấy cọc tiêu, biển báo. Nếu là sơn phản quang thì chỉ nhìn thấy vật đó theo phương phản xạ.
Sự phát quang của các chất rắn có
đặc điểm là ánh sáng phát quang có thể kéo dài một thời gian sau khi tắt ánh sáng kích thích gọi là sự lân quang.
Các chất rắn phát quang loại này gọi là các chất lân quang.
ánh sáng)?
- Y/c Hs đọc Sgk và giải thích định luật.
- Mỗi nguyên tử hay phân tử của chất huỳnh quang hấp thụ hoàn toàn phôtôn của ánh sáng kích thích có năng lượng hfkt để chuyển sang trạng thái kích thích. Ở trạng thái này, nguyên tử hay phân tử có thể va chạm với các nguyên tử hay phân tử khác và mất dần năng lượng. Do vậy khi trở về trạng thái bình thường nó phát ra 1 phôtôn có năng lượng nhỏ hơn: hfhq < hfkt ® lhq
> lkt.
II. Định luật Xtốc (Stokes) về sự huỳnh quang
- Ánh sáng huỳnh quang có bước sóng dài hơn bước sóng của ánh sáng kích thích: lhq > lkt.
HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10') Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học
Phương pháp dạy học: dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình
Định hướng phát triển năng lực:	Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.
Câu 1: Chọn phát biểu đúng về sự phát quang
A.Sự phát quang của các chất lỏng và chất rắn đều là huỳnh quang.
Sự phát quang của các chất lỏng và chất rắn đều là lân quang.
Sự phát quang của chất lỏng là huỳnh quang, của chất rắn là lân quang.
Sự phát quang của chất rắn là huỳnh quang, của chất lỏng là lân quang.
Câu 2: Chọn phát biểu đúng
A.Sự phát sáng của đèn ống là một hiện tượng quang – phát quang.
Hiện tượng quang = phát quang là hiện tượng phát sáng của một số chất.
Huỳnh quang là sự phát quang của chất rắn, ánh sáng phát quang có thể kéo dài một khoảng thời gian nào đố sau khi tắc ánh sáng kích thích.
Ánh sáng phát quang có tần số lướn hơn ánh sáng kích thích.
Câu 3: Biết ánh sáng phát quang của một chất có bước song 0,50 μm. Khi chiếu vào chất đó ánh sáng có bước sóng nào dưới đây thì chất đố sẽ không thể phát quang?
0,30 μm
0,40 μm
0,48 μm
0,60 μm
Câu 4: Một chất phát quang có khả năng phát ra ánh sáng màu lục khi được kích thích phát sáng. Khi chiếu vào chất đó ánh sáng đơn sắc nào dưới đây thì nó có thể phát quang?
cam
vàng
chàm
đỏ
Câu 5: Trong hiện tượng quang – phát quang, sự hấp thụ một photon có thể làm A.phát ra một photon khác.
giải phóng một photon cung tần số.
giải phóng một êlectron liên kết.
giải phóng một cặp êlectron và lỗ trống.
Câu 6: Chọn phát biểu đúng về hiện tượng huỳnh quang và lân quang.
Ánh sáng phát ra
do hiện tượng huỳnh quang và lân quang đều tắt rất nhanh sau khi tắt ánh sáng kích thích.
do hiện tượng huỳnh quang và lân quang đều kéo dài thêm một khoảng thời gian khi tắt ánh sáng kích thích.
do hiện tượng lân quang tắt rất nhanh, hiện tượng huỳnh quang còn kéo dài thêm một khoảng thời gian sau khi tắt ánh sáng kích thích.
do hiện tượng huỳnh quang tắt rất nhanh,hiện tượng lân quang còn kéo dài thêm một khoảng thời gian sau khi tắt ánh sáng kích thích.
Câu 7: Ánh sáng huỳnh quang là ánh sáng phát quang
kéo dài trong một khoảng thời gian nào đố sau khi tắt ánh sáng kích thích.
có bước sóng nhỏ hơn bước sóng ánh sáng kích thích.
hầu như tắt ngay sau khi tắt ánh sáng kích thích.
khi được kích thích bằng ánh sáng có tần số nhỏ hơn tần số của ánh sáng phát quang.
Hướng dẫn giải và đáp án
Câu
1
2
3
4
5
6
7
Đáp án
C
A
D
C
A
D
C
HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’) Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình
Định hướng phát triển năng lực:	Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực
sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.
Bài 6 (trang 165 SGK Vật Lý 12): Ở trên áo của các công nhân làm đường hay dọn vệ sinh trên đường thường có những đường kẻ to bản, nằm ngang, màu vàng hoặc lục.
Những đường kẻ đó dùng để làm gì ?
Những đường kẻ đó bằng chất liệu phát quang hay phản quang ?
Hãy đề xuất một thí nghiệm đơn giản để nhận biết những chất liệu đó là phát quang hay phản quang.
Thực hiện nhiệm vụ học tập:
HS sắp xếp theo nhóm, chuẩn bị bảng phụ và tiến hành làm việc theo nhóm dưới sự hướng dẫn của GV Báo	cáo	kết	quả	hoạt động và thảo luận
Đại diện các nhóm nhận xét kết quả
Các nhóm khác có ý kiến bổ sung.(nếu có)
Lời giải:
Những đường kẻ này dùng để báo hiệu cho người đi đường nhìn thấy.
Các đường kẻ này làm bằng chất liệu phát quang.
Dùng bút thử tiền chiếu vào một chỗ trên đường kẻ đó, nếu chỗ đó sáng lên ánh sáng màu vàng hay màu lục thì đó là chất phát quang.
HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’) Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức
Phương pháp dạy học: dạy học nêu và giải quyết vấn đề
Định hướng phát triển năng lực:	Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.
Tìm hiểu thêm về ứng dụng trong thực tế
Hướng dẫn về nhà
Chuẩn bị bài mới
- Làm tất cả các bài tập trong SGK trang 165 và SBT
Ngày soạn: /	/